حضور رییس سازمان اوقاف در کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نه تنها نمایندگان سئوال‌کننده درباره گردش مالی امامزاده‌ها را راضی نکرد بلکه باعث موضع‌گیری تند این سازمان در قبال یکی از نمایندگان منتقد هم شد. این نماینده منتقد می‌گوید آمار امامزاده‌ها افزایش پیدا کرده و ۲۰ درصد از درآمد آنها توسط سازمان اوقاف برداشت می‌شود اما معلوم نیست به چه مصرفی می‌رسد. سازمان اوقاف هم این ادعا را یک شائبه صهیونیستی و هم جهت با “عوامل نقابدار برنامه تحلیلی صفحه آخر شبکه تلویزیونی صدای آمریکا” دانسته است.
“سازمان اوقاف دروغ می‌گوید”
علی محمدی، سرپرست سازمان اوقاف و امور خیریه هفته گذشته میهمان کمیسیون برنامه و بودجه بود و به سئوالات نمایندگانی که معتقد بودند گردش مالی این سازمان شفاف نیست، پاسخ داد. اما پس از این جلسه غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، نماینده رشت اعلام کرد: “چرا سازمان اوقاف و امور خیریه، مردم هر منطقه را از میزان درآمد بقعه همان محل و نحوه هزینه‌کرد آن مطلع نکرده و در این خصوص به صورت شفاف اطلاع رسانی نمی‌کند؟ بنده سئوالاتی مطرح کردم ولی اصلا از پاسخهای داده شده قانع نشدم و قطعا از طریق طرح سئوال در صحن مجلس این موضوع را پیگیری خواهم کرد.”
این نماینده مجلس مدعی است که سازمان اوقاف شفافیت لازم را در درآمد و هزینه امامزاده‌ها ندارد و به مردم گزارش نمی دهد؛ در ضمن قبور شهدا هم در امامزاده‌ها به درستی ساماندهی نشده است.
در مقابل این انتقادات، احمد شرفخانی معاون فرهنگی سازمان اوقاف عنوان کرد که تمامی امامزاده ها برنامه دارند و درآمد هر امامزاده صرف همان امامزاده می شود. او توضیح داد: “بخشی از درآمدهای موقوفات صرف عمران و آبادانی، بخشی صرف امور فرهنگی و بخشی هم برای هزینه های جاری مانند آب و برق و … می شود که تمامی دستورالعملها و هزینه کردها در سامانه سازمان اوقاف موجود است.”
معاون سازمان اوقاف متقابلا این سئوال را مطرح کرده است که “ما حدود هشت هزار امامزاده داریم که بیش از 5 هزار امامزاده فاقد موقوفه و درآمد خاصی هستند. چرا نمایندگان سئوال نمی کنند که سازمان اوقاف با کدام بودجه این امامزاده ها را مدیریت می کند؟ چرا سئوال نمی کنند که چرا دولت بودجه امامزاده ها را نمی دهد؟”
اما جعفرزاده که خود جانباز قطع نخاعی است و تجربه سمت‌هایی چون استانداری گیلان و رسیدن از ریاست بنیاد شهید و امور ایثارگران این استان به مشاورت معاون رییس‌جمهور در این حوزه را دارد، در انتقاد از سازمان اوقاف مصر است. او این بار با صراحت بیشتری اعلام میکند: “خودم به چند امامزاده رفتم و می دانم ۲۰ درصد درآمد امامزاده ها را سازمان اوقاف بر می دارد. سئوال بعد این است که آقایان می گویند صرف فعالیتهای فرهنگی می کنیم و من سئوال می کنم چه کسی به شما این اجازه را داده است؟ بر اساس کدام فتوای شرعی؟ اینکه می گویند درآمد هر امامزاده صرف همان امامزاده می شود دروغ است! بگوئید این پولها کجا می رود؟ چرا آمار امامزاده ها یک مرتبه افزایش داشته است؟ چرا ساماندهی قبور شهدا در امامزاده ها ساماندهی نشده است؟”
او وعده داد که این سئوالات را در صحن علنی مجلس مطرح خواهد کرد. این اظهارنظر اما جوابیه سازمان اوقاف و تبلیغات اسلامی را به دنبال داشت که در آن آمده بود: “باید به اطلاع جنابعالی برسانیم که اینگونه نیست که همه بقاع متبرکه دارای درآمد میلیونی باشند و اوقاف بخواهد بر آنها سرپوش بگذارد، بلکه هزینه کرد در آمدهای هر بقعه براساس قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف مصوب سال ۱۳۶۳ مجلس شورای اسلامی ذیل تبصره ۲ ماده ۵ در امور ذیل تصویب شده است: عمران و آبادانی اماکن مذکور - تدارک وسایل رفاه و بهداشت زوار این اماکن و ساکنان ناحیه - نشر معارف اسلامی و تبلیغات مذهبی و تعظیم شعایر دینی در آن محل - کمک به مدارس علوم دینی در آن محل و خیرات و مبرات مطلقه”.
این جوابیه حتی حضور سرپرست سازمان برای پاسخگویی به سئوالات را نفی و آن را اقدامی خودخواسته برای تعامل با مجلس معرفی کرده است. برداشت ۲۰ درصدی درآمد امامزاده‌ها هم تکذیب شده و سهم سازمان ۱۰ درصد عنوان شده است.
اما در پایان وقتی نوبت به پاسخگویی به موضوع افزایش تعداد امامزاده‌ها رسیده، تنها آمده است: “جای تعجب دارد که چگونه یک نماینده شائبه‌های تفرقه‌افکنانه و دشمنانه صهیونیست‌ها و عوامل نقابدار «برنامه تحلیلی صفحه آخر» شبکه تلویزیونی صدای آمریکا را در تریبون متعلق به نظام جمهوری اسلامی تکرار میکند.”
و حالا نماینده منتقد می‌گوید که طرح تحقیق و تفحص از سازمان اوقاف و امورخیریه کشور بعد از سرکشی نمایندگان به حوزه‌های انتخابیه کلید می‌خورد. او با بیان اینکه تمایلی به افزایش تعداد امضاکنندگان طرح تحقیق و تفحص از سازمان اوقاف و امور خیریه نیست، افزوده است: “تنها به دنبال افرادی هستیم که تا آخر این بررس ها بر سر امضاء خود باقی بمانند چرا که مطابق آیین نامه جدید تحقیق و تفحص از یک سازمان تنها با امضا یک نماینده هم اجرایی می‌شود.”
جعفرزاده خاطرنشان کرده است: “امامزاده ها پس از انقلاب رشد فزاینده ای داشته که مردم سئوال می‌کنند چگونه پس از انقلاب این امامزاده‌ها کشف شده اند که این موارد مورد وهن دین اسلام است.”
ازدیاد امامزاده‌های تازه تاسیس
سال گذشته یکی از رسانه‌های اصولگرا در گزارشی از “ترویج خرافات در سایه غفلت اوقاف” خبر داد و از افزایش هفت برابری تعداد امامزاده‌ها پس از انقلاب سال ۵۷ ابراز نگرانی کرد. در این گزارش عنوان شده بود: “بر اساس آمار رسمی تعداد امامزادگان ایران در اوایل انقلاب اسلامی یک هزار و پانصد تن بوده اند و متأسفانه تا سال جاری بالغ بر ۱۰ هزار و پانصد تن گشته‌اند و این بدان معناست که طی سی سال گذشته به طور میانگین، سالانه تعداد ۳۰۰ امامزاده در ایران بوجود آمده است. نکته درخور توجه این جاست که بیش از پنج هزار تن از امامزادگان مدفون در ایران را به نام امام موسی کاظم (ع) نسبت می دهند.”
همچنین به استان اصفهان استناد شده که یکی از پر امامزاده‌ترین استان‌های ایران است و در شهرستان خوانسار این استان پنج امامزاده وجود دارد. نکته جالب اما این جاست که دو تن از آنها در سال ۸۸ کشف شده‌اند: “ماجرا از آن جا شروع می شود که شرکت گاز این شهرستان در حفاری‌های خود برای عملیات گازرسانی در یک خیابان به مقبره‌ای قدیمی با تخته سنگ‌های بزرگ برمی‌خورد و همین شروع قصه‌ها، رؤیاپردازی‌ها و خواب های دیده و ندیده برخی اهالی ساده لوح و البته افراد سودجوی منطقه می‌شود. پس از این حادثه بدون کوچکترین اجازه از نهادهای دولتی برخی افراد شروع به ساختن بارگاه و نصب تابلو در منطقه می کنند. این در حالی است که مقبره مذکور در وسط یک محله مسکونی و خیابان با عرض کم قرار دارد. سودجویان با این حربه تکراری که امام موسی کاظم (ع) فرزندان زیادی دارند و کمتر کسی به نسب شناسی مقبره مذکور شک میکند یک مقبره را به دو نفر افزایش داده و این قبور را به عنوان دختران امام موسی کاظم (ع) - دقت شود با یک واسطه- معرفی می کنند به این امید که مردم در نهایت از این که دو فرزند دیگر این امام معصوم کشف شده اند ابراز شادمانی می کنند، در حالی که همان طور که ذکر شد پیش از این ۵۰۰۰ امامزاده دیگر به همین طریق در کشور ایجاد شده‌اند.”
این گزارش در ادامه به انتقاد از بی‌عملی سازمان اوقاف می‌پردازد چرا که “بنا بر یک تفکر غلط عمومی که تصور می‌شود میزان استقبال از چنین مکان های مذهبی تقلبی دلالت بر صحت، مشروعیت و قانونی بودن آن است؛ پخش شایعه کشف امامزاده جدید در شهرستان خوانسار باعث شد تا مردم برای کنجکاوی به این مکان رجوع کنند و این گونه امامزاده تقلبی شلوغ جلوه نماید و البته مشروع. در همین میان تابلوی امامزاده جدید توسط اهالی محل در خیابان اصلی جهت راهنمای گردشگران و زوار نصب می شود و کوچکترین برخوردی نیز با آن نمی‌شود.”
جالب اینجاست که حتی آستان قدس رضوی و حوزه علمیه خوانسار شجره این امامزاده‌های جدید را تایید نمی‌کند اما باز خبری از ممانعت سازمان اوقاف نیست.
اما سرپرست سازمان اوقاف و امور خیریه در نشست خبری ابتدای سال ۹۱، افزایش چشمگیر تعداد امامزاده ها را دروغ دانست و گفت: “اینکه می‌گویید برخی امامزاده ها هیچ پشتوانه‌ای نداشته و سودجویان به دنبال کسب درآمد هستند باید بگویم سازمان اوقاف به دنبال تولید امامزاده جدید نیست و افرادی که به دور از چشم اوقاف امامزاده ایجاد کرده و سودجویی می کنند با آنها برخورد شده و درب آن بقعه بسته می‌شود و به مردم هم اطلاع می دهیم. ما هیچ وقت اجازه ندادیم چنین امامزاده‌هایی ایجاد شوند.”
او اگر چه تصریح کرد که هم در این امامزاده‌ها بسته می‌شود و هم با متولیان آنها برخورد می‌شود اما از اعلام تعداد امامزاده‌های دروغین خودداری کرد.
محمدی در همین جلسه گزارشی هم از عملکرد یک ساله سازمان اوقاف ارائه کرده بود. یکی از نکات برجسته این گزارش، اعلام بدهی ۶۱ میلیاردی دولت به مساجد و امامزاده‌ها بود: “بر اساس بودجه سال ۹۰ دولت متعهد بود ۲۰ میلیارد تومان برای بقاع تامین اعتبار کند در حالی که ۱۰ میلیارد تومان آن پرداخت شد. همچنین در بخش حفظ و نگهداری از اماکن مساجد بیش از سه هزار مسجد تعمیر و مرمت شده و یکهزار و ۱۰۰ مسجد در مناطق محروم در حال ساخت است که در این بخش هم دولت متعهد بود تا ۱۰۵ میلیارد تومان کمک کند ولی تنها ۵۴ میلیارد تومان آن محقق شده است.”
او تعداد زائران امامزاده‌ها در سال ۱۳۹۰ را ۱۵۰ میلیون نفر-بار عنوان کرد که این رقم چندی بعد از سوی این سازمان تنها برای تعطیلات نوروز ۹۱، ۵۵ میلیون نفر-بار ذکر شد.
سرپرست سازمان اوقاف و امور خیریه همچنین درآمد این سازمان را در سال ۹۰ و تنها از بخش موقوفات، ۵۶ میلیارد تومان عنوان کرد که ۲۷ میلیارد تومان آن صرف عزاداری اهل بیت شده است.
