اختلاف بر سر مهم‌ترین شاخص اقتصادی کشور در حالی صدای خبرگزاری‌های دولتی را در آورده که نرخ تورم اعلام شده دوازده ماه منتهی به مردادماه در مقایسه با ماه قبل، حدود یک درصد افزایش داشته است. در همین حال جزئیات نرخ تورم تیرماه که از سوی مرکز رسمی آمار منتشر شده حکایت از تورم ۲۵.۹ درصدی دارد.
در حال حاضر مرجع اصلی اعلام نرخ تورم در جمهوری اسلامی بانک مرکزی است، اما نمایندگان مجلس می‌گویند این مرجع برای جلوگیری از زیرسوال رفتن مدیریت اقتصادی خود نرخ واقعی تورم را شفاف اعلام نمی‌کند. در چنین شرایطی رئیس مرکز آمار، دومین مرجع اعلام نرخ تورم، به خبرگزاری‌ها گفته است نرخ واقعی تهیه شده از تورم را به صورت “محرمانه” برای مقامات می‌فرستد.
این همه در حالیست که کار‌شناسان مسائل اقتصادی ایران پیش‌تر بار‌ها گفته‌اند که نرخ واقعی تورم حتی بیش از آمارهای اعلام شده توسط بانک مرکزی و دولت است؛ آمارهایی که خود رشد افسار گسیخته نرخ تورم در ایران را نشان می‌دهد.
محرمانه شدن نرخ واقعی تورم
ایلنا، خبرگزاری دولتی کار ایران از روایت روایت دوگانه مرکز آمار و بانک مرکزی از نرخ تورم انتقاد کرده و نوشته که بر اساس اعلام آمارهای منشر شده از سوی این دو نهاد آماری کشور، از سال ۱۳۸۶ تا سال ۱۳۹۱ نرخ تورم (بانک مرکزی) ۱. ۱۱و (مرکز آمار) ۵. ۸ درصد با افزایش مواجه شده است.
این خبرگزاری نوشته است با نگاهی کوتاه به تاریخ اقتصادی کشور، در می‌یابیم زمانی انتشار آمار رسمی به صورت محرمانه بود و دورانی نیز اعلام آمار عادی و به عقیده برخی کار‌شناسان غیر واقعی بوده است.
طی ۵ سال گذشته، شاخص تورم به اختلافات دو مرجع آماری دامن زده و آمارهای اعلام شده از سوی آن‌ها توسط منتقدین دولتی متناقض و حتی غیر واقعی خوانده شده‌اند.
در انتقاد به چنین وضعیتی خبرگزاری ایلنا نوشته انتشار آمار رسمی در چند سال گذشته مسایل فراوانی را از سر گذرانده است. در شرایطی که شاخص‌های اصلی اقتصاد کلان نظیر نرخ رشد صنعتی و اقتصادی ضریب جینی میزان نقدینگی و تولید ناخالص داخلی آنقدر دست نیافتنی شده که دیگر سخنی به میان نمی‌آید.
به نظر می‌رسد دولت برای پنهان کردن این اختلافات با حمایت از بانک مرکزی، ارائه شاخص نرخ تورم از سوی مرکز رسمی آمار کشور را محرمانه کرده است.
رئیس مرکز آمار ایران روز هفته گذشته به خبرگزاری ایسنا گفته بود، “مرکز آمار نرخ تورم را تهیه می‌کند و به صورت محرمانه برای مقامات می‌فرستد”. عادل آذر، اختلاف نظر دو مرجع اصلی تهیه نرخ تورم، در نحوه محاسبه این نرخ را تایید کرد و افزود: “در تهیه نرخ تورم در سه محور با سبد کالا، سال پایه و تورم شهر و روستا با بانک مرکزی اختلاف نظر داشتیم.”
در همین حال هفته گذشته ابراهیم نکو، عضو هیئت رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از آمارهای اعلام شده توسط بانک مرکزی به خبرگزاری مجلس شورای اسلامی گفت شاخص‌های مورد نظر این بانک برای اعلام نرخ‌های تورم غیر منطقی و دور از نظرات کار‌شناسی است.
علی ایرانپور، دیگر نماینده مجلس نیز، صراحتا گفته بود که بانک مرکزی تا به امروز نرخ تورم را شفاف اعلام نکرده است چراکه با اعلام نرخ واقعی تورم مدیریت اقتصادی خود این نهاد زیر سئوال می‌رود.
تورم ۲۵ درصدی مرداد ماه
ادامه این اختلافات در حالیست که بر اساس گزارش‌ها روز سه شنبه، ۱۴ شهریور، نرخ تورم ۱۲ ماه منتهی به پایان مرداد ماه سال جاری نسبت به ۱۲ ماه منتهی به مرداد ماه سال گذشته ۲۳.۵ درصد اعلام شد که رشد تقریبی یک درصدی را نشان می‌دهد.
پیش از این خبرگزاری مهر به نقل از بانک مرکزی اعلام کرده بود که نرخ تورم در دوازده ماه منتهی به تیرماه ۱۳۹۱ نسبت به دوازده ماه منتهی به تیرماه ۱۳۹۰ معادل ۲۲.۹ درصد بوده است.
در واکنش به این آمار یک عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس بر پایه گزارش‌های ارسالی به مرکز آمار این کمیسیون اعلام کرد شاخص گروه اصلی خوراکی‌ها در ایران نسبت به ماه مشابه در سال گذشته ۸ ۴۴٫ یعنی چیزی حدود ۱.۵برابر افزایش داشته است.
علی محمد احمدی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس افزایش نرخ تورم در سال جاری را ناشی از هدفمندی یارانه‌ها دانسته بود.
مرکز رسمی آمار ایران در حالی که اعلام کرده بود از اعلام علنی نرخ تورم منع شده اما با یک ماه تاخیر آماری سرسام آورری را از رشد نرخ تورم در تیرماه اعلام کرده است.
خبرگزاری مهر، در گزارشی با عنوان “جزئیات نرخ تورم ۲۵.۹ درصدی به روایت مرکز آمار ایران” نوشته است شاخص کل (بر مبنای ۱۰۰=۱۳۸۱) در تیرماه سال ۱۳۹۱ عدد ۴۶۲.۵ را نشان می‌دهد که نسبت به ماه قبل ۳.۶ درصد افزایش داشته است.
در این میان سهم گروه عمده “خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات” از این افزایش ماهانه ۵۶.۶ درصد و سهم گروه “کالاهای غیرخوراکی و خدمات” ۴۳.۴ درصد اعلام شده است. افزایش شاخص کل اما نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) ۲۶.۲ درصد محسابه شده است.
پیش از این، تورم نقطه به نقطه فروردین و اردیبهشت ماه امسال توسط بانک مرکزی به ترتیب۲۳.۹ و ۲۴ درصد اعلام شده بود.
اشتباه از کجاست؛ مرکز آمار یا بانک مرکزی؟
نرخ رسمی تورم ماهانه و سالانه در ایران از سوی بانک مرکزی اعلام می‌شود، اما ادر اوایل مرداد ماه گذشته رییس مرکز آمار با بیان اینکه این مرکز، مرجع رسمی تهیه و اعلام آمار است، گفته بود: “این مرکز ماهانه آمار را اعلام می‌کند به جز آمار نرخ تورم.”
عادل آذر، در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا افزوده بود: “براساس ماده ۵۴ قانون برنامه پنجم توسعه مرجع رسمی تهیه و اعلام آمار، مرکز آمار است و ماهانه آمار را اعلام می‌کنیم منتهی در مورد نرخ تورم در شورای عالی آمار تصمیم گیری شده که تا زمانی که آمار را همسان نکنیم، اعلام علنی نشود.”
او اگرچه گفته که آمار محرمانه نرخ تورم را در دست داریم اما در پاسخ به این پرسش که نرخ تورم در حال حاضر چقدر است؟ اظهار بی‌اطلاعی کرده و گفته بود: “الان نرخ تورم رسمی همان است که بانک مرکزی اعلام کرده و فکر می‌کنم آخرین نرخ تورم که به صورت ماهانه اعلام می‌شود ۲۱ درصد بوده است.”
به نظر برخی از کار‌شناسان مسائل اقتصادی ایران، نرخ واقعی تورم بیش از نرخ‌های اعلامی توسط بانک مرکزی و و دیگر نهادهای وابسته به دولت است.
به گفته آن‌ها ایران دارای نرخ رشد بسیار پایین و نرخ تورم بسیار بالا است. در عرصه نرخ رشد بر اساس آماری که سازمان‌های بین المللی منتشر و مراکز کار‌شناسی جمهوری اسلامی هم آن را تائید می‌کنند، نرخ رشد اقتصادی ایران در حدود یک در صد و یا حتی بین یک و صفر درصد در نوسان است.
