تیه ری پیانتنید نویسند فرانسوی، همکار سابق ژاک ایو کوستو و از چهره های شناخته شده علمی است که به تازگی پس از سال ها کار در شبکه های BBC و Discovery اولین فیلم بلند سینمایی خود “سیاره سفید” را درباره نابودی حیات وحش در قطب شمال کارگردانی کرده است. با او درباره مراحل ساخت و مشکلات تولید این فیلم گفت و گو کرده ایم.
می خواستیم انسان ها را متعجب کنیم
مصاحبه با تیه ری پیانتنید نویسنده و کارگردان سیاره سفید
تیه ری پیانتنید نویسنده و روزنامه نگار فرانسوی از چهره های شناخته شده علمی است که در تالیف کتاب دریا[لاروس] سهم داشته و خود مولف کتاب های مهمی چون در جستجوی دنیاهای گمشده:ماجراهای یک باستان شناس[۲۰۰۰] و دایره المعارف دریا[انتشارات فلورو ۲۰۰۳] است. او در سال ۱۹۹۷، پس از هفت سال همکاری با ژاک ایو کوستو[اقیانوس شناس و فیلمساز بزرگ فرانسوی] به گیدیون پروگرام- بزرگ ترین تهیه کننده فیلم های علمی در فرانسه- پیوست. سپس به عنوان نویسنده در مجموعه مستندی درباره مدیترانه و مجله تلویزیونی علمی کانال ۲ فرانسه مشغول به کار شد.
تیه ری فیلمنامه های متعددی برای محصولات مستند شبکه های BBC و Discovery نوشته و سه فیلم درباره مناطق قطبی با همکاری ژان لویی اتین، و یک مجموعه ۶ قسمتی دیگر نوشته است. امسال اولین فیلم بلند وی در مقام نویسنده و کارگردان به نمایش در آمد که دیدار آن برای طرفداران محیط زیست- بعد از یک حقیقت ناخوشایند- یک حادثه قابل توجه محسوب می شود. با تیه ری پیانتنید در این فیلم به نابودی حیات وحش قطب شمال پرداخته، درباره پروسه ساخت و مشکلات تولید این فیلم گفت و گو کرده ایم.
فکر می کنم با بودجه بسیار کمی شروع به کار کردید و بعداً منابع مالی دیگر پیدا شد. مرحله تولید فیلم در یک نگاه کلی چگونه گذشت؟ چه مدتی در قطب شمال اقامت کردید؟
راستش ما در ابتدای کار مقداری پول فراهم کردیم، ولی کافی نبود. ولی بعد، پیدا کردن پول وقت زیادی برد. برای ما دوره سختی بود. چون در حالی که می خواستم شروع به فیلمبرداری کنیم، به خاطر نبود پول کافی نمی توانستیم این کار را بکنیم. به خاطر این که کاری متفاوت با مستندهایی که قبلاً ساخته بودیم، انجام بدهیم به بهترین چیزها-از جمله مدیر فیلمبرداری- نیاز داشتیم. از طرف دیگر باید از بالن، وسایل مخصوص غواصی و جرثقیل استفاده می کردیم و همه اینها بر هزینه فیلم اضافه کرد.
جمعاً چند ساعت فیلمبرداری کردید؟
۷۰۰ ساعت فیلمبرداری کردیم. منتها ۳۵ میلیمتری نبود، بلکه از روش سوپر ۱۶ استفاده کردیم. خود همین کار باعث کاهش مقداری کمی از هزینه تولید شد.
آیا در مرحله تدوین، تغییرات عمده ای در فیلمنامه صورت گرفت یا خیر؟
بله، تغییرات زیادی انجام دادیم.البته باید بگویم فیلمنامه اولیه ای که من نوشتم، با وضعیت فعلی فیلم تفاوت خیلی زیادی ندارد. راه خاصی را از جهت روایت قصه فیلم طی کردیم، اما راستش من از همان آغاز پروژه هم می دانستم که شکل نهایی فیلم چه خواهد شد.
فقط در قسمت های پایانی فیلم به گرمایش تدریجی کره زمین پرداخته اید. آیا پرداختن به این موضوع بعداً به فیلمنامه اضافه شد؟
در سال ۲۰۰۰ سفری زیر دریایی به قطب شمال داشتم. در انجا با دانشمندان زیادی آشنا شدم. از این سفر تاثیر گذار با دستمایه مفیدی برای ساخت یک فیلم برگشتیم. همین امر باعث شد تا ایده خلق این فیلم شکل بگیرد. برسیم به موضوع گرمایش تدریجی زمین که اشاره کردید. قبلاً در این مورد فیلم های تلویزیونی متعددی ساخته بودیم، اما این بار به دنبال چیز دیگری بودیم. می خواستیم انسان ها را با نشان دادن زیبایی هایی که تاکنون ندیده اند، متعجب کنیم. فکر می کردیم با این کار به خودی خود فکر حفظ این زیبایی ها هم در مغزشان رسوب می کند.
با ژاک ایو کوستو همکاری کرده اید. فیلمساز و دانشمندی که در کشور ما هم شناخته شده است. چه تاثیرهایی از او گرفتید؟
ژاک کوستو به نشان چیزهایی که تماشاگر را تحت تاثیر قرار بدهد، اهمیت زیادی می داد. حقیقت اش این است که انسان در زندگی روزمره به اندازه کافی ناخشنود هستند، به همین خاطر نشان دادن بیش از اندازه ابعاد غم انگیز گرمایش زمین و ایجاد احساس گناه در آنها به نظر من لزومی ندارد. باید کاری کرد که احساس راحتی بکنند و بعد کم کم وضعیت موجود را به آنها نشان داد. این طوری آنها رابه تماشای فیلم تان تشویق می کنید.
در فرانسه فیلم های مستند بزرگ و پر هزینه ای مثل پیدایش: راز بزرگ تولید می شود. فیلم سیاره سفید را در کجای این ژانر قرار می دهید؟ اصولاً این نوع فیلم ها را دوست دارید؟
صادقانه بگویم پیدایش خیلی دوست ندارم. نماهای زیبایی در فیلم وجود دارد، ولی باز هم به نظرم من خسته کننده است. از طرف دیگر روایت معلم واری دارد که قرار است به زور چیزی را به شما آموزش بدهد. من چنین طرز روایتی را در یک فیلم سینمایی اصلاً نمی پسندم.
فیلم های مستند و داستانی رفته رفته بیشتر به هم شباهت پیدا می کنند. به عنوان نمونه می شود سیاره سفید را فیلمی داستانی دید که شخصیت هایش حیوانات قطبی هستند. درباره مرزهایی که فیلم های مستند و داستانی را از هم جدا می کنند، چه فکر می کنید؟
ما هم از نظر روایت و هم از نظر تدوین به دنبال چیز تازه ای بودیم. چیزی که برای ما بسیار اهمیت داشت این بود که انسان ها را به حرکت وادار کنیم. به عنوان کسی که مدت زمانی طولانی در قطب گذرانده، ابتدا می خواهید احساسات و تجارب خودتان را به تماشاگر منتقل کنید. آیا این یک روش روایت تازه است؟ نمی دانم. راستش خیلی هم به آن اهمیت نمی دهم. ما دلم مان خواست که قصه خودمان را به این شکل تعریف کنیم. به همین سادگی. لزومی نداشت تا زیاد در این مورد فکر کنیم. اگر فیلم بتواند صدای خودش را به گوش انسان ها برساند، برای ما کافی است.