یحیی آل‌اسحاق رئیس اتاق بازرگانی، با اشاره به میزان مبادلات تجاری ایران و عراق گفت: “هم اکنون ایران و عراق ۱۲ میلیارد دلار با هم مبادلات تجاری دارند که شش میلیارد دلار آن مربوط به صادرات خدمات فنی و مهندسی و شش میلیارد دلار آن نیز مربوط به صادرات کالا می‌باشد.”
به گزارش باشگاه خبرنگاران، وابسته به صدا و سیما، آل‌اسحاق اضافه کرد: “اگر مشکلات بانکی برداشته شود این میزان مبادلات تا سقف ۲۰ میلیارد دلار نیز قابل افزایش داشت.” رئیس اتاق بازرگانی همچنین خبر داد: “در سفری که به کشور عراق داشتیم ۱۰ موافقت‌نامه همکاری میان دو کشور امضا شد که امیدواریم نتایج خوبی داشته باشد. هم اکنون یک شرکت خدمات فنی و مهندسی برای ساخت ۱۰ هزار واحد مسکونی در عراق مذاکرات اولیه را انجام داده که این امر نشان می‌دهد سطح همکاری‌های میان ایران وعراق تا چه اندازه می‌تواند گسترده باشد.”
جمهوری اسلامی تلاش می‌کندعلاوه بر ایفای نقش نظامی در عراق، در حوزه‌های اقتصادی و عمرانی نیز وارد این کشور شود. روز دوشنبه، عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی هم در دیدار با وزیر مسکن و آبادانی عراق ابراز امیدواری کرد که همکاری‌های دو جانبه عمرانی افزایش یابد.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، عباس آخوندی گفته: “ایران ساخت پل متحرک، کمربندی حله و راه‌سازی کربلا را به عنوان سه پروژه اصلی عمرانی خود در عراق پیگیری خواهد کرد.” او افزوده: “ این سه پروژه در راستای توافق‌نامه‌هایی است که در ماه گذشته بین دو کشور انجام گرفته و بنا است در حوزه‌های مختلف ادامه پیدا کند.” این خبرگزاری در گزارش خود اضافه کرده بود: “در جریان دیدار آخوندی و الخیکانی همچنین طرف ایرانی ابراز آمادگی کرده که در صورت وجود توافقات لازم و همراهی عراقی‌ها سطح تعاملات عمرانی دو کشور افزایش یافته و تعداد پروژه‌های زیربنایی که ایران نسبت به ساخت آنها در عراق متعهد شده است افزایش یابد.”
همزمان واحد مرکزی خبر وابسته به صدا و سیمای حکومتی ایران نیز در گزارشی خبر داد که مقامات عراقی خواستار سرمایه‌گذاری ایران در صنایع دارویی عراق شده‌اند. در این گزارش آمده بود: “وزارت صنایع عراق اعلام کرد این کشور به سالانه سه میلیارد دلار سرمایه گذاری در صنعت دارو و تجهیزات پزشکی نیاز دارد. وزارت صنایع عراق این مطلب را پس از دیدار مسئولان این کشور با هیئتی از اداره امور دارو در وزارت بهداشت ایران اعلام کرد. معاون وزارت صنایع و معادن عراق از شرکت های ایرانی خواست در کارخانه های داروسازی عراق یا برای احداث کارخانه های جدید سرمایه گذاری کنند.”
تلاش جمهوری اسلامی برای نفوذ بیشتر اقتصادی در عراق همزمان با افزایش بحران و جنگ داخلی در این کشور تشدید شده است. اواخر بهمن‌ماه معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در مراسم افتتاحیه نمایشگاه اختصاصی ایران در بغداد گفته بود: “حجم مبادلات تجاری ایران به ۱۲ میلیارد دلار رسیده است. بیش از ۵۰ درصد آن مربوط به صادرات کالا و کمتر از ۵۰ درصد به صادرات خدمات فنی – مهندسی و درآمد ناشی از ترانزیت، توریست و برق اختصاص دارد.” در همان جلسه قائم مقام وزارت بازرگانی عراق نیز گفته بود: “قرار است میان دو کشور مذاکراتی برای توسعه بازار عراق در زمینه تجاری و اقتصادی صورت بگیرد و با هم به تفاهم برسیم. ما از ایران درخواست می‌کنیم که نمایشگاهی مانند نمایشگاه اختصاصی فعلی در عراق برگزار کند و فرآورده‌ها و شرکت‌های ایرانی آن‌چه را که نیاز داریم، به ما ارائه دهد.”
همزمان با افزایش نفوذ اقتصادی ایران در عراق، نفوذ امنیتی-نظامی جمهوری اسلامی نیز در این کشور گسترش چشمگیری یافته است.
نقش ایران در جابجایی قدرت در عراق که سال‌هاست توسط مخالفان عراقی بیان می‌شود، امروز دیگر توسط مسئولان نظامی جمهوری اسلامی نیز صریحا گفته می‌شود و چیز پنهانی نیست. چند روز پیش سیدیحیی رحیم‌صفوی، فرمانده سابق سپاه پاسداران طی سخنانی در همدان گفته بود: “نوری مالکی ۹۵ کرسی مجلس عراق را به دست آورده بود اما در حین جریانات نخست وزیری حضرت آقا به وی پیام داد اگر حق هم با تو است به خاطر مسائل شیعه و عراق کنار بیا، که مالکی از نخست وزیری کنار آمد و این نشان از ولایت‌مداری عراقی‌ها است.”
حضور امنیتی جمهوری اسلامی در عراق را نیز وزیر اطلاعات چند بار صریحا اعلام کرده است. برای نمونه در آذرماه گذشته، سیدمحمود علوی گفته بود: “راه کار مقابله با این پدیده به راهکار نظامی ختم نمی‌شود و باید با راه کار امنیتی و اطلاعاتی مقابله کرد، کاری که با پشتوانه جمهوری اسلامی ایران در عراق و سوریه دنبال می‌شود.”
برگزاری مراسم اربعین گذشته و حضور چند میلیون ایرانی در کربلا، در واقع نمایشی از نفوذ امنیتی-نظامی جمهوری اسلامی در عراق بود. یازدهم آذرماه حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان، طی گفتگویی که سایت رسمی آیت‌الله خامنه‌ای منتشر کرده بود، گفت: “امسال رهبر معظم انقلاب توصیه به حضور بیشتر در مراسم اربعین کربلای معلی فرموده‌اند و به مسئولین مربوطه نیز دستور داده‌اند تا آنجا که می‌توانند تسهیلات لازم را برای زائران اربعین فراهم کنند. […] رهبر انقلاب برای زیارت اربعین امسال، خطاب به مسئولان تأکید داشتند که راه زیارت اربعین را هموار کنند و از نزدیک شاهد بودم که ایشان تا چه میزان برای اربعین امسال اهمیت قائل هستند و نقش اربعین را در تقویت قدرت اسلام بسیار زیاد می‌دانند. با توجه به اوضاع فعلی منطقه، با شرکت در زیارت اربعین، باید دشمن را ناامید کنیم.”
با اینهمه، افزایش نفوذ جمهوری اسلامی در عراق حساسیت رقیبان منطقه‌ای را برانگیخته و بحران خاورمیانه را نیز گسترشی بی‌سابقه داده است. هر چند عراق تنها دلیل گسترش این بحران نیست و نقش حضور جمهوری اسلامی در سوریه را نیز باید در نظر گرفت، اما به نظر می‌رسد که عراق، ریشه اصلی بحرانی بزرگ بوده است.
در سال ۱۳۹۱، روزنامه ترکی زمان طی تحلیلی از آینده نقش ایران در عراق نوشته بود: “خطرناک‌ترین موضوع این است که سیاستهای ایران در عراق ممکن است موجب بروز یک جنگ داخلی و یا شاید منطقه‌ای شود. به‌ویژه اگر نوری مالکی بخواهد همچنان سیاستهای تهران را در داخل و منطقه به پیش ببرد.” اینم روزنامه با تاکید بر این‌که “جنگی در انتظار عراق است” اضافه کرده بود: “در یک جبهه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی نمی‌خواهد که عراق به ابزار ایران برای مقابله با این کشور‌ها تبدیل شود و در جبهه دیگر نوری مالکی از نقش ترکیه در خاورمیانه ابراز نگرانی می‌کند. به نظر می سرد تا زمانی که جابه‌جایی قدرت در عراق رخ ندهد و عراق به یک کشور مستقل و قدرتمند و با ثبات تبدیل نشود ایران همچنان سعی در افزایش نفوذ خود خواهد داشت و قدرت‌های منطقه‌ای ـ عربستان و ترکیه ـ نیز در تلاش برای توقف نفوذ ایران خواهند بود.”
