اولین سال از دهه 1390 توسط رهبر جمهوری اسلامی سال “جهاد اقتصادی” نام گرفت. آیت الله خامنه ای سال هاست که در پیام های نوروزی که به محض تحویل سال از رادیو و تلویزیون دولتی پخش می شود، نامی برای سال جدید تعیین می کند و از مردم و مسئولان دولتی می خواهد تا عملکردها، سیاست گذاری ها، برنامه ریزی ها و فعالیت هایشان را با اهدافی که او بر مبنای این نام مشخص می کند، هماهنگ کنند.
رهبر جمهوری اسلامی در پیام نوروزی سال 1390 خود به مناسبت سال ابتدایی طرح هدفمند کردن یارانه ها و افزایش تحریم های بین المللی بر علیه ایران در سال ۱۳۸۹، فعالیت های اقتصادی سابق را خوب اما کافی ندانست و ضمن نامگذاری این سال به عنوان جهاد اقتصادی خواستار مجاهدت کلیه اقشار و نهادها در زمینه اقتصاد شد.
آیت الله خامنه ای در سخنان خود به این مناسبت گفت: “از جمله اساسی‌ترین کارهای دشمنان ملت ما و کشور ما در مقابلهٔ با کشور ما، مسائل اقتصادی است. البته در عرصه فرهنگی هم فعالند، در عرصهٔ سیاسی هم فعالند، در عرصه انحصارات علمی هم فعالند، اما در عرصه اقتصادی فعالیت بسیار زیادی دارند.”
او با تکیه بر همین مقدمه، امسال را “سال جهاد اقتصادی” نامگذاری کرد.
تکیه و تأکید بر مسائل اقتصادی در بیانیه‌های نوروزی رهبر جمهوری اسلامی بی‌سابقه نیست. او پیش‌تر نیز بار‌ها در پیام‌های نوروزی بر عدالت اجتماعی، وجدان کار، انضباط اقتصادی و مالی، اصلاح الگوی مصرف، و مقابله با زیاده روی، اسراف و ریخت و پاش تأکید کرده است.
بی بی سی فارسی می گوید اکنون که جمهوری اسلامی از یک سو با تحریم‌های بین المللی روبروست و از سوی دیگر طرح هدفمند کردن یارانه‌ها را در دست اجرا دارد، تأکید رهبر ایران بر “حرکتِ جهادگونه” در عرصه اقتصاد هم، در راستای مقابله با تحریم‌های بین المللی و همراهی با دولت برای اجرای طرح حذف یارانه‌ها، قابل ارزیابی است.
از نکته تا نام
نخستین بار که آیت الله خامنه ای، نامی را برای یک سال برگزید به پیام نوروزی سال 1378 باز می گردد. از آن پس این مسئله به صورت یک سنت، همه ساله تکرار شد.
نامگذاری سال‌های مختلف که از اول فروردین ۷۸ آغاز شد در حالی بود که رهبر جمهوری اسلامی در سال های پیش از آن در پیام‌های نوروزی خود هر چند بر نکته‌ای مشخص تاکید می کرد اما نامی برای سال آغاز شده انتخاب نمی کرد.
اینکه نامگذاری سالها مشورتی است یا اینکه نظر شخصی رهبر جمهوری اسلامی است چندان مشخص نیست، گرچه به نظرمی‌رسد که آیت الله خامنه‌ای بنابر موضوعاتی که به نظرش مهم می‌رسد این نام گذاری‌ها را انجام می‌دهد.
در طول سالیانی که رهبر جمهوری اسلامی به نامگذاری سال می‌پردازد، بیشتر مطالب پیام‌های نوروزی او نیز درباره دلایل این نامگذاری است. اینک اما به نظر می‌رسد این نامگذاری‌ها از سال ۱۳۸۲ به بعد، ارتباط مستقیمی با دولت پیدا کرده‌است، که برخی آن را مربوط به دولت وقت آن زمان یعنی دولت محمد خاتمی می‌دانند.
در هر صورت این نامگذاری‌ها چون از سوی عالی‌ترین مقام جمهوری اسلامی صورت می‌گیرد، هرساله تکاپویی در نهادهای حکومتی ایجاد می‌کند و با تبلیغات بسیاری همراه می شود.
او پیش از این سال 1369 را سال تاکید بر “تحول درونی و اصلاح امور” عنوان کرده بود. آیت الله خامنه ای سال 1۳۷۰ را تاکید بر “صبح روشنی”، سال 1371 را تاکید بر “تحکیم معنویت”، سال 1372 را سال تاکید بر “عدالت اجتماعی”، سال 1373 را تاکید بر صرفه‌جویی”، ۱۳۷۴ تاکید بر “وجدان کاری، انضباط اجتماعی، انضباط اقتصادی”، سال 1375 را تاکید بر ضرورت پرهیز از اسراف و حفظ ثروت و منابع عمومی کشور”، سال 1376 را سال تاکید بر “توجه به معنویات و فضایل اخلاقی” و سال 1377 را سال تاکید بر “صرفه‌جویی و پرهیز از اسراف، قناعت و پایداری بر مواضع اسلامی و انقلابی” خوانده بود.
13 سال، 13 نام
از آن پس بود که آیت الله خامنه ای تصمیم گرفت تا برای هر سال نام مشخصی را انتخاب کند. به این منظور و برای آغاز، او سال 1378 را سال “امام خمینی” نامگذاری کرد. دلیل این نامگذاری همزمانی آن سال با یکصدمین سالگرد تولد رهبر درگذشته جمهوری اسلامی عنوان شد.
سال 1379 سال “امام علی” بود. دلیل آن نیز وجود دو عید غدیر در آن سال بود. این اتفاق در سال بعد هم تکرار شد تا نخستین سال دهه 80 مجددا سال “امام علی” نام بگیرد. این در حالی بود که با پیشنهاد سید محمد خاتمی، رئیس جمهور وقت برای نامگذاری اولین سال در قرن بیست و یکم به نام سال “گفتگوی تمدن‌ها” و سخنرانی او در مجمع عمومی سازمان ملل که با استقبال گسترده رهبران کشورهای جهان مواجه گردید، گمان می‌رفت که سال ۱۳۸۰ سال “گفتگوی تمدن‌ها” نام بگیرد اما آیت الله خامنه ای موافقتی با این مسئله نشان نداد.
سال 1381 اما به عنوان سال “عزت و افتخار حسینی” نامگذاری شد. دلیل این نامگذاری نیز تقارن ماه محرم قمری در فروردین و اسفند ماه همان سال بود، در واقع دهه محرم که روزهای سوگواری شیعیان است دوبار در یک سال قرار گرفته بود.
سال 1382 سال “خدمتگذاری” بود و سال بعد سال “پاسخگویی”. انتقادات آیت الله خامنه ای از روند اجرایی و سیاست های دولت خاتمی در این سالها آشکارتر بیان می شد.
سال 1384 به عنوان سال “همبستگی ملی و مشارکت عمومی” نامگذاری شد که برخی آن‌را به نوعی از جمله دلمشغولی‌های رهبر جمهوری اسلامی دانستند. تهدیدات ایالات متحده آمریکا و کشمکش اروپا و جمهوری اسلامی بر سر فعالیتهای هسته‌ای ایران موجب گردید تا آیت الله خامنه‌ای تمامی مطبوعات، احزاب و سیاست‌مداران داخلی را به نوعی همبستگی و دوری از مناقشات داخلی دعوت کند.
سال میانی دهه 80 به نام “پیامبر اعظم” انتخاب شد. وجه تسمیه این نامگذاری از آن جهت بود که در آن سال دوبار تاریخ وفات پیامبر، به تاریخ قمری، در تقویم بود. یکبار در ابتدای سال و یکی در پایان سال. برخی نیز آن را به دلیل چاپ کاریکاتورهایی از حضرت محمد در نشریه دانمارکی در سال قبل از آن می‌دانند. محمود احمدی‌نژاد، رییس جمهور وقت، نامه‌های خود به سران کشورهای جهان در این سال را با یادکرد این نامگذاری و به پیروی از پیامبر اسلام نگاشت و ارسال نمود. تمام این نامه ها از سوی رهبران جهان بی پاسخ ماند.
سال 1386 سال “اتحاد ملی و انسجام اسلامی” بود. آیت الله خامنه ای در پیام نوروزی خود در ابتدای این سال گفت: “آرزو و امید همه ایرانیان استقلال ملی، عزت ملی و رفاه عمومی ملت است و همه این اهداف به برکت ایمان اسلامی، اتحاد کلمه خواهد شد و ایجاد تفرقه و تضعیف وحدت ملی ایرانیان و به وجود آوردن مشکلات اقتصادی برای متوقف کردن پیشرفت کشور را دو روش عمده دشمنان برای مقابله با ملت ایران و نظام جمهوری اسلامی برشمرد.
رهبر جمهوری اسلامی سال 1387 را هم سال “نوآوری و شکوفایی” نامید. او در تشریح علت نامگذاری سال ۱۳۸۷به این عنوان، به “نوآوری بزرگ و تاریخی ملت ایران در پیروزی انقلاب ایران” اشاره کرد. سال ۱۳۸۷ سی‌امین سال بعد از انقلاب ۱۳۵۷ ایران بود.
سال 1388 از سوی آیت الله خامنه ای سال “اصلاح الگوی مصرف” نام گرفت. سالی که انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری ایران و حواشی مربوط به آن تمام فضای سیاسی و اجتماعی کشور را درگیر خود کرده بود.
سرانجام سال 1389 به عنوان آخرین سال دهه 80 از جانب رهبر جمهوری اسلامی، سال “همت مضاعف و کار مضاعف” نامیده شد.
تنها رقیب
در تمام سالهایی که آیت الله خامنه ای روند نامگذاری سالها را آغاز کرده، تنها یک نفر در ایران بوده که در قامت رقیب به اقدامی مشابه دست زده است.
او میرحسین موسوی، رهبر مخالفان و جنبش اعتراضی ایران موسوم به جنبش سبز است که سال 1389 را سال “صبر و استقامت” نامگذاری کرد و از هوادارانش که شکل گیری جنبش شان بر مبنای اعتراض به نتایج انتخابات دهم ریاست جمهوری بود خواست تا با وحدت و همدلی، به مبارزات مدنی و مسالمت آمیز خود برای رسیدن به مطالبات تاریخی شان ادامه دهند.
میرحسین موسوی همراه با همسرش زهرا رهنورد در کنار مهدی کروبی دیگر رهبر مخالفان و همسر او، نوروز سال 1390 را در محلی نامشخص در حبس به سر بردند و امکان ارسال پیام تبریک به هواداران خود و نامگذاری این سال را نیافتند.
در مقابل طرفداران جنبش سبز در وبسایت ها، وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی مجازی سال 1390 را سال “آگاهی تا رهایی” نامیدند.
