کسری بودجه، از 7 تا 45 هزار میلیارد تومان‏

نویسنده
امین رئوفی‌نژاد

» با نفت ارزان نمی توان کشور را اداره کرد

در حالی که رسانه ملی و روزنامه‌های محافظه‌کار هفته گذشته به تکرار خبر کسری بودجه دولت آمریکا مشغول ‏بودند و اخبار مربوط به کاهش مداوم قیمت نفت نیز همچنان در دست انتشار بود، سایت‌ها و مطبوعات غیر دولتی ‏در ایران اخبار ضد و نقیضی را به نقل از مسئولان دولت و مجلس درباره رقم واقعی کسری بودجه دولت ‏احمدی‌نژاد در سال جاری منتشر کردند که ارقام آن از 7 تا 45 هزار میلیارد تومان متفاوت بود.‏

اگر از یک سو رحیم ممبینی، معاون بودجه در معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهوری (سازمان ‏مدیریت سابق) در مصاحبه‌ای اعلام کرد که “امسال دولت تنها 7 هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد که آن هم ‏با اصلاحیه (جابه‌جایی ردیف‌ها) قابل حل است و نیازی به متمم بودجه نیست”، در سوی دیگر موسی‌الرضا ‏ثروتی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس فاش ‌کرد که: “دولت در سال جاری 45 هزار میلیارد تومان کسری ‏بودجه دارد.“‏

در این بین، وزیر راه به رقم 2 هزار میلیارد تومان و وزیر آموزش و پرورش نیز به رقم نزدیک به 7 هزار ‏میلیارد تومان به عنوان کسری‌های دستگاه‌های متبوع خود اشاره ‌کردند و علاوه بر معاون پارلمانی وزارت ‏بهداشت که از تأمین کسری بودجه این وزارتخانه در سال جاری ابراز ناامیدی می‌کرد، کاظم دلخوش عضو ‏کمیسیون اقتصادی مجلس هم اذعان ‌کرد که برخلاف ادعای مقامات دولتی، “کسری بودجه فراتر از رقم اعلام ‏شده‌است.“‏

محمدرضا باهنر نایب‌رئیس دوم مجلس هم پیش از این در لابه‌لای مذاکرات مربوط به یکی از لوایح دولت، فاش ‏کرد که اگر بنا باشد مجلس ادعاهای جداگانه بخش‌های مختلف دولت درباره کسری بودجه را بپذیرد، رقم مجموعه ‏کسری امسال از 30 هزار میلیارد تومان فراتر خواهد رفت.‏

این تناقض‌گویی‌ها در حالی دیده می‌شود که برخلاف پیش بینی محمود احمدی‌نژاد مبنی بر اینکه “قیمت نفت ‏هیچ‌گاه از 100 دلار پایین‌تر نخواهد رفت”، بر اساس آخرین خبرها دیروز قیمت نفت اوپک به بشکه‌ای 63 دلار ‏رسید و سران اوپک تصمیم گفتند جلسه اضطراری خود را یک ماه زودتر برگزار کنند تا بلکه بتوانند از کاهش ‏بیشتر قیمت نفت جلوگیری به عمل آورند.‏

همزمان رئیس جدید بانک مرکزی دیروز نسبت به تأثیر ناگوار کاهش قیمت نفت بر درآمدهای ارزی کشور هشدار ‏داد و پیش‌بینی کرد که: “ادامه روند نزولی قیمت نفت تا پایان سال کشور را با 54 میلیارد دلار محقق نشدن ‏درآمدها مواجه می‌کند.“‏

کارشناسان معتقدند اگر کاهش درآمد دولت حتی نیمی از این مقدار هم باشد و در بین ادعاهای سراسر تناقض ‏مسئولان دولت و مجلس، رقم کسری بودجه دولت را 30 میلیارد دلار در نظر بگیریم، در پایان سال به رقم کسری ‏بودجه نزدیک به 60 میلیارد دلار می‌رسیم که معنایی جز ورشکستگی اقتصاد دولتی نخواهد داشت.‏

فرار از اعتراف به کسری بودجه

زنگ خطر کاهش قیمت نفت در حالی برای اقتصاد نفتی ایران به صدا در آمده که دولت احمدی‌نژاد با وجود درآمد ‏سرشار نفتی در سه سال گذشته، به خاطر نبود برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح منابع، کسری بودجه غیرمتعارفی به ‏بار آورده است.‏

در چنین وضعیتی و در حالی که فشار کسری بودجه، برخی از دستگاه‌های کلیدی دولت را از پا درآورده است، ‏احمدی‌نژاد و اعضای ارشد دولتش حاضر به پذیرفتن کسری شدید بودجه و اعلام رقم واقعی آن نیستند و به این ‏شکل از قبول تبعات عملکرد خود طفره می‌روند.‏

نشست خبری معاون معاونت برنامه‌ریزی احمدی‌نژاد که در آن تلاش شد کسری بودجه بخش‌های مختلف دولت ‏انکار شود تا مجموع آن در نهایت به رقم 7 میلیارد دلار برسد و بدین ترتیب خبرنگاران توجیه شوند که “نیازی به ‏متمم بودجه نیست”، نمونه‌ای از جهت‌گیری دولت در این زمینه است که البته حتی وزیران هم زیر بار آن ‏نمی‌روند.‏

مصاحبه وزیر آموزش و پرورش با خبرگزاری فارس در چهارشنبه گذشته که در آن صراحتا از تجمیع لوایح ‏کسری بودجه وزارتخانه‌های مختلف در دولت به منظور ارائه یکجایی آن به مجلس صحبت شده بود، نشان می‌دهد ‏که حتی در درون دولت هم بر سر این موضوع و نحوه طرح آن اختلاف وجود دارد.‏

به همین دلیل برخی از کارشناسان بر این باورند که احمدی‌نژاد، مشاوران تبلیغاتی او و مسئولان ارشد دولتی به ‏شدت از طرح تعبیراتی همچون “کسری بودجه” و “متمم بودجه” پرهیز می کنند، چرا که به کار بردن این ‏اصطلاحات و جا افتادن آنها به معنای اعتراف به ناکارآمدی دولت در مدیریت بودجه‌ای و اقتصادی کشور است.‏
با این حال بسیاری از منتقدان دولت معتقدند دولت نهم نباید از واقعیت فرار کند و “نباید از اعلام کسری بودجه ‏بهراسد.” این عین تعبیری است که سیدحسین هاشمی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس به کار می‌برد و ‏می‌افزاید: “نباید بودجه‌ها را پنهان کرد و باید کسری بودجه شفاف به مردم اعلام شود چرا که در غیر این‌صورت ‏و در صورت شفاف شدن کسری بودجه، این مساله اثرات خود را به طریقی در قالب تورم نشان می‌دهد.“‏

وی همچنین با بیان اینکه “تقاضاهای مالی دولت احمدی‌نژاد از مجلس حدود 30 درصد بودجه کل کشور بوده ‏است”، تاکید می‌کند: “دولت نباید از اعلام کسری بودجه هراسی داشته باشد، باید کسری بودجه را به طور شفاف ‏با مردم در میان بگذارد و با یک برنامه‌ریزی درست آن‌را کم کند… وقتی کسری بودجه پنهان می‌شود، این مساله ‏از جهات دیگر آشکار خواهد شد، چراکه به هرحال دولت مجبور به ارائه متمم و اصلاح بودجه می‌شود و هیچ‌راه ‏دیگری هم جز این نخواهد داشت.“‏

این نماینده در خصوص پایین آمدن قیمت نفت نیز ابراز نگرانی می‌کند و با بیان اینکه “با پائین آمدن شدید قیمت ‏نفت، پیش‌بینی‌های ما برای صندوق ذخیره ارزی به نتیجه نمی‌رسد” اضافه می‌کند: “من معتقدم که با نفت 70 دلار ‏مملکت به سختی اداره می‌شود، کما اینکه با کمتر از این میزان اصلاً نمی‌شود اقتصاد ممملکت را به حرکت ‏درآورد… قرائن و برخی صحبت‌ها نشان می‌دهد که از این رقم، خود آقایان هم دچار ترس شده‌اند که حقیقتاً با ‏قیمت زیر 70 دلار نفت نمی‌توان کشور را به پیش برد.“‏