ایران روز جمعه پس از عقد توافق نامه اتمی با قدرت های جهانی اظهار داشت که مایل است پس از سال ها انزوای دیپلماتیک به جمع کشورهای جامعه بین المللی بازگردد.
روز پنج شنبه در سوئیس، ایران و گروه شش کشور پس از ۱۸ ماه مذاکره بالاخره درخصوص “پارامترهای” اصلی به توافق رسیدند. اکنون پرداختن به جزئیات فنی پیچیده برای توافق نامه نهایی در دستور کار قرار گرفته که باید تا قبل از تاریخ ۳۰ ژوئن به انجام برسد.
این تفاهم یک روزنه امید مهم در این بحران کهنه بین المللی محسوب می شود که از ۱۲ سال پیش تاکنون ادامه داشته، ولی اطمینان بین طرفین هنور به خوبی برقرار نشده. کشورهای غربی و ایران خاطرنشان کردند که در صورت عدم رعایت مفاد توافق نامه ازسوی هر یک از دو طرف، همه موارد مورد بازنگری قرار خواهد گرفت.
نخست وزیر اسراییل، بنیامین نتانیاهو، که خواستار فشار فزاینده بر ایران شده بود تا توافق بهتری حاصل شود، خاطرنشان ساخته که تهران باید در چارچوب هر توافق اتمی حق موجودیت اسراییل را “بدون هیچ ابهامی” به رسمیت بشناسد. و البته این خواسته ای غیرقابل تحقق است، چرا که دو کشور به عنوان دشمنان قسم خورده یکدیگر شناخته می شوند.
ولی رییس جمهور حسن روحانی در تهران اطمینان داده که توافق اتمی “صفحه جدیدی” را در روابط بین المللی جمهوری اسلامی رقم خواهد زد.
“همکاری های جدید”
او در سخنان خود که از تلویزیون دولتی پخش می شد، گفت که “همکاری های جدید با جهان در بخش های اتمی و همچنین دیگر بخش ها” در این توافق پیش بینی شده.
او در ادامه افزود: “تنش هایی وجود دارد و خصومت هایی نیز با برخی کشورها دیده می شود. ما خواستار پایان بخشیدن به این تنش ها و خصومت ها هستیم.”
او گفت که توافق نهایی تنها در صورتی به تصویب خواهد رسید که دو طرف به تعهدات خود پایبند باشند.
وی بار دیگر براین نکته تأکید ورزید که برنامه اتمی ایران صلح آمیز است و غنی سازی اورانیوم “علیه هیچ کشوری در منطقه یا جهان مورد استفاده قرار نخواهد گرفت”.
پادشاهی های سنی حوزه خلیج فارس نسبت به جاه طلبی های اتمی ایران شیعه نگران اند. از نظر آقای نتانیاهو، این توافق حتی “بقای اسراییل را نیز به خطر می اندازد”، چرا که نابودی دولت یهود از موارد رایج در اظهارنظرهای سران جمهوری اسلامی است.
مسؤولان مذهبی ایرانی نیز از نتیجه به دست آمده در لوزان استقبال کردند. آیت الله محمد امامی کاشانی، امام جمعه تهران، دراین خصوص گفت: “این توافق بسیار خوب است و برای ما به مثابه یک پیروزی است.”
اعلام این خبر با موجی از شادمانی ازسوی مردم ایران در خیابان ها همراه شد. بسیاری از ایرانیان امید آن دارند که تحریم های بین المللی، که از چندین سال قبل به شدت بر اقتصاد این کشور فشار وارد کرده، هر چه سریعتر لغو شوند.
به نقل از رسانه های مختلف محافظه کار، مهدی محمدی، تحلیلگر سیاسی، از توافقی یاد کرده که “به هیچ وجه متعادل نیست” و درخصوص تحریم ها بسیار “مبهم” عمل شده است.
اسماعیل کوثری، نماینده محافظه کار مجلس ایران، نیز به نوبه خود هیأت مذاکره کننده ایرانی را “بسیار ضعیف” خواند و آنها را مورد مؤاخذه قرار داد. وی گفت که توافق به دست آمده “قابل قبول نیست”.
درواقع موضوع تحریم ها حساس ترین موضوع توافق محسوب می شود. تهران خواستار آن شده که به محض امضای توافق جامع کلیه تحریم ها لغو شوند، درحالی که در متن آن پیش بینی شده که تدابیر آمریکا و اروپا در صورت تأیید آژانس اتمی دایر براینکه تهران به تعهدات اش عمل کرده قابل لغو خواهد بود. و در صورت عدم رعایت تعهدات ازسوی تهران، تحریم ها مجدداً به قوت خود باقی خواهند بود.
احتیاط
جامعه بین المللی علی رغم استقبال از این توفق همچنان محتاطانه عمل می کند.
دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا، از این توافق به عنوان یک “توافق قاطع” یاد کرده که “تمامی راه ها را به سوی دستیابی به بمب اتمی مسدود می کند”، ولی رییس دیپلماسی فرانسه، لوران فابیوس، اظهار داشته که موضوع دردسرآفرین تحریم ها “هنوز حل و فصل نشده است”.
برلین نیز هشدار داده که “هنوز برای جشن گرفتن خیلی زود است”، زیرا “هیچ تضمینی” برای موفقیت نهایی وجود ندارد و روسیه خاطرنشان ساخته که “هنوز موضوعات زیادی باقی مانده که باید روشن شوند”.
رییس جمهور باراک اوباما نیز به دنبال کشمکش با جمهوریخواهان کنگره که تهدید کردند جلوی روند توافق را خواهند گرفت، از این توافق به عنوان یک “تفاهم تاریخی” یاد کرد که البته “نظارت های بی سابقه ای” بر اجرای آن انجام خواهد شد.
در خاورنزدیک نیز، عربستان سعودی امیدوار است که “توافق نهایی عرصه را بر ایران تنگ کند”.
حکومت سوریه، به عنوان متحد ایران، از این توافق استقبال کرده و براین عقیده است که این توافق “به کاهش تنش ها در سطح بین المللی و منطقه ای منجر خواهد شد”.
منبع: لیبراسیون، ۳ آوریل ۲۰۱۵
