پس از سال‌ها، روز دانشجو، امسال در سکوت برگزار شد و گذشت. بیشتر از یک دهه است که دانشجویان تلاش می‌کنند تا روز دانشجو را باشکوه برگزار کنند. امسال اما محدودیت شدید و فضای امنیتی از یک سو، و اخراج و بازداشت تعداد زیادی از فعالان دانشجویی از سوی دیگر و همزمانی روز دانشجو با ایام تعطیل، باعث شد تا مراسمی با عنوان روز دانشجو برگزار نشود. هر چند اعلامیه های مختلفی در این ارتباط صادر شد و دفتر تحکیم وحدت هم روزهای ۱۶ تا ۲۳ آذر را هفته دانشجو اعلام کرد.
دانشگاه زنده است
بسیاری از فعالان دانشجویی هم‌زمان با فرارسیدن روز دانشجو، با صدور بیانیه‌هایی به بررسی علل سکوت دانشگاه‌ها و بررسی راهکارهایی پرداختند که می‌تواند باعث شروع مجدد اعتراضات در دانشگاه‌ها شود.
دفتر تحکیم وحدت هم در بیانیه‌ای که به همین مناسبت صادر کرد، با اشاره به افزایش فشارها بر فعالان دانشجویی نوشت: “احکام ظالمانه و طویل المدت زندان برای فعالین شاخص دانشجویی همچون بهاره هدایت، عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت، مجید توکلی، ضیا نبوی، مهدیه گلرو، مجید دری و و ده ها دانشجوی زندانی دیگر که در بند استبداد دینی گرفتار آمده اند، نشان از عمق کینه ی نظام ستمگر از جریان زنده و بالنده ی دانشجویی ست که در سخت ترین شرایط هم، خواب خوش سرکوبگران را آشفته می ساخت و می سازد”.
این اتحادیه دانشجویی همچنین با اشاره به هزینه داشتن فعالیت دانشجویی در دانشگاه‌ها خواستار آن شده است که “فعالان دانشجویی با تغییر رویکرد اعتراضات از مسائل صرفا سیاسی به مسائل صنفی و دانشگاهی، به زنده نگاهداشتن اصل اعتراض در سطح دانشگاه اهتمام داشته باشندواین مهم می تواند با تغییر رویکرد اعتراضات و کنترل هزینه ی فعالیت تحقق پذیرد. در واقع، در این برهه از زمان و با توجه به مختصات خاص سیاسی ـ– امنیتی حاکم بر فضای دانشگاه ها، به جاست که از پتانسیل سرفصل های غیر سیاسی کنشگری در دانشگاه ها، بهره ی لازم گرفته شود”.
نویسندگان این بیانیه از مواردی چون “مسائل صنفی، علمی، ادبی، ورزشی” به عنوان سرفصل‌هایی نام برده‌اند که می‌تواند “کانون هایی برای فعالیت جمعی دانشجویان بوده و اصل همبستگی را تقویت کنند”.
دفتر تحکیم همچنین در بیانیه خود “روزهای ۱۶ تا ۲۳ آذر را هفته ی دانشجو اعلام نموده”و افزوده:“در این هفته نیز شایسته است که یاد و نام دانشجویان زندانی بیش از پیش سرلوحه قرار گرفته و بر کسب آزادی های سلب شده ی سیاسی و دانشگاهی تاکید بیشتری شود”.
شورای دفاع از حق تحصیل نیز، با صدور بیانیه‌ای حکومت را به “آپارتاید آموزشی” متهم وبا ارائه لیستی از دانشجویانی که در سال‌های گذشته به دلیل فعالیت‌هایشان در دانشگاه از تحصیل محروم شده‌اند، اضافه کرده است: “در این شرایط تأسفبار که دانشجویان به زندان میروند یا از تحصیل محروم میشوند، افراد وابسته به حاکمیت،همانان که به جای نردبان علم از دیوار سفارتخانه ها بالا میروند، به سادگی وارد دانشگاه ها میشوند، استادان مستقل خانه نشین میشوند و کلاسهای درس تفکیک جنسیتی میشود و عده ای با منطق زور حرف از اسلامی کردن علوم میزنند، در شرایطی که زوال تدریجی سازمان دروغ و ریا به نهایت منطقی اش نزدیک و نزدیکتر میشود”.
از صدور بیانیه تا دعوت به سکوت
فعالان دانشجویی دانشگاه‌های مختلف نیز امسال هم‌زمان با فرا رسیدن 16 آذر، به صدور بیانیه پرداختند. این در حالی است که در سال‌های گذشته و بخصوص پس از اعتراضات به نتایج انتخابات، روند برخورد با دانشجویان شدت بیشتری به خود گرفته و در حال حاضر تقریبا هیچ انجمنی در دانشگاه‌ها که وابسته به طیف علامه دفتر تحکیم باشد، وجود ندارد و دفتر تمامی این انجمن‌ها پلمب شده است. بسیاری از دانشجویان نیز به اتهام داشتن رابطه با اعضای طیف علامه دفتر تحکیم از تحصیل محروم یا بازداشت شده اند و میشوند.در یکی از آخرین نمونه‌ها از این دست، سال گذشته به دنبال برگزاری انتخابات شورای مرکزی دفتر تحکیم، تمامی اعضای منتخب توسط نیروهای امنیتی بازداشت شدند.
انجمن اسلامی دانشجویان دموکراسی خواه دانشگاه تهران و علوم پزشکی با انتشار بیانیه‌ای به مناسبت روز دانشجو، آورده است: “دوستانمان، این فرزندان پاک ایران در پشت میله های زندان به جور حاکمیت اسیرند. نخبگان کشور از تحصیل محرومند و سازندگان ایران راهی جز مهاجرت از کشور و پناه بردن به دنیای خارج را ندارند. فضای دانشگاه ها آکنده از اختناق و سرکوب است و فضای شادابی و پویایی دانشجویی متاثر از جو پلیسی از بین رفته و رخوت و سکوتی سرد، پاییزمان را سخت دلگیر نموده است”.
در بیانیه این انجمن با اشاره به سرکوب فعالیت‌های دانشجویی، آمده است: “آنچه بر ما گذشته تجربه ای توامان از امید و حرکت، تجربه ای از تصلب قدرت و نخوت حاکمان در برابر زندگی شایسته، تجربه ای از مقاومت در برابر قدرت بر اساس شادابی و خلاقیت و امید و قدرت متقابل مان و تجربه ای از حس تلخ قرار گرفتن در موقعیت سخت سرکوب همه جانبه و حکومت پلیسی بوده است”.
جمعی از فعالان دانشجویی و فارغ‌التحصیلان دانشگاه امیرکبیر نیز ضمن بیانیه ای آورده‌اند: “دانشگاه خانه آزادی است. در جامعه ای که در دانشگاهش نتوان آزادانه سخن گفت و ابراز عقیده نمود، نمی توان به انتظار شکوفایی و توسعه نشست. در چنین جامعه ای فساد رشد می کند و مداحی جایگزین نقادی می شود. بی خردان و چاپلوسان بر مسند امور می نشینند و حکم می رانند، و آگاهان و دل سوزان یا در بند جاهلانند و یا در بند سکوت”.
آنان همچنین با اشاره به وضعیت دشوار مجید توکلی در زندان، خواستار آزادی وی و دیگر دانشجویان دربند شده‌اند. علی افشاری، عابد توانچه، عباس حکیم زاده، محمد اسماعیل سلمانپور، مجید شیخ پور، احمد قصابان، پویان محمودیان، سید نریمان مصطفوی، سجاد ویس مرادی و رضا یونسی از جمله امضاکنندگان این بیانیه هستند.
مجمع فعالان دانشجویی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل نیز در بیانیه خود با اشاره به اینکه “قشر دانشجویی کشور علی رغم تمامی فشارها در مقابل اقتدارگرایی جائرانه و بنیادگرایی آمرانه نهادهای قدرت ساکت نخواهند نشست و در راه احقاق حقوق مسلمه ملت و تنبه و آگاهی بخشی به اقشار جامعه که همانا رسالت این قشر می باشد از پای نخواهد نشست”، اضافه کرده‌اند: “البته قشر دانشجویی کشور علی ای حال همواره امیدوار به اصلاح امور و تغییر فضای جاری کشور به سمت یک جامعه توام با عدالت و آزادی خواهد بود و بارقه های استبداد ستیزی در درون این نسل بیدار و زنده خواهد ماند و امید به هدایت گمراهان نیز”.
جمعی از فعالان دانشگاه آزاد شهرکرد نیز در بیانیه خود نوشته‌اند: “هم در دوره پهلوی و هم در دوره جمهوری اسلامی حکومت‌ها به هر شیوه‌ای متوسل شده‌اند تا صدای آزادی خواهانه دانشگاه را خفه کنند. گمان می‌کنند با بازداشت و تبعید فعالین دانشجویی می‌توانند دانشجویان را از راه رفته باز گردانند. فراموش کرده‌اند که دانشجویان آگاه و دلیر از بند و زنجیر نمی‌ترسند، از مرگ هراسی ندارند و هرچه دارند را طبق اخلاص گذاشته و تقدیم ملت خواهند کرد”.
دانشجویان سبز دانشگاه علم و صنعت اما در بیانیه خود آورده‌اند: “ما دانشجویان سبز دانشگاه علم و صنعت، یاد و خاطره ی همه شهدای راه آزادی را گرامی می داریم و ضمن تاکید بر آزادی همه زندانیان سیاسی و اهمیت همراهی و همدلی با خانواده ی این عزیزان، زنده نگه داشتن یاد و نام آنها را جزیی جدانشدنی از مبارزات آزادیخواهانه می دانیم. بدون شک زنده نگه داشتن یاد و نام امثال کیانوش آسا که با مبارزات فعالین دانشجویی علم و صنعت درآمیخته است، خود نیروی محرکی برای ادامه فعالیت و اعتراض خواهد بود و تلاش برای آگاهی رسانی سرانجام به شکسته شدن فضای امنیتی منجر خواهد شد”.
جمعی از فعالان دانشجویی مشهد پیش از این در بیانیه‌ای خواستار آن شده بودند که فعالان دانشجویی، روز 16 آذر را باعنوان روز سکوت معرفی و همگی در آن روز سکوت کنند.
فعالان دانشجویی دربند
در حال حاضر بیش از 25 فعال فعلی و سابق جنبش دانشجویی در زندان به سر می‌برند؛ تعدادی از این زندانیان نیز به مناسبت روز 16 آذر، پیام‌هایی صادر کردند.
بهاره هدایت، عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت، به مناسبت روز دانشجو، شعری کوتاه را روی دستمال کاغذی نوشته و توسط همسر خود به بیرون از زندان ارسال کرده است.
مجید دری، دانشجوی محروم از تحصیل هم که دوران تبعید خود را در زندان بهبهان می‌گذراند با ارسال نامه‌ای، نوشته است: “رنجیده بودند کسانی که گفته بودم دانشگاه با مدرسه فرق دارد و دانشجو با محصل. خرده گرفتند که نمی دانی! شرایط بد است. اما آیا جز این است که شرایط را ما می‌سازیم! اگر شرایط جور باشد چه نیازی به تلاش است برای عوض کردن؟! حافظه تاریخی، نه، حافظه دیروزی به ما می گوید شرایط همیشه نامناسب بوده و هست. زمانی را سراغ دارید که شرایط بر وفق مرادمان بوده باشد؟ اگر بود پس چرا دانشگاه و دانشجو همیشه زیر هجمه سرکوب ها و تهدید ها می زید؟ و چرا این اندازه سعی در مهارش دارند؟ می بندند اما جرات بازگو کردنش را ندارند و انکار هم می کنند؟”
وی همچنین در این نامه، نوشته است: “اگر زندانم در وهله اول برای خودم است. برای آزادی ام که با شرایط حاکم، قدرت سازگاری ام نبود و تحملش سخت. نه منتی برسر کسی می گذارم و نه اجازه منت گذاشتن را به کسی می دهم. زندانی، آری این منتی نیست برکسی. حتی آن هنگام که دوستان نزدیکم از درک شرایط بغرنج و اسفبارم عاجز ماندند و رفتند، رنجیده نشدم. چرا که میدانستم بی گمان زندگی در بیرون از این دیوارها همچنان با فراز و فرودهایش جاری است و آنان هم حق دارند از این لحظات استفاده کنند و لذت ببرند تا اینکه لحظه هایشان را صرف من کنند، تلف کنند”.
جواد علیخانی، آرش صادقی، مصطفی نیلی، سید مهدی خدایی و پیمان عارف، 5 تن از فعالان دانشجویی زندانی نیز بیانیه‌ای به مناسبت 16 آذر،خطاب به دانشجویان نوشته‌اند: “روی سخنمان با شما یاران دبستانی مان است تا بدانید تمامیت خواهان به خوبی نقش نقادانه و استبداد ستیز انه نهاد دانشگاه پی برده اند و از این حیث تمام توان خود را صرف تهی کردن معنا و کارکرد ذاتی دانشگاه و دانشجو خواهند کرد تا بلکه دانشگاه به ابزاری برای رسیدن به مطامع ایدئولوژیک و سیاسی انحصارطلبان تنگ نظر مبدل گردد.با آگاهی نسبت به این امر است که مسئولیت خطیر شما در حفظ استقلال دانشگاه و پای فشاری بر آزادی آکادمیک برای نیل به جامعه ای آزاد می تواند نقشه های شوم تمامیت خواهان را نقش بر آب کند.و شما یاران دبستانی مان بدانید و باور کنید که شب از ستارگان می هراسد”.
برخی از گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی نیز به مناسبت روز دانشجو، پیام‌های مختلفی را صادر کردند. شورای هماهنگی راه سبز امید، مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم، شاخه جوانان حزب مشارکت،ابوالحسن بنی صدر و رضا پهلوی از جمله این گروه‌ها و شخصیت‌ها هستند.
16 آذر امسال در حالی آمد و رفت که همچنان فعالانی چون عبدالله مومنی، بهاره هدایت، مجید توکلی، کوهیار گودرزی، علی عجمی، سعید جلالی فر، ضیا نبوی، مجید دری، علی ملیحی، علی جمالی، حسن اسدی زیدآبادی، آرش صادقی، مهدی خدایی، پیمان عارف، مهدیه گلرو، وحید لعلی‌پور، جواد علیخانی، عاطفه نبوی، شبنم مددزاده، علی‌اکبر محمدزاده و…. در زندان به سر می برند و بسیاری دیگر نیز از بیم برخوردهای خشن حاکمیت، راه مهاجرت اجباری و تبعید خودخواسته را در پیش گرفته‌اند.
