با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال و در حالی که کشمکش بین نمایندگان کارگری و کارفرمایی در خصوص تعیین حداقل دستمزد سال ۹۳ در جریان است و هنوز به نتیجه مشخصی نرسیده، وزیر کار و رفاه دولت حسن روحانی در تازه ترین اظهارات خود از “موج جدید بیکاری” در کشور طی ۲ سال آینده خبر داد و پیشبینی کرد که طی این مدت ۴.۵ میلیون نفر با تحصیلات دانشگاهی به لشگر ۸ میلیون نفری بیکاران موجود افزوده خواهد شد.
بنا به نوشته خبرگزاری های داخلی، علی ربیعی گفته است: “بزودی و در سال های آینده، ۴.۵ میلیون نیروی کار با تیپولوژی خاص و تحت عنوان «کارگران دانشی» که دارای تقاضاهای متفاوتی نیز هستند، متقاضی کار خواهند شد”.
او افزوده است: “قرار است برای بسترسازی ایجاد اشتغال، منابعی از محل هدفمندی یارانه ها تخصیص دهیم.متاسفانه برخی ها تصور می کردند با پاشیدن پول به جامعه می توانند اشتغال ایجاد کنند. منابع مالی مهم است اما همه کار نیست، جامعه برای ایجاد اشتغال باید به یک نهضت عمومی اقدام کند. جامعه نیاز به کار و پشتکار دارد و این کار حتی در بخش دولتی هم باید ایجاد شود”.
این نخستین بار نیست که وزیر کار درباره خطر بیکاری میلیون ها نفر هشدار می دهد. او پیش تر نیز نسبت به ورود میلیون ها فارغ التحصیل دانشگاهی به بازار کار تا سال های آینده اشاره کرده و خواستار اقدامات موثر برای ایجاد فرصت های شغلی جدید شده بود.
احمدعلی مقیمی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس هم در اظهار نظری جداگانه از موج جدید بیکاری به “سونامی” تعبیر کرده و گفته است: “در آینده ای نزدیک روند رو به رشد سونامی بیکاری افراد جویای شغل در ایران به ۸،۵ میلیون نفر می رسد که این سیل ویرانگر جامعه را با مشکل روبرو می سازد. اشتغال از مهمترین مسائل ضروری و جزو چالش های اصلی در دولت های گذشته تاکنون بوده است به طوری که در این برهه از زمان بیکاری به عنوان بزرگترین معضل و بحران برای جوانان این مرز و بوم قلمداد شد. اعظمی از بیکاران جامعه را افراد تحصیل کرده تشکیل می دهند. در هر خانواده ای ۲ الی ۳ تحصیل کرده دانشگاهی وجود دارد و هم اکنون شاهد آن هستیم که خانواده ها از بیکاری جوانانشان بالاخص آنهایی که دارای مدارک عالی فوق لیسانس و دکترا هستند رنج می برند”.
او آمار بیکاران موجود را هم داده: “هم اکنون آمار بیکاران کشور به بیش از ۳،۵ میلیون نفر رسیده است. این آمار در حالی است که جمعیت انبوه آماده به کار حدود ۵ میلیون نفر از دانشگاه ها فارغ التحصیل شده یا در حال تحصیل هستند که در آینده ای نزدیک وارد بازار کار شده و این سیل ویرانگر بیکاری جامعه را با مشکل روبرو می سازد. مسئولان با تدبیر صحیح، زمان شناسی و موقعیت شناسی باید جمعیت کار مناسب فراهم نمایند چرا که با این روند رو به رشد سونامی بیکاری افراد جویای شغل در ایران به ۸،۵ میلیون نفر می رسد”.
گفتنیست، علی طیب نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز در ماه های اخیر و پس از آغاز به کار دولت جدید درباره بیکاری ۸ میلیونی کارجویان جوان هشدار داده و گفته بود: “۴.۵ میلیون دانشجو به زودی به جمع فارغ التحصیلان دانشگاهی خواهند پیوست که با ۳.۵ میلیون نفر بیکار فعلی، جمعیت ۸ میلیون نفری از بیکاران را تشکیل خواهند داد”.
حال اما اگر آمارهای مقیمی و ربیعی را نیز ملاک قرار دهیم، به طور میانگین معدل جمعیت سونامی بیکاری در دو سال آینده به بیش از ۱۰ میلیون نفر خواهد رسید؛لشگری تحصیلکرده وناراضی و بیکار که توجه رسانه ها را از هم اکنون به خود جلب کرده است.
عملکرد جزیره ای
در یک نمونه، سایت “اقتصاد آنلاین” در مطلبی نوشت: “یکی از مهم ترین انتقادات و ایرادات واردشده به سیستم فعلی آموزش عالی کشور، ناهماهنگی کامل با نیازهای بازار کار و عملکرد جزیره ای آن است به نحوی که تربیت و پذیرش دانشجو در برخی رشته هایی که شاید تا سال ها مورد نیاز بازار کار کشور نباشد، نیز همچنان ادامه دارد.کارفرمایان معتقدند اکثریت قریب به اتفاق کارجویان فارغ التحصیل دانشگاه ها تنها دارای یک مدرک و عنوان تحصیلی هستند و آشنایی چندانی با نیازهای روز بازار کار در آنها وجود ندارد؛ این مسئله در دستکم یک دهه اخیر باعث گرایش روزافزون کارفرمایان به جذب نیروهای با سابقه کاری و دارای مهارت انجام کار شده است.این موضوع به وضوح در آگهی های جذب نیروی کار در جراید و روزنامه ها دیده می شود و بیش از ۹۰ درصد کل نیاز استخدامی شرکت ها و بنگاه های کشور به ویژه در بخش های صنعتی و تولیدی درصدد جذب نیروی دارای سابقه کاری است و پذیرش نیروی تازه کار و فاقد سابقه در این بخش، تقریبا صفر است.این مسئله به انباشته شدن تقاضای کارجویان تازه وارد بازار کار نیز دامن زده و باعث ماندن آنها در پشت درهای بسته بازار کار کشور شده، در حالی که شرایط برای افراد دارای تخصص و مهارت برای جذب در مشاغل جدید و یا تغییر شغل فراهم تر است. به عبارتی، شاغلان دارای سابقه کاری، شانس بهتری برای یافتن شغلی بهتر نسبت به افراد فاقد تجربه کاری دارند.به گواه آمارهای ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران در سالهای اخیر نه تنها بهتر نشده، بلکه آمارها می گویند بر تعداد بیکاران افزوده هم شده است”.
این آمارها در حالیست که آیت الله خامنه ای از یکسو خواهان افزایش جمعیت کشور شده و از دیگر سو دستور “برنامه ریاضت اقتصادی” را با نام “اقتصادی مقاومتی” به دستگاه های حکومتی ابلاغ کرده است؛ تصمیمات و دستورات ضد و نقیضی که به اعتقاد کارشنسان ناهنجاری های ساختاری در اقتصاد و اجتماع ایران به وجود خواهد آورد.
