باربارا اسلاوین
با اخراج، استعفا یا ترک سه وزیر از کابینه محمود احمدی نژاد و سوگند مخالفان در ادامه دادن به اعتراضات بر سر انتخابات مناقشه‌آمیز ریاست جمهوری، به نظر می‌رسد دولت ایران حتی پیش از سوگند محمود احمدی‌نژاد برای دور دوم در حال انفجاراست.
کارشناسان مسائل ایران می‌گویند آقای احمدی‌نژاد – که علاوه بر اصلاح‌طلبان ایران برخی تندرو‌ها را نیز با سوءمدیریت اقتصادی و سیاست ماجراجویانه خارجی از خود رانده است – در آستانه آغاز دور دوم ریاست جمهوری به سختی تضعیف شده است و ممکن است نتواند چهار سال بعدی خود را به اتمام برساند.
قرار است رئیس‌جمهور در تاریخ 14 مرداد تحلیف شود و تا 9 شهریور کابینه 21 نفره خود را معرفی کند.
در حالی که اصلاح‌طلبان تاکید دارند رئیس‌جمهور در پیروزی در انتخابات 22 خرداد حقانیت ندارد، اصرار آقای احمدی‌نژاد در انتخاب اسفندیار رحیم مشایی، پدر عروس خود به معاونت اول ریاست جمهوری موجب رویارویی مستقیم او با رهبر ایران آیت‌الله علی خامنه‌ای شده است.
کنت کتزمن، کارشناس ایران در سرویس تحقیقات کنگره آمریکا گفت: «او بطور باورنکردنی ضعیف است، او برای گرفتن رای اعتماد کابینه‌اش از مجلس مشکلات فراوانی خواهد داشت.»
این آشفتگی ادامه‌داراز سوی دیگر سیاست آمریکا در مورد مراوده با ایران را دشوار می‌کند و اختلافات با اسرائیل بر سر افزایش فشار بر جمهوری اسلامی در جهت ترغیب آن کشور برای تعلیق برنامه هسته‌ای را به حداقل می‌رساند.
رابرت ام. گیتس وزیر دفاع آمریکا روز دوشنبه به اسرائیل سفر کرد و گفت پرزیدنت اوباما «مسلما انتظار یا امید دارد تا پاییز امسال پاسخی دریافت کند؛ شاید در زمان مجمع عمومی سازمان ملل» در اواخر سپتامبر.
آقای اوباما پیش از این اشاره کرده است که اگر ایران تا اواخر سپتامبر، وقتی مجمع عمومی (سازمان ملل) تشکیل جلسه می‌دهد و گروه 20 کشور صنعتی و در حال توسعه در پیتزبورگ دیدار می‌کنند، به پیشنهادهای غرب برای مذاکرات پاسخ ندهد ممکن است با تحریم‌های جدیدی روبرو شود.
آقای کتزمن گفت، یک جنبه مثبت درگیری‌های سیاسی ایران این است که ممکن است تصمیم برای دنبال کردن تسلیحات هسته‌ای را به تعویق بیاندازد. رهبران ایران اصرار دارند که هدف برنامه هسته‌ای آنها غیرنظامی است.
از کسانی که در هفته‌های اخیر دولت ایران را ترک کرد، غلامرضا آقازاده، رئیس طولانی‌مدت سازمان انرژی اتمی ایران بود. او هم‌پیمان میرحسین موسوی، نخست‌وزیر سابق ایران بود که میلیون‌ها ایرانی او را برنده انتخابات 22 خرداد می‌دانند.
روز یکشنبه آقای احمدی‌نژاد غلامحسین محسنی اژه‌ای وزیر اطلاعات خود را برکنار کرد و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی محمد حسین صفار هرندی نیز به دنبال تهدید رئیس‌جمهور مبنی بر برکناری از سمت استعفاء داد.
بنا به گزارش آسوشیتد پرس، به دنبال تحلیل رفتن سیاسی ایران، یک دادگاه استیناف ایران روز دوشنبه وزیر صنایع ایران را به کلاهبرداری محکوم کرد.
مهدی خلجی کارشناس ایران در سیاست خاور نزدیک موسسه واشنگتن گفت: «رژیم در حال نابود کردن خود است.»
آقای کتزمن عنوان کرد که این احتمال وجود دارد که در صورت افزایش دردسرها، آیت‌الله خامنه‌ای خود را از شر آقای احمدی‌نژاد خلاص کند. طبق قانون اساسی ایران پارلمان می‌تواند رای به عدم اعتماد خود نسبت به رئیس‌جمهور بدهد و سپس رهبر می‌تواند او را برکنار کند.
آقای خلجی گفت، ممکن است خود آیت‌الله خامنه‌ای هم باقی نماند و مقام رهبری – که 30 سال پیش توسط و برای رهبر انقلاب اسلامی ایران در سال 1979، آیت‌الله روح‌الله خمینی ابداع شد – ادامه پیدا نکند.
آقای خلجی گفت: «مسلم آن است که هم خامنه‌ای و هم احمدی‌نژاد با بحران حقانیت و قدرت روبرو هستند.»
در همین حال، نیروهای مخالف ایران خواستاربرگزاری گردهم آیی عمومی برای کسانی که دراعتراضات به دنبال انتخابات ژوئن کشته شده‌اند در اواخر هفته کرده‌اند و وزیر دادگستری ایران نیزقول تصمیم‌گیری قریب‌الوقوع در مورد سرنوشت صدها زندانی از زمان انتخابات را داد.
آقای موسوی از پذیرفتن شکست سر باز زده است.
بنا بر گزارش خبرگزاری فرانسه، آقای موسوی روز دوشنبه گفت: «هر چه افراد بیشتری را دستگیر کنید، این جنبش بیشتر گسترش می‌یابد.»
دو رئیس‌جمهور پیشین - محمد خاتمی و علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی – و نیز بسیاری از روحانیون بلندمرتبه شیعه خواستار آزادی زندانیان سیاسی و اقدام دولت برای التیام شکاف بین رژیم و مردم ایران شده‌اند.
رسانه‌های ایران گفتند که وزیر اطلاعات پس از مشاجره لفظی با آقای احمدی‌نژاد بر سر خواست او برای ترفیع آقای مشایی که در حال حاضر مسئول سازمان گردشگری به عنوان یکی از ده‌ها معاون رئیس‌جمهور است تا معاونت اول، صورت گرفته است.
آقای مشایی سال گذشته با گفتن اینکه ایران با همه مردم جهان از جمله اسرائیل دوست است، خشم تندرو‌های ایران را برانگیخت.
آقای مشایی روز جمعه با استعفای خود نامش را از افراد تحت نظر برای معاونت اول رئیس‌جمهور بیرون کشید اما این اقدام تنها پس از اینکه آیت‌الله خامنه‌ای طی نامه‌ای علنی از آقای احمدی‌نژاد خواست تا این انتصاب را ملغی و آن را کان لم یکن تلقی کند صورت گرفت.
این نامه عنوان کرد، انتصاب آقای مشایی «به نفع شما و دولت نیست و موجب اختلاف و ناامیدی میان هواداران شما خواهد شد.»
سپس روز شنبه آقای احمدی‌نژاد خویشاوند خود را به سمت ریاست دفتر خود برگزید.
روزنامه‌های تندرو ایران روز دوشنبه در انتقاد از رئیس‌جمهور بسیار پرحرارت بودند.
حزب‌الله، یک نشریه تندرو در سرمقاله خود نوشت: «متاسفانه، آقای احمدی‌نژاد در آزمایش عملی وفاداری به رهبر معظم شکست خورد… آقای احمدی‌نژاد: موضع متعال رهبر معظم چتری نیست که شما بتوانید هر زمان که نیاز داشتید از آن استفاده کنید و زمانی که علیه منافع شخصی شما بود به آن اعتنایی کنید!»
آقای کتزمن ابراز داشت، اگر آقای احمدی‌نژاد برکنار شود، ممکن است محافظه‌کار دیگری نظیر رئیس مجلس ایران علی لاریجانی یا شهردار تهران محمد باقر قالیباف برای انتخابات تشویق شود.
معذالک آقای خلجی، کارشناس ایران در موسسه واشنگتن در سیاست خاورنزدیک گفت، شک دارد که آیت‌الله خامنه‌ای پس از اینکه در روز 23 خرداد گفت انتخاب مجدد آقای احمدی‌نژاد هدیه‌ای از طرف خدا بود، او را کنار بزند.
آقای خلجی گفت: «ممکن است آنها همدیگر را دوست نداشته باشند اما چاره دیگری ندارند. حیات سیاسی هر دو به دیگری بستگی دارد.»
منبع:واشنگتن تایمز- 28 ژوئیه 2009