همزمان با سفر وزیر دفاع روسیه به ایران و اعلام خبری از سوی وبسایت رسمی وزارت دفاع جمهوری اسلامی درباره توافق جمهوری اسلامی و روسیه در جهت گسترش مناسبات نظامی، موضوع تحویل موشک های اس۳۰۰ پس از گذشت ۷ سال دوباره در خبرگزاری ها و سایت های خبری مطرح شده؛ موضوعی که وزیر امورخارجه روسیه از آن ابراز بی اطلاعی کرده است.
روز دوشنبه ۲۹ دی ماه ارتشبد سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه وارد تهران شد و با سرتیپ پاسدار حسین دهقان وزیر دفاع در دولت حسن روحانی دیدار کرد. وبسایت رسمی وزارت دفاع جمهوری اسلامی درخبری که از این دیدار منتشر کرد نوشت: “طرفین در دیدار با توجه به اراده دو کشور در ارتقای روابط دفاعی برای حل و فصل مشکل اس ۳۰۰ توافق کردند.”
این خبر همزمان با خبرگزاری های وابسته به سپاه پاسداران، توسط خبرگزاری رویا نووستی نیز منتشر شد. علاوه بر این رویانووستی از قول لئونید ایواشوف، از مقامات نظامی روسیه با اشاره به توافق نامه دو وزیر دفاع نوشت: “این گام در راستای همکاری اقتصادی و فناوری تسلیحاتی اتخاذ شده و دست کم سامانه‌های دفاعی نظیر اس-۳۰۰ و اس-۴۰۰ احتمالا به آنها تحویل داده شود.”
در همین حال این خبرگزاری روسی با انتشار مشروح نشست خبری سرگئی لاوروف وزیر امورخارجه روسیه در روز چهارشنبه ۱ بهمن ماه به نقل از وی درباره احتمال تحویل سیستم موشکی اس ۳۰۰ نوشت: “من هیچ گزارشی مبنی بر اینکه موشک‌های اس-۳۰۰ مورد بحث قرار گرفته‌اند نشنیده‌ام. این مسأله یکی از موضوعات روابط دو جانبه است و در چارچوب این روابط مورد بررسی قرار خواهد گرفت.”
انتشار این خبرها و ابراز بی اطلاعی وزیر خارجه روسیه در حالی است که هیچ کدام از مقامات جمهوری اسلامی و وزارت دفاع جمهوری اسلامی هم درباره جزییات توافقی که وبسایت این وزارتخانه از آن با عنوان “حل و فصل” تحویل این سیستم موشکی یادکرده، اظهار نظری نکرده اند.
عدم تحویل سامانه موشکی اس ۳۰۰ از سوی روسیه به جمهوری اسلامی درحالی در چند سال اخیر به موضوع مناقشه برانگیز میان جمهوری اسلامی و روسیه تبدیل شد که قرارداد فروش آن در ماه دسامبر سال ۲۰۰۵ میلادی، اندکی پس از روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد در دولت نهم، میان مقامات دو کشور امضا شد.
روسیه اما پس از عقد قرارداد و دریافت مبلغ قرارداد ، از فروش این سیستم موشکی که باید تا سال ۲۰۰۷ به ایران تحویل می‌شد، خودداری کرد و عاقبت دیمیتری مدودف، رییس جمهور وقت روسیه در اواخر ماه سپتامبر سال ۲۰۱۰ (شهریور۱۳۸۹) به طور رسمی اعلام کرد که روسیه به دلیل پایبندی به تحریم های قطعنامه چهارم شورای امنیت سازمان ملل(۱۹۲۹) این سامانه موشکی را به ایران تحویل نخواهد داد.
یکسال پس از اعلام مقامات روس مبنی بر عدم تحویل سیستم موشکی اس ۳۰۰ به جمهوری اسلامی ،جمهوری اسلامی از روسیه به دلیل عدم اجرای تعهد به یک دادگاه بین المللی شکایت کرد. در شهریورماه ۱۳۹۰ سفیر وقت جمهوری اسلامی در روسیه هم از طرح این شکایت از روسیه خبرداد و گفت: “ایران به علت لغو یکطرفه قرارداد خرید سامانه دفاع ضد موشکی اس-۳۰۰ از طرف روسیه به دیوان بین‌المللی کیفری (ICC ) شکایت کرده است. در قرارداد خرید سامانه اس-۳۰۰ آمده است که اگر یکی از دو طرف به تعهداتش عمل نکرد، طرف دیگر بتواند به آی سی سی شکایت کند.”
بنا بر گزارش ها دیوان بین المللی کیفری(ICC ) روسیه را به پرداخت ۴ میلیارد دلار خسارت به جمهوری اسلامی محکوم کرده اما محمودرضا سجادی(سفیر پیشین) پس از رایزنی های اخیر خود با مقامات روسیه اعلام کرده :“این ایران نبود که از روسیه ۳ میلیارد دلار جریمه درخواست کرد بلکه ما حدود ۹۵۰ میلیون دلار ادای خسارت کردیم و دادگاه به عنوان خسارت تنبیهی ۳ میلیارد دلار به درخواست ما اضافه کرده است.”
در پی رای دادگاه حکمیت میان جمهوری اسلامی و روسیه، مقامات روس در اظهارات مختلف نارضایتی خود از این موضوع را مطرح و پیشنهاد سیستم تور ام ۱ و سیستم ضد هوایی آنتی ۲۵۰۰ و.. به فراخور زمان و شرایط منطقه ای مطرح کردند تا از شکایت ۴ میلیارد دلاری خود صرف نظر کند. اما مقامات جمهوری اسلامی همچنان بر دریافت این موشک ها اصرار دارند.
موضوع تحویل سیستم موشکی اس ۳۰۰ پیشتر در ۱ شهریورماه نیز از سوی وزیر دفاع جمهوری اسلامی مطرح شده بود. حسین دهقان در نخستین روز شهریورماه در جریان یک نشست خبری از علاقه طرف روسی برای تحویل سیستم موشکی اس ۳۰۰ به جمهوری اسلامی خبرداده بود.
سرتیپ پاسدار حسین دهقان گفته بود: “قراردادی را با روسیه برای دریافت سیستم‌های پدافندی موشکی به نام اس ۳۰۰ داشتیم که این قرارداد در مقطعی از زمان به دنبال تحریم‌های ظالمانه‌ای که علیه ملت ما اعمال شد، از طرف دولت روسیه لغو شده است.اولا لغو این قرارداد نمی‌‌تواند هیچ نسبتی با آنچه که در قطعنامه‌های شورای امنیت آمده داشته باشد، چرا که در آنجا هیچ بندی را که متعرض به قراردادهای منعقده قبلی و تداوم آنها باشد را نداریم و لغو این قرارداد در یک بده بستان سیاسی بین روس‌ها و آمریکایی‌ها و با تاثیرگذاری جدی رژیم صهیونیستی انجام شده که منجر به توقف این قرارداد شده است.”
او با گفتن اینکه “ما هیچ‌گاه این قرارداد را متوقف شده ندانسته و نمی‌دانیم و به شکل جدی دنبال عملیاتی کردن آن هستیم” همچنین اعلام کرده بود: “در دوره دولت یازدهم، ریاست جمهور در دیدارها و ملاقات‌هایی که با مسئولان روسیه داشت و دیدارهایی که بنده با مقامات نظامی و صنعتی این کشور داشتم، بحث را به شکل جدی مطرح کردیم. طرف روسی به دلایلی علاقمند است این قرارداد را به صورت دیگری به جز با عنوان اس ۳۰۰ عملیاتی و اجرایی کند، اما توصیه همیشگی ما به آنها این بود که دفاع از اقتدار سیاسی روسیه اقتضاء می‌کند خودشان خارج از تاثیری که دیگران بر روی تصمیم آنها می‌گذارند، تصمیم بگیرند و قرارداد اصلی را اجرا کنند.”
وزیر دفاع دولت حسن روحانی با اشاره به اینکه “موضوع اس ۳۰۰ به عنوان یک بحث فعال مطرح است و ما آن را به صورت فعال دنبال می‌کنیم”همچنین افزوده بود: “بنده فکر می‌کنم امروز اراده سیاسی که در ایران و فدراسیون روسیه وجود دارد به سمت حل این مسئله گام‌هایی را برداشته و امید داریم بتوانیم آنچه را که در قرارداد ذکر شده در اختیار بگیریم.”
با این همه اما همچنان تحویل سیستم موشکی اس ۳۰۰ به جمهوری اسلامی تاکنون متوقف مانده است و به نظر می رسد با توجه به تحریم روسیه از سوی کشورهای غربی طرح دوباره تحویل این سیستم موشکی، نوعی واکنش و ابزار سیاسی برای مقابله با کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده باشد که از سوی مقامات ایران و روسیه دنبال می شود.
این درحالی است که مقامات جمهوری اسلامی به طور همزمان مدعی اند که یک سیستم موشکی همطراز با اس ۳۰۰ روسی با نام باور ۳۷۳ را تولید وبا موفقیت آزمایش کرده اند. فرزاد اسماعیلی فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا ارتش هم ۷ شهریورماه از “اولین شلیک موفقیت آمیز” توسط این سیستم خبرداده بود.
او همچنین گفته بود: “از سال گذشته زیرساخت‌های سامانه بردبلند باور ۳۷۳ تقریبا به مراحل خوبی رسیده و شلیک موفقی داشته که تست‌های دیگر آن در حال انجام است. ما از لحظه‌ای که این سامانه را کلید زدیم ورود به سامانه یکپارچه را پذیرفته‌ایم، ما سامانه‌های بومی خودمان را به همه سامانه‌های دنیا ترجیح می‌دهیم و انشاالله به زودی به صورت عملی از این سامانه‌ها استفاده خواهیم کرد.”
به گفته او “سامانه باور ۳۷۳ باید تا پایان سال ۹۴ وارد سیستم یکپارچه شود،ما به مرحله خوبی رسیده‌ایم و تضمین می‌دهیم در یک رزمایش بزرگ این موشک و سایر موشک‌های دیگر که هم رده با این سامانه است را عملیاتی کنیم.”
خبر ساخت این سیستم موشکی توسط جمهوری اسلامی از سال ۱۳۸۹ توسط مقامات نظامی جمهوری اسلامی مطرح است و در همین ارتباط در ۲۹ فروردین ماه همان سال در رژه روز ارتش ماکتی از این سیستم موشکی به نمایش در آمد.
