مرکز آمار ایران در تازه ترین آمار خود، تعداد کاربران اینترنت در کشور را کمتر از ۱۵ درصد اعلام کرد. بر اساس این آمار جدید، ۸۵ درصد از این ۱۵ درصد هم با اینترنت دایل آپ و به سختی و با سرعت پایین می توانند به شبکه جهانی وب متصل شوند. این آمار در حالی منتشر شده که مرکز توسعه مدیریت اینترنت در هفته گذشته ضریب نفوذ اینترنت در کشور را 43 درصد اعلام کرده بود. اختلاف نظر در شاخص های تعریف کاربر اینترنت، دلیل اصلی تفاوت در این آمارها است.
گزارشی که در شماره روز گذشته روزنامه دنیای اقتصاد منتشر شد، نشان می‌دهد حداقل ۸۵ درصد مردم در ایران به اینترنت دسترسی ندارند و از میان کاربران فعلی نیز بخش عمده در اختیار کاربران DIAL UP است. همچنین تعداد خانوارهای شهری دارای اینترنت۲۷ درصد و خانوارهای روستایی متصل به اینترنت ۵ در صد است. این آمارها همچنین نشان می‌دهد بخش عمده کاربران ایرانی از منزل به اینترنت متصل می‌شوند.
این تازه‌ترین آمار از وضعیت اینترنت در کشور است که بر اساس نتایج طرح آمارگیری از کاربران اینترنت در سال ۱۳۸۹ و توسط مرکز آمار ایران منتشر شده است.
آمارهای جدید مرکز آمار ایران نشان‌دهنده عقب‌ماندگی شدید ایران در زمینه توسعه اینترنت است و ازقضا با آمارهایی که پیش از این توسط وزارت ارتباطات و سازمان فناوری اطلاعات منتشر می‌شد، منافات دارد.
دلیل این اختلاف فرمولی است که مسوولان وزارت ارتباطات برای محاسبه تعداد کاربران اینترنت به کار می‌گرفتند و به این ترتیب میزان کاربران و شاخص‌ها به شکل اعجاب انگیزی بالا می رفت.
اختلاف در فرمول بندی
آخرین آمار منتشر شده روی سایت Internet world stats نشان‌دهنده این است که تعداد کاربران اینترنت در ایران ۳۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر است. این سایت که اطلاعاتش را از اتحادیه جهانی مخابرات و به تبع آن از مجرای وزارت ارتباطات ایران دریافت می‌کند عملا تعداد کاربران ایرانی و ضریب نفوذ اینترنت در ایران را در این حد اعلام می‌کرد.
مرکز آمار ایران اما اطلاعاتش را نه از طریق فرمول بلکه از طریق آمارگیری علمی به دست می‌آورد و این کاری است که در طی چند سال اخیر دوبار انجام داده است.
بر اساس آمار منتشر شده مرکز آمار ایران تعداد کاربران ایرانی تنها ۱۱ میلیون نفر بوده‌اند و به همین دلیل ضریب نفوذ ایران از کل ۸/۷۴ میلیون نفر بالغ بر ۷/۱۴ درصد است که هر چند نسبت به آمارگیری دو سال قبل 6⁄3 درصد افزایش نشان می‌دهد، اما هنوز با آمارهای رویایی که وزارت ارتباطات از ضریب نفوذ اینترنت در ایران ارائه می‌داد بسیار فاصله دارد.
فرمول‌نویسان در شرکت فناوری اطلاعات و وزارت ارتباطات تا آنجا پیش رفتند که ایران را دارای بالاترین تعداد کاربران در میان کشورهای منطقه و همسایگان معرفی می‌کردند این در حالی است که حقایق آماری چیز دیگری می‌گوید.
خانوارها و ضریب نفوذ اینترنت
آمارهای جدید نشان‌دهنده فاصله بسیار زیاد بین دسترسی به اینترنت در نقاط شهری و نقاط روستایی است. براساس آمار مرکز آمار ایران تعداد خانوارهای دارای دسترسی به اینترنت در شهر‌ها ۳/۲۷ درصد و در خانوارهای روستایی ۹/۴ درصد است. به طور کلی از مجموع ۲۰ میلیون خانوار در کشور ۳/۴ میلیون خانوار (۴/۲۱ درصد) در محل سکونت به اینترنت دسترسی داشته‌اند.
همچنین این گپ دیجیتالی بین استان‌های توسعه‌یافته و محروم هم به وضوح دیده می‌شود. این آمارگیری نشان می‌دهد که بیشترین ضریب نفوذ اینترنت در نقاط شهری به ترتیب مربوط به استان تهران با ۱/۲۳ درصد، استان مازندران با ۷/۲۲ درصد و استان اصفهان با ۲۲ درصد بوده است. استان سیستان و بلوچستان با ۵/۱۰ درصد کمترین ضریب نفوذ اینترنت در نقاط شهری را داشته است.
از سوی دیگر آمارهای مرکز آمار نشان می‌دهد بخش عمده کاربران اینترنت عمدتا از منزل به اینترنت متصل می‌شوند. از سوی دیگر این آمار نشان می‌دهد که بخش کمی از کاربران اینترنت ایرانی در محل کار به اینترنت متصل می‌شوند. بر این اساس ۲/۷۵ درصد از محل سکونت، ۴/۲۲ درصد از کافی نت، ۴/۱۴ درصد در محل کار، ۴/۱۳ درصد محل تحصیل، ۳/۴ درصد با موبایل به اینترنت متصل می‌شوند.
نکته مهم دیگری که در این آمار به آن اشاره شده این است که بخش عمده کاربران اینترنت یعنی ۹/۸۴ درصد هنوز از دایال آپ استفاده می‌کنند.
با این حال مرکز آمار ایران میزان دسترسی به اینترنت پرسرعت را که آمارهای مربوط به آن بسیار پرمناقشه است اعلام نکرده.
همچنین از مجموعه خانوارهای کشور در سال ۱۳۸۹، ۹۴ درصد از محل سکونت خود دارای تلفن ثابت بوده و ۳۵ درصد نیز دارای رایانه بوده‌اند. همچنین ۷/۸۵ درصد از خانوارهای کشور دارای حداقل یک عضو با تلفن همراه بوده‌اند. این سهم‌ها برای نقاط شهری به ترتیب ۷/۹۶، ۵/۴۳ و ۴/۸۹ درصد بوده است.
مرکز آمار ایران آمارگیری از کاربران اینترنت را بر اساس طرح آمارگیری از کاربران اینترنت برای اولین‌بار در دی ماه سال ۱۳۸۷ و سپس در سال ۱۳۸۹ انجام داد. هدف اصلی این طرح برآورد ضریب نفوذ اینترنت در کشور بود که یکی از شاخص‌های مهم در حوزه فناوری اطلاعات کشورها و در زمره شاخص‌های اهداف توسعه هزاره است.
مرکز آمار ضریب نفوذ اینترنت را نسبت جمعیت استفاده‌کننده از اینترنت در کشور به کل جمعیت کشور ضرب درصد در نظر گرفته است. در این طرح منظور از استفاده‌کننده از اینترنت فردی است که در ۱۲ ماه منتهی به زمان آمارگیری (دی‌ماه ۱۳۸۹) حداقل یک بار در داخل کشور به اینترنت وصل شده است. در این آمارگیری ۲۵۷ نفر آمارگیر و بازبین مشارکت داشته و به ۵۳ هزار و ۷۲۴ خانوار نمونه کشور مراجعه کرده‌اند.
آنچه مرکز آمار انجام نداد
آمارهای مرکز آمار ایران از جمله معتبرترین آمارهای موجود در اینترنت در کشور است. در فقر آماری و اطلاعاتی در این حوزه وجود این آمارها به خودی خود بسیار مهم و قابل توجه به شمار می‌آیند.
به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد هر چند ایستادگی این مرکز در مقابل فشارهای وزارت ارتباطات و سازمان فناوری اطلاعات برای افزایش آمارها (خصوصا در دوره نخست آمارگیری) جای تقدیر دارد، اما انتظار می‌رفت در دور دوم این آمارگیری جزئیات بیشتری از آمارهای مربوط به این شبکه ارتباطی در کشور استخراج و اعلام می‌شد.از جمله اینکه کاربران ایرانی با چه سرعتی به اینترنت دسترسی دارند و از چه سرویس‌هایی (ADSL، وایمکس و…) استفاده می‌کنند. همچنین معرفی کاربری که سالی یک بار به اینترنت متصل شده به عنوان کاربر اینترنت چندان توجیهی ندارد. در جهان امروزه کاربر اینترنت به کسی گفته می‌شود که حداقل هفته‌ای چند بار و یا روزی یک بار به اینترنت متصل می‌شود. همچنین در آمارهای مرکز آمار از زمان استفاده از اینترنت و محتوای مورد استفاده نیز اطلاعاتی ارائه نشده است.
وزارت ارتباطات و آمارهای جدید
آمارهای جدید نشان‌دهنده وضعیت پرمخاطره‌ای است که در مسیر توسعه اینترنت در کشور وجود دارد. در حالی که مسوولان وزارت ارتباطات هفته‌ای نیست که از توسعه پهنای باند سخن نگویند آمارهای مرکز آمار نشان می‌دهد که ۸۶ درصد مردم ایران حتی سالی یک بار هم به اینترنت وصل نمی‌شوند. این وضعیت در مقایسه با ضریب نفوذ کشورهای همسایه که گاه به بالای ۷۰ درصد می‌رسد نشان‌دهنده عقب‌ماندگی شدید ایران در حوزه اینترنت است.
در همین حال مسوولان متولی اینترنت در کشور طی این چند سال عمدتا روی موضوع توسعه اینترنت ملی تمرکز کرده‌اند؛ موضوعی که با اطلاعات مبهمی که از آن به فضای جامعه مخابره شده و اختلالات اخیر اینترنتی اساسا با استقبال کاربران اینترنتی روبه‌رو نشده است. امروزه حتی در مقایسه با سه سال قبل کسب و کارهای بیشتری با اینترنت سروکار دارند و کاربری اینترنت نیز حرفه‌ای‌تر و متناسب‌تر شده است.
این در حالی است که بر اساس آمار مرکز توسعه مدیریت اینترنت ایران در هفته گذشته، ضریب نفوذ اینترنت در ایران برای سال ۹۰ خورشیدی ۴۳ درصد ذکر شده‌است.
خبرگزاری مهر که روز دوشنبه ۲۶ تیر آمار تازه مرکز توسعه مدیریت اینترنت ایران را منتشر کرده می‌نویسد که شاخص‌های تعریف کاربر اینترنت در ایران بین دو نهاد یادشده تفاوت دارد.
به نوشته این خبرگزاری، مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت وابسته به وزارت ارتباطات، کاربر اینترنت را فردی می‌داند که طی ۱۲ ماه گذشته با اتصال به شبکه اینترنت از یکی از خدمات اینترنتی استفاده کرده باشد.
اما در داده‌های مرکز آمار ایران منظور از استفاده‌کننده از اینترنت فردی عنوان شده که در ۱۲ ماه منتهی به زمان آمارگیری، حداقل یک بار در داخل کشور از اینترنت استفاده کرده باشد.
این تفاوت تعریف ممکن است از دلایلی باشد که مرکز آمار ایران تعداد کاربران اینترنت در ایران را حدود ۱۱ میلیون نفر گزارش کرده است، در حالی که مرکز توسعه مدیریت اینترنت ایران در آمار تازه خود این تعداد را ۳۲ میلیون و ۶۹۶ هزار نفر اعلام می‌کند.
