ساعت ۲ بعد از ظهر روز یکشنبه است و ما در بیمارستان سینا به دنبال دختری می‌گردیم که زندانی بودن پدر مانع از مداوای او در یکی از بیمارستان‌های دولتی در شنبه‌شب‌گذشته شده بود.
مانا دختر ۸ ساله گزارش ما، در اتاق عمل است و مادر او پشت اتاق عمل در انتظار دوباره سالم دیدن فرزندش نگاه و همه امیدش را به آسمان دوخته، اشک نمی‌ریزد اما حال مادر گواه ازحال پریشان دختر خردسالش است.مادر با چهره‌ای رنگ پریده و مستآصل به یک صندلی رنگ و رو رفته تکیه داده و توان ایستادن ندارد. او تمام شب را بیدار بالای سر دختر کوچکش در بیمارستانی بوده که متخصصان آن حتی با دیدن وخامت حال مانا حاضر به بستری کردن بیمار نشده بودند.
مانا تمام شب درد می‌کشید و ناله می‌کرد
سمیه، مادر مانا برایمان تعریف کرد که چگونه مانا ساعت‌ها در بیمارستان درد کشید و ناله کرد اما چون رضایت پدر ضمیمه پرونده پزشکی او نبود دکترها حتی اجازه بستری شدن به او ندادند. مانا از شدت درد ساعت‌ها اشک ریخت و مادر شاهد نگاه تنگ نظرانه پزشکان برای نجات دخترش بود. برای تعدادی از دکتران سرزمین ما حفظ موقعیت بسیار مهم‌تر از حفظ جان کودک بی پناهی است که اگر لحظه ای در درمانش درنگ شود بزرگسالی را نخواهد دید، آن‌ها برای حفظ منافع خود ریسک نمی‌کنند.
بدون رضایت پدر عمل نمی‌کنیم
سمیه با دلخوری بسیار در توضیح روند درمان کودکش در شب حادثه، از قانونی گفت که وجود ندارد. دکتر به ما گفت برای بستری کردن مانا رضایت پدر ضروری‌است. پزشک معالج با خونسردی ازوخامت حال مانا گفت که هرچه سریع‌تر باید عمل شود و بعد تاکید کرد ما نمی توانیم بدون رضایت پدر او را عمل کنیم.
گفتم پدرش زندان است اما…
به پزشک توضیح دادم پدرش زندان است و جواب داد خب با زندان تماس بگیرید و برگه رضایت را برای ما بیاورید. گفتم این موقع شب من چطور پدر زندانی او را پیدا کنم و برگه رضایت بگیرم…. ساعت از نیمه شب گذشته بود که از بیمارستان قطع امید کردیم با کمک یکی از دوستان تصمیم گرفتیم مانا را به بیمارستان سینا منتقل کنیم. هرچه التماس کردم حداقل وضعیت دست مانا را از حالت اورژانسی خارج کنید تا او را منتقل کنم درخواستم به جایی نرسید. زمانی که می خواستیم مانا را سوارماشین کنیم به علت وضعیت بد شکستگی دست، امکان حرکت وجود نداشت در سالن بیمارستان از سر ناچاری فریاد زدم و کمک خواستم.
وقتی دل پزشک به رحم می‌آید
مادر مانا در ادامه یادآور شد که در نهایت پزشک معالجش دلش به رحم آمد و گفت با اختیار خودم مانا را برای انتقال آماده می‌کنم. دکتر هشدار داد که امکان قطع شدن شریان‌های حیاتی دست مانا وجود دارد اگر درمان نشود شاید برای همیشه از داشتن دست محروم شود.دکتر بعد از بیهوش کردن مانا استخوان آرنج را جا انداخت و دستش را آتل بست تا ما توانستیم مانا را برای عمل به بیمارستان سینا منتقل کنیم.برای نجات دختر ۸ ساله ام مدیون دوستان وپزشکان بیمارستان سیناهستم که بدون در نظر گرفتن رضایت پدر و به دلیل وخامت حال مانا با هدف نجات دست دخترم اکنون او را به اتاق عمل برده‌اند.
مسئول مربوطه در دسترس نیست
آن‌گونه که ما متوجه شدیم یکی از بستگان به دنبال دریافت رضایت از پدر مانا صبح زود به دادستانی مراجعه کرده که به او گفته‌اند مسئول مربوطه به اوین رفته، بروید آنجا و پیدایش کنید و از او بخواهید زندانی را بیابد و رضایت بگیرد.
تعلل در درمان بیمار یک تخلف است
به‌راستی در شرایط اورژانسی، اگر پدر به دلایل مختلفی حضور ندارد، بیمارستان از لحاظ انسانی و پزشکی می‌تواند بگوید که باید رضایت نامه از طرف پدر داشته باشید تا کودک مداوا شود؟ جواب پیمان عطار، وکیل دادگستری به این سوال خواندنی‌است، عطار تاکید دارد که در مسائل اورژانسی و غیرمترقبه که دسترسی به اولیای کودک مقدور نیست. قانون این اجازه را به بیمارستان داده در راستای وظایف قانونی و علمی خود نسبت به معالجه و جراحی و تجویز دارو و مسائل پزشکی کاستی از خود نشان ندهد.
رضایت پدر به هیچ عنوان الزامی نیست
این حقوقدان برای توضیح ماجرا به نکته جالبی در قانون مدنی اشاره کرد و گفت: در ماده۱۱۶۸ قانون مدنی ذکر شده “نگهداری اطفال هم حق، هم تکلیف پدر و مادر است” و در ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی آمده که برای نگهداری طفل مادر تا ۲ سال از تاریخ ولادت او، اولویت نگهداری خواهد داشت و پس از این مدت حضانت به عهده پدر است و در مورد اولاد دختر تا ۷ سال به عهده مادر است. بعد از گذشت ۷ سال دختر می تواند انتخاب کند که در کنار مادر باشد یا پدر. بحث حضانت هیچ ربطی به بحث رضایت کودک ندارد و بیمارستان نمی‌تواند به دلیل اینکه رضایت کتبی از پدر ندارد از جراحی و اقدامات پزشکی خودداری کند.عطار توضیح داد که مانا اگر ۸ ساله است تعلل در درمان به دلیل عدم وجود رضایت پدر یک تخلف بوده و یک بحث مجرمانه است. عطار برای روشن شدن ضرورت وجود رضایت اولیای بیمار خاطر نشان کرد: اگر قصور بیمارستان باعث نقص عضو یا فوت یا مشکلی برای بیمار شود، پدر حتی از زندان می تواند وکیل بگیرد، و شخصا یا توسط وکیلی با ارائه شکایت برای جبران خسارت پیگیری قضایی را آغاز کند. چرا بیمارستان به بهانه حضانت دچار قصور شده؟ طبق قانون پدر و مادر هم تکلیف و هم حق نسبت به کودک مشترک دارند.
دادیارناظر زندان باید در دسترس باشد
حلقه گم شده در دریافت رضایت پدر مانا ارتباط با دادیارناظر زندان و دادستانی بود که عطار در این‌باره گفت: وظیفه دادیار ناظر زندان به عنوان نماینده دادستان نظارت بر رفتار زندانیان، چه زندانیانی که محکومیت حبس‌شان را سپری می‌کنند چه زندانیانی که با قرار بازداشت موقت در بازداشتگاه‌های سازمان زندان ها هستند،
است. دادیار ناظر زندان همچنین موظف است شرایط نگهداری آن‌ها را با استانداردهای قانونی هماهنگ کرده و ارتباط آن‌ها با وکیل مدافع و خانواده را تسهیل کند. دادیار زندان موظف است در شرایط اضطراری به زندانیان کمک کند و در دسترس باشد.
در مان بیمار منوط به کسب اجازه نیست
قاضی سید علی کاظمی نیز رضایت پدر برای معالجه فرزند را ضروری دانست اما در رابطه با شرایط اورژانسی تاکید داشت که در شرایط فوری می‌توانند این اجازه را به خانواده زندانی دهند که زندانی خود را ببیند و از او رضایت را بگیرد. او در بیان دلیل گفتار خود به ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی اشاره کرد که این ماده اذعان دارد: ارتکاب رفتاری که طبق قانون جرم محسوب می‌شود، در موارد زیر قابل مجازات نیست و بند “ج” همین ماده آمده است که هر نوع عمل جراحی یا طبی مشروع که با رضایت شخص یا اولیاء یا سرپرستان یا نمایندگان قانونی وی و رعایت موازین فنی و علمی و نظامات دولتی انجام می‌شود، در موارد فوری أخذ رضایت ضروری نیست.
اگر پزشک به وظیفه خود عمل نکند، مجرم است
کاظمی برای روشن شدن موضوع پرسش ما با مثالی گفت بچه‌ای در خیابان تصادف می‌کند و اطلاعی از پدر و مادر هنوز در اختیار ما نیست آیا ما می‌توانیم بگوییم که تا پدر و مادر اجازه نداده‌اند نمی توانیم کاری انجام دهیم؟ پزشک باید اقدامات لازم را انجام دهد و اگر اجازه درمان ندهد طبق قانون برای خودداری ازکمک به مصدومین مجرم شناخته می‌شود و مجازات می‌شود. بنابراین طبق قانون حتی اگر عملی انجام گیرد که سوءنیتی در آن نباشد و بر اساس این عمل به کسی ضرر وارد شود مسئولیت آن با پزشک نخواهد بود لذا پزشکان می‌توانند بر اساس این بند بدون رضایت پدر و مادرعمل را انجام دهند واگر انجام ندهند و برای آن کودک مشکلی پیش آید قطعا توسط دادگاه آن پزشک مجازات می‌شود و نسبت به این مورد اعمال مجازات می‌شود. کاظمی در رابطه با ضرورت دسترسی به دادیارناظر زندان نیز خاطر نشان کرد که برای متهمان امنیتی و یا متهمانی که بنابه دلایل مربوط به پرونده در قرنطینه هستند، اخذ نظر دادستان ضروری است. به طور مثال پروندههای قاچاق مواد مخدر، پروندههای اختلاس‌های بزرگ، فساد مالی بزرگ صرفا مسئول زندان نمی‌تواند تصمیم بگیرد. در چنین مواردی دادستان یا قاضی رسیدگی کننده به پرونده تصمیم گیرنده است.
حال مانا خوب است
در آخرین تماس با مادر مانا خبردار شدیم مانا، از اتاق عمل خارح شده هرچند از شدت درد بسیار ناله می‌کند اما پزشک معالج اذعان داشته هر کاری که از دستشان بر می آمده برای نجات بیمار انجام داده‌اند و امیدوار هستند مانا بهبود یابد.
منبع: قانون