معتصم طاطایی، تحلیل گر مسائل اقتصادی ایران و خاورمیانه و استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه لندن (S. O. A. S) که پیش‌تر تحریم‌های اقتصادی را حرکت به سوی نوعی ورشکستگی اقتصادی خوانده بود، در مصاحبه با روز می‌گوید، “ناامنی اقتصادی”، “تورم” و “عدم سرمایه گذاری” در کنار عوامل سیاسی، علاوه بر اینکه اقتصاد ایران را به سمت “ویرانی” می‌برد، موجب تشدید اعتراضات کارگری هم خواهد شد.
در ادامه اعتراضات طیف‌های مختلف جامعه کارگری که از ماهها پیش در نقاط مختلف کشور آغاز شده، تجمع کارگران صنایع فلزی شماره ۱ و ۲ کارخانه زرین تهران در جاده قدیم کرج در اعتراض به عدم پرداخت حقوق و عیدی روز سه‌شنبه ۱۵ اسفندماه وارد دومین روز خود شد.
تعویق حقوق کارگران در ماه‌های گذشته، کم و بیش در تمام نقاط ایران جامعه کارگری کشور را با دشواری‌های فراوانی روبرو کرده است. به تازگی دبیر اجرایی خانه کارگر استان خوزستان گفته است ۶۰ کارگر کارخانه لوله سازی خوزستان ۳۰ ماه حقوق معوقه طلبکار هستند. همچنین گزارش شده که ۱۲۰۰ کارگر کارخانه نورد پروفیل ساوه شش ماه است حقوقی دریافت نکرده‌اند.
روز دوشنبه، ۱۴ اسفند ماه، در ادامه اعتراضات کارگری به نحوه تعیین و میزان افزایش حداقل دستمزد‌ها، کارگران شرکت واحد تهران نیز دست به تجمع اعتراضی در محل وزارت کار زدند.
کار‌شناسان اقتصادی می‌گویند افزایش نرخ تورم و دیگر مشکلات اقتصادی کشور تاریخی ۳۰ ساله دارد اما در نتیجه نا‌بسامانی‌های اقتصادی دولت احمدی‌نژاد در هفت سال گذشته و بخصوص به علت اعمال تحریم‌های جهانی شکاف میان شاخص‌های اقتصادی عمیق‌تر شده است.
اعتراض به “وضعیت فلاکتبار”
سایت اتحادیه آزاد کارگران، که دومین روز از تجمع کارگران صنایع فلزی شماره ۱ و ۲ کارخانه زرین تهران را پوشش داده، نوشته است که این دسته از کارگران، پس از اولین روز تجمع خود در مقابل کارخانه و در یافت جواب منفی از سوی مدیریت دولتی به خواست‌هایشان، با برگزاری مجمع عمومی تصمیم به تجمع اعتراضی در مقابل استانداری تهران گرفتند.
بر اساس این گزارش، کارگران می‌خواستند به مقابل استانداری بروند که به آن‌ها گفته شد، مسئولان استانداری به میان آن‌ها خواهد آمد به همین دلیل کارگران تجمع خود را تا حوالی بعد از ظهر در مقابل کارخانه صنایع فلزی زرین تهران ادامه دادند.
گزارش‌ها از این حرکت اعتراضی حاکیست حوالی عصر یکی از مسئولین استانداری در میان کارگران معترض حاضر شد و اعلام کرد: “ما نهایتا ۴۰ درصد دستمزد آذر و دستمزد دی ماه را پرداخت خواهیم کرد و مابقی مطالبات خود را باید از طریق مسیرهای قانونی دنبال کنید.”
این وبسایت کارگری یادآوری کرده که مدیریت دولتی کارخانه‌های صنایع فلزی شماره ۱ و ۲ قبل از تجمع روز سه شنبه، ۱۵ اسفند کارگران این کارخانه‌ها به آنان اعلام کرده بود در روزهای پایانی سال نمی‌توانند دستمزد دی، بهمن، اسفند و عیدی و پاداش پرداخت کنند و فقط قادر به پرداخت ۴۰ درصد از دستمزد باقی مانده آذر ماه آنان هستند.
ششصد کارگر صنایع فلزی شماره یک و دو هم دو روز پیش در اعتراض به “عدم پرداخت دستمزد و بی‌توجهی مدیریت دولتی به وضعیت فلاکتبارشان دست از کار کشیدند و با تجمع در محوطه کارخانه خواهان پرداخت دستمزدهای معوقه خود شدند.”
کارخانه‌ها در صدد حفظ موجودی‌اند
معتصم طاطایی، نویسنده کتاب هایی چون خصوصی سازی در کشورهای اروپایی و خصوصی سازی و نقش مالکیت در توضیح این وضعیت به روز می‌گوید علت این اعتراضات “قبل از هر چیز به وضعیت اقتصاد ایران در مقطع کنونی ارتباط دارد” که به گفته او “وارد مرحله بحرانی بسیار بدی” شده است.
به گفته وی بعد از اعمال تحریم‌ها علیه ایران، وضعیت اقتصادی روز به روز بد‌تر و در عین حال احساس ناامنی اقتصادی نسبت به آینده بیشتر شده است؛وضعیتی که منجر به اختلال در سرمایه گذاری شده است.
او می‌افزاید: “سرمایه گذاری در هر جا، ربط مستقیمی به این دارد که چطور آینده را ارزیابی می‌کنیم. اگر این ارزیابی ناروشن باشد، نتیجه آن بر تمام برنامه ریزی‌های اقتصادی ما در آینده تاثیر می‌گذارد و به اصطلاح اقتصادی منجر به ناامنی سرمایه گذاری می‌شود.”
از آنجا که “امنیت در پروسه سرمایه گذاری چه در سطح دولتی و چه در سطح خصوصی نقش بسزایی دارد” آقای طاطایی معتقد است: “وقتی امنیت در سرمایه گذاری پایین می‌آید، در کنار عوامل سیاسی واقتصادی، ناامنی اقتصادی افزایش پیدا می‌کند. علاوه بر این در ایران موضوع تحریم‌ها، آینده نگری سرمایه گذاران را با تردید مواجهه کرده که خود موجب خودداری از سرمایه گذاری شده است.”
در چنین شرایطی به گفته این استاد اقتصاد، اگر همچنان سرمایه گذاری صورت بگیرد، بیشتر شرکت‌ها و کارخانه‌ها در صدد حفظ موجودی خود خواهند بود و در نتیجه پرداخت به نیروی کار یا صورت نمی‌گیرد یا با تاخیر انجام می‌شود، چون اعتمادی به آینده باقی نمی‌ماند.
اعتراضات کارگیری از تهران تا ساوه
اما اعتراض کارگران صنایع فلزی، تنها اعتراض روزهای گذشته کارگران نیست.
وبسایت اتحادیه کارگران آزاد ایران اعلام کرده که در ادامه اعتراضات کارگری به نحوه تعیین و میزان افزایش حداقل دستمزد در شورایعالی کار، صبح روز دوشنبه، ۱۴ اسفند ماه، بیش از صد نفر از رانندگان شرکت واحد تهران با لباسهای فرم این شرکت در حالی که جلسه شورای عالی کار نیز برای تعیین دستمزد سال ۹۲ در وزارت کار بر قرار بود دست به تجمع اعتراضی در این محل زدند و خواهان افزایش دستمزد‌ها و رسیدگی به دیگر مشکلات خود شدند.
علاوه بر این، در نقاط مختلف کشور تاخیر در پرداخت دستمزد‌ها، کارگران را با محدودیت‌های شدیدی روبرو کرده است.
آقایار حسینی، دبیر اجرایی خانه کارگر استان خوزستان، در مصاحبه با ایلنا، خبرگزاری کار ایران از بلاتکلیفی۶۰ کارگر کارخانه لوله سازی استان خوزستان که حدود ۳۰ ماه است حقوق خود را دریافت نکرده‌اند خبر داده است.
آنهم در شرایطی که به گفته این مقام کارگری “به نظر نمی‌رسد اراده جدی در مسئولان برای حل مشکلات این کارگران وجود داشته باشد.”
همچنین ۱۲۰۰ کارگر کارخانه نورد پروفیل ساوه، شش ماه است حقوقی دریافت نکرده‌اند. سایت اتحادیه آزاد کارگران نوشته است این کارگران در طول شش ماه “فقط مساعده اندکی دریافت نموده‌اند و در آستانه سال نو در شرایط فلاکتباری بسر می‌برند.”
بر اساس این گزارش پیگیریهای این کارگران در مراجعه به کارفرما برای دریافت دستمزد‌هایشان تا کنون نتیجه‌ای در بر نداشته و در حال حاضر “جو سنیگنی بر محیط کارخانه حاکم است و احتمال بروز اعتراضات بسیار شدیدی از سوی ۱۲۰۰ کارگر آن وجود دارد.”
منتظر مشکلات بیشتری باشیم
معتصم طاطایی، علت دیگراعتراضات کارگری در ایران را مرتبط با شاخص عمومی “تورم” می‌داند.
به گفته این کار‌شناس اقتصاد خاورمیانه “معمولا در اقتصاد زمانی که به این شدت تورم بالا می‌رود، ناامنی اقتصادی تشدید می‌شود. کشورهایی که با تورم‌های دو رقمی روبرو هستند، سرمایه گذاری در آن‌ها با دشواری‌های فراوانی روبرو است. چون اگر ارزیابی نهایی بیانگر سود دهی نباشد، سرمایه گذاری را سخت می‌کند. سرمایه گذاری نیاز به فضا و موقعیتی دارد که در آن تورم نقش پررنگی نداشته باشد، چون در چنین شرایطی سرمایه گذاری موضوعیتی نخواهد داشت.”
آقای طاطایی معتقد است: “همین عامل دیگری در اقتصاد ایران است که بر وضعیت نا‌امن فعلی افزوده است. در چنین شرایطی دست شرکت‌ها و حتی خود دولت برای پرداخت حقوق و ایجاد موقعیتی بهتر، بسته است.”
استاد اقتصاد دانشگاه لندن (S. O. A. S) می‌گوید: “ایران بر خلاف ادعا و تبلیغات دولت در مورد تحریم‌ها، در وضعیت بسیار نابسامانی قرار دارد. آنچه مشخص است اقتصاد کشور به سمت نا‌معینی می‌رود و در آینده مشکلات بیشتری پدیدار خواهد شد.”
افزایش همزمان تورم و بیکاری موجب “ویرانی” می‌شود
اوضاع نابسامان اقتصادی ایران در یک سال و نیم گذشته، باعث تعطیلی شمار زیادی از واحدهای تولیدی بزرگ و کوچک کشور و در نتیجه افزایش آمار “بیکاری” شده است.
معتصم طاطایی می‌گوید: “هر نوع تعطیلی واحدهای تولیدی بزرگ و کوچک، باعث افزایش میزان بیکاری می‌شود. بیکاری در ایران در سطح بسیار وخیمی قرار دارد. آمارهای رسمی از ۳۰ در صد بیکاری خبر می‌دهند. در برخی از نقاط کشور بیکاری حتی تا سطح ۶۰ در صد هم رفته است. میزان بیکاری در میان جوانان به مراتب بیشتر است.”
آقای طاطایی در پایان به روز می‌گوید: “تعطیلی واحدهای تولیدی در اقتصاد باعث ایجاد وضعیتی می‌شود که در آن تورم و بیکاری به صورت همزمان با هم افزایش می‌دهند؛ وضعیتی که ایران بدان دچار است. اقتصادی که تورم و بیکاری آن همزمان در حال افزایش باشد، به سمت ویرانی می‌رود.”
