شعار “ایران شده بازداشتگاه، اوین شده دانشگاه!” که در هر تظاهرات در ایران با صدای بلند فریاد زده می شود، به زندانی اشاره می کند که درحال حاضر اندیشمندان، دانشجویان، اصلاح طلبان، روزنامه نگاران را در خود جای داده است. به واقع تعداد زندانیان محبوس در این زندان چند نفر است؟ برآوردها از چند صد نفر تا چند هزار نفر متغیر است.
این زندان بدنام که در شمال تهران و در ارتفاعات قرار گرفته، در سال ۱۹۷۱ یعنی هشت سال قبل از انقلاب اسلامی تأسیس شد. نکته جالب اینجاست که اکثر زندانیان فعلی یکدیگر را می شناسند، زیرا در زمان شاه نیز در آنجا زندانی بوده اند و عمادالدین باقی، روزنامه نگار و مدافع حقوق بشر نیز از این قاعده مستثنی نیست.
شکنجه سفید
زندانیان «سیاسی» برخورد بسیار سختی را در این زندان متحمل می شوند و بند مخصوص به خود را دارند: بند مشهور «۲۰۹»، نوعی «زندان در درون زندان». براساس شواهدی که از زندانیان سابق در این خصوص جمع آوری شده، بند ۲۰۹ از سلول های کوچک انفرادی ساخته شده که ابعاد آن یک متر در یک و هشتاد است. در این سلول های انفرادی، زندانی از همه دنیا بی خبر است و با هیچ کس ارتباطی ندارد.
معمولاً نور مهتابی سفید رنگی که به سقف آویزان است و برای «شکنجه سفید» به کار می رود، به طور شبانه روزی سلول را روشن می کند. گفته می شود که زندانی از نظر روانی نمی تواند در برابر سؤالات «جلادان» در زمان بازجویی ایستادگی کند. مازیار بهاری، روزنامه نگار ایرانی- کانادایی که به مدت ۱۱۸ روز در اوین زندانی بوده و ۲۰ اکتبر سال جاری از زندان آزاد شده، در این باره می گوید: “آنقدر خود را تنها احساس می کنید که بی صبرانه انتظار جلسات بازجویی را می کشید.”
بازجویی ها گاهی تا ده ها ساعت به طول می انجامد و با مشت و لگد همراه است. زندانی با چشمان بسته آنقدر فشار روحی متحمل می شود که در نهایت آن «اعترافات» معروف تلویزیونی یا جمعی را بر زبان می آورد؛ درست مانند دادگاه های نمایشی ای که اخیراً برگزار شد. یکی از نزدیکان یک زندانی می گوید: “اعترافات از قبل نوشته شده. آنقدر زندانی را زجر می دهند که در نهایت آنچه را که نوشته شده می گوید. به عنوان مثال، می نویسند که در انتخابات هیچ تقلبی صورت نگرفته و اینکه اصلاح طلبان قصد انجام انقلاب مخملی را داشتند و همه چیز از سوی بیگانگان طرح ریزی شده است.”
زندانیان اوین که اغلب فاقد وکیل مدافع اند، به هیچ جا دسترسی ندارند. ملاقات خانواده ها بستگی به «رفتار خوب» زندانی و «همکاری» او با شکنجه گرهایش دارد. او زمانی هم که با قید وثیقه های چند صد هزار یورویی آزاد می شود [آن هم در کشوری که میانگین حقوق ماهانه در حدود ۳۰۰ یورو است]، به طور مرتب به دادگاه و وزارت اطلاعات احضار می شود و در صورت «تخلف از قوانین»، مثلاً مصاحبه با یک رسانه ایرانی که در خارج از کشور قرار داد، مجدداً راهی زندان می گردد و همه چیز از سر گرفته می شود.
منبع: فیگارو، ۳۰ دسامبر
