محسن قرائتی رئیس ستاد اقامه نماز کشور که به اظهار نظرهای جنجالی در خصوص مسائل مربوط به زنان و جوانان مشهور است، به تازگی گفته که با ازدواج دانشجویی مخالف است اما اعتقاد دارد که ازدواج‌ها باید “دبیرستانی” باشد. او پیش‌تر هم از لزوم کاهش سن ازدواج سخن گفته بود: “ سن ازدواج به ۱۴-۱۳ سالگی کاهش یابد، چرا که شیطان از دو راه نفوذ می‌کند. اولی غفلت و دومی شهوت است.” سخنان اخیر حجه‌الاسلام محسن قرائتی هم‌زمان شده است با بازنشر بخشی از یک برنامه تلویزیونی جنجالی توسط برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی؛ برنامه‌ای که در آن با یک معمم به همراه همسر و دخترش که هر دو کاملا سیاهپوش هستند و با پوشش روبنده حضور دارند، گفت‌وگو شده است.
حجه‌الاسلام صادقی، مهمان این برنامه از لزوم ازدواج دختران پیش از بلوغ شرعی سخن می‌گوید و به سخنی از پیامبر اسلام اشاره می‌کند که گفته خوشا به حال مردی که دخترش را قبل از رسیدن به به “بلوغ فیزیولوژیکی” به خانه شوهر بفرستد. او می‌گوید با در نظر گرفتن این سخن، دخترش را در ۱۲ سالگی به عقد یک طلبه درآورده است. برنامه‌ای که به نظر می‌رسد در راستای ترویج ازدواج زودهنگاهم و فرزندآوری تهیه شده است و مورد انتقاد بسیاری از فعالان حقوق زنان نیز قرار گرفته است.
ازدواج زودهنگام و قبل از سن قانونی به ویژه در میان دختربچه‌ها، یکی از معضلات قدیمی در کشور است؛ پدیده‌ای که همواره فعالان حقوق زنان و کودکان نسبت به رواج و بالا بودن آمار آن هشدار داده‌اند.
مانعی سر راه ازدواج زیر ۱۵ سال وجود ندارد
آمارها می‌گوید سالانه هزاران دختر زیر ۱۵ سال در ایران به ازدواج مردان بزرگ‌تر و یا هم سن و سال خود در می‌آیند. تنها در در ۹ماهه نخست سال پیش، ۳۱ هزار دختربچه زیر ۱۵ سال ازدواج کرده‌اند. پس از آنکه ثبت احوال ایران اعلام کرد ازدواج حدود ۳۱ هزار دختر زیر ۱۵ سال در ۹ماهه اول سال ۹۲ به ثبت رسیده، شهین‌دخت مولاوردی معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده گفت که وزیر دادگستری باید درباره ثبت این ازدواج‌ها گزارشی ارائه بدهد چرا که ثبت آنها غیرقانونی است.
شیما قوشه، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری در همین خصوص به روز گفته بود: “با توجه به اینکه قوانین ما برگرفته از شرع و فقه است، هیچ مانعی بر سر ازدواج زیر ۱۵ سال وجود ندارد و اگر ولی دختر این اجازه و اذن را بدهد حتی در موارد خاص، در سن زیر ۹ سال هم این امکان وجود دارد که پدر دخترِ خودش را به عقد دیگری دربیاورد.”
به گفته او برای ازدواج در ایران تنها “بلوغ شرعی” ملاک قرار می‌گیرد. اما در کنار آمارهای رسمی، هستند دخترانی که بدون ثبت ازدواج و تنها پس از جاری شدن خطبه به عقد مردی درآمده و حتی سال‌ها هم از زندگی مشترکشان می‌گذرد. قوشه در این خصوص توضیح می‌دهد که عدم ثبت ازدواج جرم است: “این کار هم برای سردفتری که صیغه خوانده و هم برای مرد (شوهر) جرم محسوب می‌شود. خوشبختانه زنان در این مورد در حاشیه امن هستند و جرمی متوجه آنها نیست.”
همچنین دکتر شهلا کاظمی‌پور، عضو هیات علمی پژ‍وهشکده جمعیتی آسیا و اقیانوسیه پیش‌تر در خصوص ازدواج‌های ثبت نشده در این سنین به ایرنا گفته بود: “در بحث آمار ازدواج‌های زودهنگام در برخی از مناطق، به دلیل آنکه سن دختر پایین است و هنوز به سن قانونی ازدواج نرسیده، ازدواجی ثبت نمی‌شود و تنها در صورت بروز بارداری است که برای ثبت ازدواج اقدام می‌کنند. همین موضوع باعث می‌شود آمارها در خصوص سن دختر در زمان ازدواج، خیلی هم دقیق نباشد.”
سوءاستفاده از همسران خرد سال
ازدواج زیر سن قانونی بر خلاف پیمان‌نامه بین‌المللی حقوق کودک است. این پیمان نامه، سن زیر ۱۸ سال را سن کودک تعریف کرده که در آن بستن هرگونه قرارداد با کودک ممنوع است. یک حقوقدان پیش‌تر در همین خصوص به روز گفته بود: “اینکه گفته می‌شود دادگاه مصلحت فرزند را تشخیص می‌دهد، استدلال صحیحی نیست، چه مصلحتی در ازدواج یک کودک وجود دارد؟ چه چیز داشتن رابطه جنسی در سنین زیر ۱۸ سالگی برای را برای یک کودک صلاح می‌داند؟ من به جرات می‌توانم بگویم بالای ۹۰ درصد حقوقدانان کشور موافق این هستند که سن ازدواج در قانون تا ۱۸ سال بالا بیاید. چرا که آسیب‌های ازدواج زودهنگام بر هیچ کس پوشیده نیست. من پرونده‌های زیادی در شهرستان در خصوص طلاق چنین ازدواج‌هایی داشته‌ام، حتی شنیدن خاطرات دختربچه‌هایی که در سنین کودکی ازدواج کرده‌اند زجر آور است.”
محمد صالح نیکبخت، وکیل دادگستری نیز در این خصوص گفته است: ”در حال حاضر در محاکم، کسی که به بلوغ جسمی(شرعی ) رسیده باشد حتی اگر برای انجام معامله سن رشد وی احراز نشده باشد، برای ازدواج با مشکلی مواجه نخواهد شد. سن بلوغ برای ازدواج دختران همان ۹سال قمری و برای پسران ۱۵ سال قمری است که متاسفانه این مساله باعث شده عاقدان کودکان را در این سنین عقد و دفاتر رسمی ازدواج نیز این‌گونه ازدواج‌ها را ثبت کنند.”
کارشناسان معتقدند دختران خردسالی که در سنین پایین مجبور به ازدواج می شوند عموما به دلیل آنکه نتوانسته‌اند دوران کودکی و نوجوانی خود را به درستی طی کنند، به مرور زمان دچار مشکلات روحی و روانی شدیدی می‌شوند و ممکن است دست به فرار از خانه، تن‌فروشی و حتی خودکشی بزنند. هچنین تحقیقات نشان می‌دهد دخترانی که به صورت زودهنگام به ازدواج اجباری در سنین زیر ۱۸ تن داده‌اند، بیشتر به قبول خشونت خانگی توسط شوهرانشان تن می‌دهند و اغلب، مورد تجاوز از سوی شوهرانشان قرار می‌گیرند.
شیما قوشه، حقوقدان، با اشاره به شرایط دشوار دختربچه‌هایی که ازدواج می‌کنند به روز گفته است: “موارد متعددی دیده‌ایم که مردها همسرشان را برای رابطه جنسی در اختیار دیگران قرار داده‌اند، یا به کارهایی مثل جابه‌جایی مواد مخدر و تکدی‌گری وا داشته‌اند، در حقیت اینجا از یک کودک سوءاستفاده می‌شود.”
عکس گزارش تزیینی است.
