در کشمکش میان دولت و مجلس بر سر اجرای فاز دوم یارانه ها، اخبار ضد و نقیضی درباره قیمت حاملهای انرژی به ویژه بنزین منتشر شده است. در حالی که بیشتر اظهار نظرها حکایت از تک نرخی شدن بنزین در صورت اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها دارد گمانهزنیهای مختلف درباره قیمت بنزین حاکی از مبالغی بین 900 تا 1500 تومان است.
این در حالی است که معاون ستاد حمل و نقل و سوخت کشور خبر داده که قیمت جدید بنزین و دیگر حاملهای انرژی برای فاز دوم اجرای قانون هدفمندی یارانه ها مشخص شده اما اعلام آن را به یک “زمان مناسب” موکول کرده اند.
چه بر سر قیمت سوخت میآید؟
روز گذشته خبرگزاری فارس از قول “یک منبع آگاه” نوشت: “در مراحل نهایی بررسی قیمت بنزین در ستاد هدفمندی یارانه‌ها دو سناریو مطرح بود که در هر دو سناریو قیمت بنزین آزاد به گونه‌ای تغییر می‌کند که در فاز سوم هدفمندی نیازی به تغییر آن وجود نخواهد داشت و عملا به حداکثر میزان پیش بینی شده در قانون هدفمندی یارانه‌ها خواهد رسید”. آنطور که تا کنون مشخص شده تفاوت اصلی این دو سناریو این است که یکی بر ثابت ماندن قیمت تاکید دارد و دیگری بر تغییر سهمیه بنزین یارانهای.
این در حالی است که در قانون هدفمندی یارانه‌ها قیمت حاملهای انرژی مانند بنزین و گازوئیل باید در پایان زمان 5 ساله اجرای این قانون به 95 درصد فوب خلیج‌فارس برسد. بر این اساس در اسفند ماه سال گذشته قیمت بنزین معمولی و سوپر فوب خلیج‌فارس به ترتیب 1032 و 1135 دلار در هر تن بوده است که قیمت هر لیتر از این فرآورده‌ها در اسفند ماه سال گذشته به ترتیب 76 و 84 سنت محاسبه می‌شود.
بنابر این با احتساب قیمت 1900 تومان برای دلار آزاد، قیمت هر لیتر بنزین معمولی به 1450 تومان و قیمت هر لیتر بنزین سوپر نیز به نزدیک 1600 تومان بالغ خواهد شد و با احتساب رقم 95 درصد قیمت فوب برای ارائه بنزین در داخل کشور بر اساس قانون هدفمندی یارانه‌ها، با احتساب دلار به قیمت آزاد، قیمت بنزین معمولی به 1380 تومان و قیمت بنزین سوپر حدودا به 1510 تومان بالغ خواهد شد.
در عین حال با احتساب دلار به قیمت رسمی 1226 تومانی، قیمت بنزین معمولی 890 تومان و قیمت بنزین سوپر 980 تومان محاسبه می‌شود. هنوز روشن نیست که دولت برای تعیین قیمت حاملهای انرژی و از جمله بنزین، قیمت رسمی دلار را مد نظر قرار خواهد داد یا قیمت دلار در بازار آزاد را. بدین ترتیب میتوان حدس زد که بر اساس نرخهای متفاوت دلار قیمت بنزین در صورت آزادسازی قیمتها بین 900 تا 1500 تومان در هر لیتر نوسان داشته باشد.
در همین حال یک “مقام مسئول در ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت ” در گفتگو با خبرگزاری مهر، خبر منتشر شده در فارس را تکذیب کرد و گفت: “بنزین 1500 تومانی کذب محض است” و “قیمت بنزین نباید موجب نگرانی مردم شود”.
در این میان قائم مقام ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت از ارائه سناریوهای مختلف بنزینی به رئیس دولت خبر داد و اعلام کرد: “شخص رئیس جمهور تغییرات جدید بنزینی را تعیین می‌کند، ضمن اینکه افزایش قیمت بنزین به 1000 تومان یکی از این سناریوهاست”. به گفته عبدالله جلالی “سناریوهای نهایی قیمتی و غیر قیمتی بنزین نه در ستاد ستاد حمل و نقل و سوخت بلکه در ستاد هدفمندی یارانه‌ها نهایی می‌شود”. آنطور که آقای جلالی خبر داده زمان اجرای تغییرات جدید بنزین هم توسط رئیس جمهور به دستگاه‌های مختلف دولتی اعلام می‌شود. این در حالی است که نه آقای جلالی و نه هیچ مقام دیگری تا کنون درباره زمان اعلام قیمت جدید بنزین اظهار نظری نکرده است.
قیمت بنزین مشخص شده
اما روز گذشته همزمان با این اظهار نظر عبدالله جلالی که در گفتگو با مهر گفته “سناریوهای بنزینی روی میز احمدی‌نژاد است” و هنوز “درباره میزان افزایش بهای این حامل انرژی توافقی حاصل نشده است”، پایگاه اطلاع رسانی دولت از قول علی ربیعی معاون ستاد حمل و نقل و سوخت کشور نوشت “قیمت جدید بنزین و دیگر حاملهای انرژی برای فاز دوم اجرای قانون هدفمندی یارانه ها مشخص شده است”. آقای ربیعی توضیح داده “دولت با توجه به نتایجی که از فاز اول اجرای قانون هدفمندی یارانه به دست آورده، اقدام به هدفگذاری و تعیین سناریوهایی برای قیمت جدید بنزین کرده است”.
هفته گذشته همزمان با درخواست علی لاریجانی از رهبر جمهوری اسلامی برای توقف فاز دوم یارانه‌ها، دولت موج تازه “افزایش قیمت حاملهای انرژی” را با گران‌تر کردن بنزین هواپیما آغاز کرده‌است. طی تصمیمی که توسط دولت اتخاذ شده بود و هفته گذشته اخبار آن منتشر شد قیمت بنزین هواپیما از 400 تومان به 1143 تومان در هر لیتر افزایش یافت. این مصوبه 21 اسفندماه 90 با امضای محمدرضا فرزین، دبیر ستاد هدفمندی یارانه‌ها صادر و ابلاغ شده است.
اولین قدم افزایش قیمت سوخت
حمید غوابش، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با انتقاد از افزایش قیمت نرخ بنزین پروازهای خارجی به خبرگزاری مهر گفته است که شرکت‌های هواپیمایی در این‌باره نامه اعتراض‌آمیزی به شرکت پخش فرآورده‌های نفتی ارسال کرده‌اند و رونوشت آن را نیز به سازمان هواپیمایی کشوری ارسال کرده‌اند. عضو شورای عالی هواپیمایی، افزایش قیمت 743 تومانی نرخ بنزین پروازهای خارجی را ناگهانی ارزیابی کرد و توضیح داد این شرکت‌ها دچار مشکل شده‌اند.
به گفته دبیرانجمن شرکت‌های هواپیمایی در حالی که بلیت بعضی از پروازها برای چند ماه آینده بر اساس نرخ بنزین 400 تومانی به فروش رفته است اما دولت تنها یک روز قبل از اجرایی شدن این مصوبه، ایرلاین‌ها را از تصمیم خود باخبر کرده است.
پیش‌تر و همزمان با اجرای فاز اول هدفمندی یارانه‌ها و پس از سهمیه‌بندی بنزین، قیمت بلیت هواپیما حدود 30 درصد افزایش یافت و گفته شد که قرار است طی پنج سال آینده قیمت شماری از کالاها و خدمات از جمله بلیت هواپیما به قیمت‌های بین‌المللی نزدیک شود. نرخ بلیت هواپیما در آستانه اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، 30 درصد افزایش پیدا کرد و قیمت بلیت قطار بخش خصوصی نیز به ویژه در محور جنوب، بین 30 تا 40 درصد افزایش یافت. علی نیکزاد، وزیر راه و شهرسازی هم 8 دی 1390 با اعلام افزایش نرخ بلیت هواپیما تاکید کرد که تغییر قیمت به همان میزان افزایش نرخ بنزین خواهد بود؛ تأکیدی که نشان می دهد در آینده نزدیک باید منتظر افزایش صد در صدی بهای بلیط هواپیما باشیم.
از آنجا که افزایش بهای سوخت هواپیما در ایران، پله اول افزایش قیمت حاملهای انرژی در فاز دوم هدفمندی یارانههاست نگرانیهایی در رابطه با افزایش بی رویه قیمت دیگر سوختها در فضای اقتصادی ایجاد کرده است چرا که قیمت سوخت هواپیما در این مرحله نزدیک به 200 در صد افزایش پیدا کرده.
از سوی دیگر، در دهم فروردین ماه مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرد که دولت در سال 90، از محل افزایش قیمت سوخت در اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها 73 هزار و 600 میلیارد تومان درآمد کسب کرده است، یعنی حدود 20هزار میلیارد تومان بیش از رقم پیش‌بینی شده در بودجه سال 90. مبلغی که مشخص نیست که دولت آن را در کجا خرج کرده است؛ زیرا هم به دلیل عدم توانایی در پرداخت یارانه‌های نقدی، مجبور به برداشت از منابع دیگر شده و هم سهم بخش تولید از این درآمدها را پرداخت نکرده است.
از این رو، علاوه بر نگرانی در باره میزان افزایش قیمت سوخت که تاثیر مستقیم در قیمت دیگر کالاها دارد، این پرسش نیز وجود دارد که دولت با افزایش درآمد خود از محل افزایش قیمت حاملهای انرژی چه خواهد کرد؟
