در شرایطی که از جمهوری اسلامی برای شرکت در کنفرانس ژنو۲ دعوت نشده، خبرگزاری نزدیک به سپاه چنین کنفرانسی را محتوم به شکست دانسته و رئیس مرکز پژوهش های مجلس نهم نیز از عدم اصرار تهران برای حضور در نشست صلح برای سوریه خبر داده است. این در حالی است که وزیر خارجه برای کمک به حل و فصل بحران سوریه ابراز علاقه مندی کرده و دبیرکل سازمان ملل و وزیر خارجه ایتالیا نیز از نقش تهران برای حل بحران سوریه حمایت کرده اند.
درفهرستی که از کشورهای دعوت شده به کنفرانس ژنو ۲ برای پایان بخشیدن به بحران سوریه منتشر شده است ، نام اصلی ترین متحد دولت بشار اسد در منطقه و جهان به چشم نمی خورد؛ جمهوری اسلامی در میان ۳۰ دولتی قرار ندارد که قرار است کمتر از یک ماه دیگر ، ۲۲ ژانویه، در ژنو حاضر شوند و برای اتمام جنگ داخلی در سوریه تلاش کنند.
به غیر از ۵ عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، تقریبا نمایندگان تمامی کشورهای تاثیر گذار جهان عرب در سوئیس حاضر خواهند بود. عربستان سعودی، مصر، کویت، عراق، قطر، امارات متحده عربی، اردن، مراکش و لبنان از جمله این کشورها هستند. ترکیه نیز که همچون عربستان سعودی و قطر در قطب مخالف تهران در نزاع سوریه قرار دارد و از روز نخست جنگ داخلی از شورشیان مخالف بشار اسد حمایت کرده از جمله مدعوین است.
ایالات متحده و روسیه معماران کنفرانس ژنو ۲ محسوب می شوند و هیات های دیپلماتیک این دو کشور نشست سه جانبه ای با اخضر ابراهیمی، نماینده سازمان ملل در امور سوریه داشته اما تا کنون نتوانسته اند به توافقی در خصوص حضور تهران در این کنفرانس دست یابند.
خیزش شهروندان سوری از اسفند سال ۸۹ و همزمان با آنچه به بهار عرب مشهورست آغاز شد. پس از آنکه تظاهرات مسالمت آمیز آن ها برای ماه ها توسط تانک ها، جنگنده ها و قایق های توپ دار ارتش اسد به خاک و خون کشیده شد، مخالفان نیز دست به اسلحه بردند. از آغاز تابستان امسال صلیب سرخ وضعیت سوریه را “جنگ داخلی” توصیف کرده است؛ جنگی که یک پای آن سپاه پاسداران است. این موضوع را شهریور سال گذشته سردار محمد علی جعفری –ـ فرمانده سپاه –ـ تایید کرد و شهریور امسال هم در شرایطی که ایالات متحده پیش از تسلیم سلاح های شیمیایی ارتش سوریه به بازرسان سازمان ملل قصد حمله هوایی به این کشور را داشت، فرمانده سپاه قدس ـ شاخه عملیات برون مرزی سپاه- گفت: “تا آخر از (حکومت) سوریه حمایت می کنیم.”
با این اوصاف و در شرایطی که جمهوری اسلامی، حکومتی محبوب در جامعه جهانی برای حل و فصل بحران سوریه محسوب نمی شد، گمان ها بر این بود که پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری می تواند روند معادلات را تغییر دهد. حسن روحانی پیش و پس از انتخابات وعده داده بود دیپلماسی “تعاملی” با غرب را پیش ببرد. باورها برای حضور تهران در ژنو ۲ زمانی تقویت شد که سوم آذر نظام اسلامی و ابرقدرت های جهانی به توافقی در خصوص بحران اتمی جمهوری اسلامی نیز دست یافتند. با این حال این ها هنوز باعث نشده است تا نمایندگان تهران هم مهمان سرمای ژنو در ماه ژانویه شوند.
هرچند اخضر ابراهیمی هنوز هم ناامید نیست. او به خبرنگاران گفته است: “در خصوص ایران هنوز به توافق نرسیده‌ایم ، پوشیده نیست که ما در سازمان ملل متحد از حضور ایران استقبال می کنیم اما شرکای ما در آمریکا هنوز به اینکه حضور ایران مسئله ای صحیح خواهد بود قانع نشده اند.”
وی البته مقامات نظام را با این جمله دلداری هم داده است: “ایران حتی بدون حضور رسمی در این کنفرانس می‌تواند نقش ایفا کند.”
فارس : به صلح نمی انجامد
در چنین شرایطی خبرگزاری فارس، نزدیک به سپاه ، با انتشار گزارشی در این ارتباط ، قضاوت خود را درباره این نشست در همان تیتر نشان داده است: “ژنو ۲ بدون ایران و با حضور عربستان.”
در لید نیز آمده است: “کنفرانس صلحی که در آن از شیوخ سعودی دعوت شده باشد اما از ایران به عنوان بزرگ‌ترین طرف غالب در میدان نظامی دعوت نشده باشد، به هر چیزی بینجامد، به صلح نخواهد انجامید.”
تحلیل گر بی نام فارس همچنین استدلال کرده که “اینکه ایران به ژنو ۲ دعوت شود یا نه، آن‌قدرها هم مهم نیست. تمام آنهایی که در ژنو۲ حضور خواهند داشت می‌دانند که حل بحران سوریه بدون دخالت ایران محال است. بنابراین اگر در دعوت ایران به ژنو بنابر ملاحظاتی تردید دارند اما در استمداد از ایران به طرق و وسایل مختلف، تردید ندارند.”
وی اما عمده یادداشت خود را به حمله به عربستان سعودی اختصاص داده و از “نقش مخرب” این کشور در مناقشات اخیر خاورمیانه انتقاد کرده است، آن هم با لحنی تند و سرشار از کنایه. فارس پرسیده: “سئوال اینجاست که رژیم سعودی به نمایندگی از چه کسی در مذاکرات شرکت می‌کند؟ به نمایندگی از داعش، النصره و دیگر گروه‌های تروریستی سلفی؟”
حمایت بان کی مون
منتفی نشدن شانس حضور نمایندگان جمهوری اسلامی در ژنو ۲، البته نه به خاطر این دست موضع گیری رسانه های دست راستی، بلکه می تواند مرتبط با موضع گیری اخیر دبیر کل سازمان ملل باشد. وی دو روز پیش در یک کنفرانس خبری در مقر این سازمان در نیویورک تصریح کرد: “ایران باید در کنار دیگران به برقراری صلح در سوریه کمک کند.”
بان کی مون در حمایتی آشکار از حضور دیپلمات های تهران در نشست مذکور گفته است: “از حضور ایران در ژنو ۲ حمایت می‌کنیم، اما متاسفانه اختلاف نظرهایی وجود دارد.”
جن ساکی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده نیز با این حرف که همچنان بحث و بررسی در این خصوص جریان خواهد داشت هنوز آب پاکی را روی دست نظام نریخته است.
ظریف: در هر تلاشی شرکت می کنیم
در همین ارتباط اخیرا محمد جواد ظریف، وزیر خارجه دولت روحانی در یک نشست مطبوعانی با همتای ایتالیایی خود در تهران با ابراز علاقه مندی برای حل و فصل بحران سوریه گفته است: “در هر تلاش مبتنی بر واقع‌نگری که از ایران برای حضور در آن با رعایت احترام و عزت مردم ایران دعوت شود، شرکت خواهیم کرد.”
او همچنین این اعتقاد را مطرح کرده است که “دیدگاهی که مانع ایفای نقش مثبت ایران بخواهد شود حتما مبتنی بر واقع‌بینی نیست و کمکی هم به حل مشکل آینده سوریه نمی‌کند.”
خانم اِما بونینو وزیر خارجه ایتالیا در کنفرانس اش با ظریف ، آن هم پس از انتشار لیست مهمانان ژنو ۲، در حضور خبرنگاران داخلی و خارجی به او وعده داد: “در روزهای آینده حضور و تاثیر مثبت ایران را در این مسئله بررسی خواهیم کرد.”
رئیس مرکز پژوهش های مجلس: اصراری نداریم
اما رئیس فراکسیون اصولگرایان “رهروان ولایت” در مجلس نهم با بیان اینکه جمهوری اسلامی “اصراری” برای حضور درکنفرانس ژنو۲ندارد، متذکر شده است: “غرب دنبال ادامه جنگ و آشوب در سوریه است.”
کاظم جلالی درگفتگوبا خانه ملت ، استدلال خود پیرامون دلایل عدم دعوت از جمهوری اسلامی را چنین توضیح داده است: “دعوت از برخی کشورهای عربی و عاملان جنگ و نا امنی برای حضور در کنفرانس ژنو ۲ حکایت از آن دارد که اراده ای برای حل و فصل عادلانه بحران سوریه وجود ندارد، رویکرد دعوت از کشورهایی چون قطر وعربستان در نشست ژنو ۲ قطعا پیگیری همان رویکردی است که تا کنون بیشترین نقش را درتخریب سوریه و کشتار مردم بی گناه داشته است. “
تحلیل گران می گویند ممکن است غرب جمهوری اسلامی را در دقیقه ۹۰ به این نشست دعوت کند تا تهران با رویکردی انعطاف پذیر تر در قبال متحد استراتژیک خود - سوریه- در ژنو حاضر شود.
