حمید احدی
خبر شگفت انگیز: تهران، خیابان شریعتی نرسیده به قلهک، نان سنگک خشخاشی دانه ای سیصد تومان. خریدار می گوید پدرم، زمان انقلاب نان دانه سه ریال خرید و مرد. اگر امروز زنده می شد از وحشت نرخ این نان بار دیگر می مرد. زنی که در صف نان ایستاده، همان طور که نان خود را جمع می کند رو به بقیه می گوید به نظرم می رسد این ترفند انتخاباتی است برای بزرگ کردن نقش مهرورزی رییس جمهور.
پر مصرف ترین ماده غذائی و سیاسی ترین کالای عمومی که به همین دلیل از صد سال قبل نرخ و فروش آن امنیتی ترین حساسیت را در میان کالای ایران دارد، به دنبال رد و بدل شدن نامه هائی بین اداره غله، وزارت بازرگانی و اتحادیه نانوائی ها یکباره نزدیک پنجاه در صد متورم شد. به گفته نانوای خیابان شریعتی خجالت ما زیاد شد اما ظاهرا در حکومت کسی قرار نیست خجالت بکشد.
شب گذشته یک کارشناس در سیمای جمهوری اسلامی گفت نان در ایران در سیستمی تحت نظارت کامل دولت تولید و عرضه می‌شود و گران شدن آن در حالی است که سالانه نزدیک به 13 هزار میلیارد ریال یارانه هم از صندوق عمومی مردم برای آن هزینه می‌شود.
به دنبال پخش دو برنامه درباره گران شدن نان در پربیننده ترین ساعات شبکه اول و دوم سیمای جمهوری اسلامی بود که شایع شد که این کار ترفندی است برای یک حرکت نمایشی از سوی دولت تا در آستانه انتخابات خبرگان و شورا ها به مردم نقش دولت را یادآوری کند.
روزنامه سرمایه نوشته افزایش قیمت کالاهای مصرفی در هفته‌های اخیر با واکنش‌های مختلفی همراه بوده است. در بیش‌تر موارد مسوولان گرانی کالاها را به بدنهء غیردولتی کشور متصل کرده‌اند. اما این بار نان بر اثر دستور مستقیم وزارت بازرگانی به نانوایان بین 10 تا 30 درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است.
اولین بار پای انتخابات را در مساله نان روز شنبه رییس هیات بازرسی انتخابات استان تهران باز کرد که افزایش قیمت نان را در آستانه انتخابات خبرگان و شوراها یک شیطنت سیاسی خواند. هر چند وی تائید کرد که این افزایش توسط وزارت بازرگانی صورت گرفته اما گفت جلسه تعیین قیمت نان بدون حضور نماینده استانداری برگزار شده است.
معاون برنامه‌ریزی استانداری تهران که مسوولیت برگزاری انتخابات و هماهنگی با گروه حامی رییس جمهور را توامان به عهده دارد گفته افزایش قیمت نان تصویب و از طریق وزارت بازرگانی به اتحادیه نانوایان ابلاغ شده است. اما در همین حال به اعلام صدا و سیما، وزارت بازرگانی افزایش قیمت نان را غیرقانونی اعلام کرده و در اطلاعیه‌ای تصریح کرده که در زمینهء تعیین قیمت نان هنوز تصمیم نهایی گرفته نشده است.
روزنامه کارگزاران نوشته اما اظهارات نانوایان برخلاف اطلاعیهء وزارت بازرگانی است و رییس انجمن صنفی نانوایان، افزایش قیمت نان را براساس تصمیم وزارت بازرگانی و سازمان تعزیرات عنوان کرد و در دفاع از آن گفت: در واقع با افزایش وزن نان، قیمت آن تعدیل شده است و از این پس با افزایش وزن نان، نان با کیفیت‌تر و با قیمت مناسب‌تری از سوی نانوایان عرضه می‌شود.
در همین راستا رییس اتحادیه نانوایان تهران نیز افزایش قیمت نان را براساس مصوبه وزارت بازرگانی عنوان کرد. حسین نظری هرچند افزایش 25 درصدی بهای نان را تکذیب کرد اما به رقم 14 درصد رضایت داد و افزود: “این افزایش نرخ سبب تعادل و جلوگیری از ارایهء نرخ متفاوت در نانوایی‌های تهران شده است.
تجربهء سالیان گذشته نشان می‌دهد افزایش کالای اساسی هر چند در ابتدا با واکنش‌های گسترده‌ای مواجه شده است اما در نهایت قیمت‌ها به روز اول برنگشته است، آیا امروز نیز باید خرید لواش 20 تومانی و بربری 150 تومانی را قبول کرد؟”
کارشناسان سیاسی از بررسی مجموع رخدادها و اعلامیه ها و اظهارنظرهای مقامات دولتی و وابسته به دولت به این نتیجه رسیده اند که افزایش بهای نان که در هفته گذشته آرام ارام به حرکت افتاد و در آخر هفته به اوج خود رسیده اگر یک تدبیر انتخاباتی و نوعی پاسکاری برای نشان دادن مردمی بودن دولت نبوده باشد ناشی از ناهماهنگی بین بخش های مختلف دولت است.
روز شنبه روزنامه اعتماد خبر داد مطابق دستوری که روز چهارشنبه گذشته به نانوایی ها ابلاغ شده بهای آرد و نان در سراسر کشور بالارفته و از جمله نان سنگک ساده به صد تومان رسیده است. و از قول رییس اتحادیه نانوایان فاش کرده که قیمت نان لواش از 15 به 20 تومان، قیمت نان سنگک ساده با آرد کیلویی 45 تومان نیز 100 تومان تعیین شده است و نان بربری با آرد 45 تومانی نیز 100 تومان به مردم عرضه شود.
در همین رو روزنامه کیهان نظر وزیر بازرگانی را نقل کرد که گفته دولت آزاد سازی بهای نان، کاغذ، شکر را آغاز کرده است که می تواند مقدمه ای باشد بر سامان دادن به این کالاهای اساسی. میرکاظمی گفته بود زمانی که حساسیت دولت در کالاهای اساسی کمتر شده و در حال آزادسازی است، تکلیف مابقی دستگاه ها نیز روشن است.
در همین زمان در وزارت بازرگانی شایع بود که ممکن است وزیر برکناری بعدی آقای میرکاظمی باشد که رییس جمهور به نوعی هم قبلا درباره کارش ابراز نارضایتی کرده بود.
یک تاریخدان شب گذشته در گفتگوئی با روز یادآوری کرد که یکی از اصلی ترین دلایل بروز انقلاب مشروطیت گرانی نان و قند بوده است و در دوران آزادی های بعد از استبداد صغیر، نان اهمیت خود را نشان داد و دولت ها را ساقط کرد به گونه ای که سردار سپه از اولین روزهای کودتا سرنوشت غله تهران را در دست های خود و نظامیان قرار داد و همین امر تا سال های نزدیک انقلاب هم حاکم بود و اصولا روابط دولت و نانوایان را ساواک تنظیم می کرد. این اتقاق بعد از انقلاب با شدت بیشتری دنبال شد. به طوری که در شورای غله و نان همیشه مدیران امنیتی هم حضور داشته اند. و هنوز هم جز این نیست.