دو روز پس از آنکه وزیر خارجه جمهوری اسلامی حملات شیمیایی در سوریه را کار “گروه های تکفیری” دانست، سخنگوی این وزارتخانه از اسنادی در تایید ادعای محمد جواد ظریف سخن به میان آورد. همزمان و در حالی که روسیه ادعای مشابهی را مطرح کرده و سوریه هنوز اجازه ورود بازرسان سازمان ملل به محله های آلوده را نداده، ایالات متحده از آماده باش ناوهایش در دریای مدیترانه خبر داده است.
با پرتاب راکت های سمی به دو محله در دمشق، جنگ داخلی و خونبار سوریه به جاهای باریکی رسیده است. جمهوری اسلامی هم که کوشش دارد بشار اسد را از این قتل عام مبری نشان دهد وارد بازی شده است. در همین راستا دیروز عباس عراقچی سخنگوی وزارت خارجه با این استدلال که رژیم سوریه در زمان حضور بازرسان سازمان ملل دست به حمله شیمیایی نمی زند گفته است: “دست‌هایی در کار است که دولت سوریه را متهم به استفاده از این سلاح‌ها کند و به ادامه درگیری‌ها و گسترش بحران یاری برساند.”
سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی در عین حال با “تروریست” خواندن گروه های مسلح مخالف دولت بعث سوریه از وجود “اسنادی” خبر داده که نشان می دهد اقدام اخیر توسط آن ها انجام گرفته است. او هیچ اشاره ای به محتوا و شکل این اسناد نکرده اما متذکر شده است: “در تماس نزدیک با دولت سوریه و برخی دیگر کشورها خواهان روشن شدن ابعاد آن است.”
این دومین بار در سال جاری است که استفاده از سلاح شیمیایی در جنگ سوریه تایید می شود. اوایل اردیبهشت امسال سرتیپ ایتای برون، فرمانده مرکز تحقیقات در اداره ضد اطلاعات ارتش اسرائیل، ادعا کردکه نیروهای دولت سوریه در “مواردی” از “گاز اعصاب” از نوع “سارین” علیه مخالفان استفاده کرده‌اند.
اندکی پس از آن سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده هم تایید کردند که ارتش سوریه احتمالا در مواردی علیه مخالفان از گاز اعصاب استفاده کرده است.
گرچه بعد ها تحقیقات بازرسان سازمان ملل نشان داد هم ارتش و هم شبه نظامیان مخالف دولت از سلاح شیمیایی علیه یکدیگر استفاده کرده اند؛ موضوعی که باعث شده حدس اینکه کدام یک از دو طرف در قتل عام اخیر دست داشته اند دشوار شود.
سوریه: اجازه بازرسی نمی دهیم
اما اینکه دولت سوریه اعلام کرده اجازه بازرسی از محله های آلوده را به بازرسان سازمان ملل نخواهد داد، سو ظن ها به نقش ارتش در این ماجرا را افزایش داده است. گرچه دیروزآنجلا کین، نماینده ارشد سازمان ملل در امور خلع سلاح برای مذاکره با دولت سوریه و کسب اجازه برای بازرسی از حومه دمشق وارد این شهر شده است.
در عین حال روسیه نیز که در کنار جمهوری اسلامی، حامی دولت بشار اسد است از شواهدی سخن گفته است که دخالت شورشیان سوریه در حمله مرگبار اخیر را تایید می کند. کرملین می گوید یک راکت حامل مواد شیمیایی از منطقه ای پرتاب شده که در سیطره شبه نظامیان قرار دارد و آن ها حتی پیش از حمله جزئیاتی را در اینترنت منتشر کرده اند تا دولت بشار اسد را مسئول این حمله معرفی کنند.
در حمله اخیر صدها سوری از جمله چندین کودک و زن جان سپرده اند. روزنامه دیلی تلگراف این حمله را بزرگترین حمله شیمیایی در 25 سال اخیر توصیف کرده است.
روحانی: محکوم می کنیم
اما در تهران رئیس جمهوری اسلامی که به میانه روی شهره است بدون آنکه هیچ یک از طرفین دعوا در سوریه را متهم کند گفته است: “کاربرد سلاح شیمیایی کاملا و قویا محکوم است و دولت جمهوری اسلامی که خود قربانی سلاح‌های شیمیایی است به جامعه جهانی توجه می‌دهد که همه توان خود را برای جلوگیری از کاربرد این سلاح‌ها در همه جا به ویژه در سوریه به کار گیرد.”
رئیس دولت یازدهم خواستار هوشیاری منطقه و تلاش کشورهایی شده است که “دلشان برای ثبات منطقه می‌تپد” و می خواهند در آینده نزدیک “آرامش و ثبات” به خاورمیانه بازگردد.
دو روز پیش از روحانی اما محمد جواد ظریف وزیر خارجه کابینه وی، در یک تماس تلفنی با همتای ترک خود ادعا کرده بود حملات اخیر در صورتی که تایید شوند کار شورشیان بوده است. وی گفته: “اگر استفاده از سلاح شیمیایی صحت داشته باشد، به طور قطع توسط گروه های تروریستی و تکفیری انجام شده است زیرا آنها در عمل نشان داده اند که از هیچ جنایتی رویگردان نیستند.”
این در حالیست که علی اکبر صالحی، وزیر امورخارجه دولت پیشین مهرماه سال گذشته در نیویورک به دولت سوریه هشدار داده بود که از سلاح شیمیایی استفاده نکند. وی در نشستی در محل شورای تحقیقاتی روابط خارجی آمریکا گفته بود استفاده از سلاح شیمیایی علیه مخالفان، یک نقطه پایان است: “اگر این فرضیه، تحقق یابد، این موضوع پایان همه چیز خواهد بود”و خط قرمز حمایت ها از بشار اسد محسوب می شود.
گرچه ناظران می گویند حمایت های تهران از بشار اسد استراتژیک است و حتی در صورت اثبات نقش اسد در حملات شیمیایی، تفاوت چشمگیری در سیاست های جمهوری اسلامی به وجود نخواهد آورد.
آماده باش نیروی دریایی پنتاگون
ایالات متحده دیگر کشوری است که حملات شیمیایی را “خط قرمز” دانسته است؛ باراک اوباما تابستان سال گذشته گفته بود اگر در جنگ داخلی سوریه از “سلاح شیمیایی” استفاده شود، “قاعده بازی” تغییر خواهد کرد و احتمال عملیات نظامی ایالات متحده در سوریه را مطرح کرده بود. با این حال حملات شیمیایی فصل بهار تفاوت چشمگیری در سیاست کاخ سفید در قبال نبرد سوریه به وجود نیاورد.
روز جمعه نیز باراک اوباما در مصاحبه ای اختصاصی با برنامه “نیو دیلی” کانال “سی ان ان” گفت واکنش ایالات متحده در حملات اخیر به گونه ای خواهد بود که منافع عمومی آمریکایی ها را تامین کند. اما چاک هیگل، وزیر دفاع ایالات متحده،یک گام فراتر از رئیس خود گذاشته و به خبرنگاران گفته است: “پنتاگون توان نظامی خود را در آب‌های اطراف سوریه در حالتی دارد که اگر رئیس‌جمهوری ایالات متحده تصمیم به اجرای گزینه‌ای نظامی در مورد دمشق بگیرد، سربازان آماده اجرا باشند.”
نیروهای دریایی ایالات متحده در مدیترانه در حال نزدیک شدن به کرانه های سوریه هستند. در حال حاضر 4 ناو جنگی پنتاگون در دریای مدیترانه تردد می کنند.هر چند باراک اوباما نشان داده است که تعهد زیادی برای قانونی بودن دخالت نظامی از نظر شورای امنیت سازمان ملل قائل است. وی در مصاحبه اخیر خود گفته است: “اگر ایالات متحده بدون مجوز سازمان ملل متحد و بدون ارائه مستندات روشن به کشور دیگری حمله کند، آیا قوانین بین‌المللی از این اقدام حمایت می‌کنند؟”
از سوی دیگر روسیه و چین گفته اند هر گونه طرحی برای حمله نظامی به سوریه را در شورای امنیت وتو خواهند کرد.
همزمان روز گذشته سردار حسین سلامی، جانشین فرمانده سپاه که که در مراسم اختتامیه چهاردهمین اجلاس سالانه اساتید بسیجی سخنرانی می کرد با انتقاد از سیاست های کاخ سفید گفته است: “آمریکا به دنبال آن است که نگذارد سیاست‌های ایران در سوریه اعمال شود و می‌خواهد شعاع نفوذ ایران را کاهش دهد.”
