نادر ایرانی
درشرایطی که شمس الدین حسینی، وزیر اقتصاد در شورای عمومی مشاوران جوان تاکید کرد همراهی مردم ”شرط کافی” برای اجرای طرح تحول اقتصادی است، علی لاریجانی درگفت وگو با خبرگزاری فارس تاکید کرد که طرح تحول اقتصادی از نظرکارشناسان بین 20 تا 80 درصد برروی زندگی مردم تاثیرخواهد داشت.
لاریجانی با اشاره به اینکه “در طول این مدت بخشی از وقت مجلس صرف کارهایی همچون بررسی طرح تحول اقتصادی شده” اضافه کرد: به دلیل اهمیت این موضوع کمیسیون ویژه‌ای در مجلس تشکیل شده و تا کنون دو گزارش به مجلس داده که البته هنوز مجلس در خصوص این طرح به یک تصمیم قطعی نرسیده و گزارش‌های کمیسیون بررسی‌کننده طرح تحول اقتصادی حکایت از سوال‌های بی‌پاسخ دارد که هنوز به این سوالات پاسخ داده نشده است.
در برابر اما وزیر اقتصاد در جلسه مشاوران جوان با تشریح ابعاد مختلف طرح تحول اقتصادی و ارائه آخرین گزارش از مراحل اجرایی این طرح گفت: موفقیت طرح تحول اقتصادی مستلزم آن است که همه دوستانی که تریبونی در اختیار دارند و عنوانی دارند، علی‌الخصوص رسانه‌ها، جلو بیایند و همکاری کنند.
در حالیکه لاریجانی درگفت وگو با فارس تاکید کرد که مجلس هشتم “استقلال فکری خوبی دارد و در آن افراد خبیر، بصیر و متخصص خوبی هستند و کسی هم نباید دنبال این باشد تا مجلس را از چیزی بترساند”. او گفت:مجلس یک استراتژی مشخص و اولویت کاری معینی دارد و خیلی تحت تاثیر بحث‌ها وگفت وگوهای بیرونی هم قرار نمی‌گیرد.
لاریجانی پیش از این اعلام کرده بود که طرح تحول اقتصادی “شوک تورمی” دارد واجرای این طرح به افزایش شدید قیمت‌ها و بروز مشکلات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی منجر خواهد شد.
رییس مجلس شورای اسلامی همچنین گفته بود: “مجلس نگران است که پرداخت مستقیم یارانه‌ها به این شکل، هزینه‌های مردم را صد درصد افزایش دهد و حتی در هزینه‌های آب، برق و گاز مردم شاهد افزایش چند برابری باشیم.“
اظهارات رییس مجلس شورای اسلامی یک روز پس از آن ایراد می‌شد که محمود احمدی‌نژاد در جریان سفر به استان زنجان، بر مصمم بودن دولت نهم بر اجرای “طرح تحول اقتصادی” تاکید کرده بود.
احمدی‌نژاد که در سوم تیر سال جاری همزمان با آغاز چهارمین سال ریاست جمهوری خود، در یک برنامه ویژه تلویزیونی خبر اجرای طرح “طرح تحول اقتصادی” را داد، در آن برنامه “توزیع عمومی یارانه انرژی و کالاهای اساسی” را ریشه بسیاری از مشکلات کشور دانست و گفت: “دولت می‌خواهد یارانه‌ها را هدفمند توزیع کند.“
از سوی دیگر احمد توکلی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس نیز که در شمار منتقدان این طرح است ضمن سخنانی در دانشگاه اصفهان اظهار داشت که “تفکر حذف یارانه انرژی تفکر بانک جهانی” است.
وی با اشاره به گزارش سال ۲۰۰۰ بانک جهانی و توصیه این بانک به حذف یارانه انرژی در ایران، گفته بود که او و محمود احمدی‌نژاد، هر دو، به این گزارش اعتراض کرده بودند.اما به گزارش ایرنا، احمدی‌نژاد روز پنج‌شنبه در زنجان گفت که منتقدان این طرح در سه گروه “کسانی که اساساً با پیشرفت کشور مشکل دارند”، کسانی که از “اقدامات تحولی” می‌هراسند و “منقدان سیاسی” جای می‌گیرند.
مجلس و شیوه های کنترل
با این همه آنچه از اشاره های علی لاریجانی برمی آید آن است که دولت دریک فرآیند پیچیده تحت کنترل مجلس قرار دارد. لاریجانی تاکید کردکه قوه مقننه می‌تواند آنجایی که می‌بیند تورم در حال زیاد شدن است با وضع قوانینی دولت را ملزم به انجام برخی امور کند: دولت باید خودش یک طراحی و برنامه‌ریزی داشته باشد که به سمت تورم نرود. آنجایی که لازم باشد مجلس وارد خواهد شد. قطعا سیاست مجلس دامن زدن به تورم نیست و یا اینکه اگر مجلس جایی ناراستی را مشاهده کرد وارد خواهد شد.
وی دربخش دیگری ازصحبت های خود در مورد نحوه اعمال این کنترل، مکانیسم استیضاح را حق نمایندگان دانست وگفت: اگر روزی بخواهند وزیری را استیضاح کنند، من نمی‌توانم مانع آن شوم ولی برادرانه به آنها توصیه می‌کنم که تا آنجا که ممکن است از استیضاح استفاده نکنند.
حال در شرایطی که تیم اقتصادی دولت دیروز اعلام کرد طرح تحول را قبل از بودجه به مجلس خواهد برد، لاریجانی موضع رسمی مجلس و اصول گرایان را مبنی برمخالفت با این طرح به صورت زودهنگام اعلام کرده و حتی این مخالفت را به بودجه سال 88 هم گسترش داده است. به گفته وی: اجازه بدهید کمیسیون ویژه بررسی‌کننده طرح تحول اقتصادی راجع به این مسئله به نتیجه برسد و من نمی‌خواهم نظرم روی این موضوع بر نظرات کمیسیون سایه بیاندازد. اما قیمت نفت از زمانی که 120 دلار بوده در حال حاضر به زیر 50 دلار رسید. این مابه‌التفاوت چیز کمی نیست. من معتقدم طرح تحول اقتصادی با واقع‌بینی و حوصله مورد بررسی قرار گیرد چرا که شتابزدگی روی زندگی مردم اثرات منفی می‌گذارد. البته بودجه سال آینده هم باید با دقت تنظیم شود چون منابع تغییر کرده باید طوری باشد که کشور بی‌جهت مشکل پیدا نکند و به تورم هم دامن زده نشود. مرکز پژوهش‌های مجلس یک بررسی‌های عملی برای بودجه انجام داده و ما هم با صاحب‌نظران جلساتی داشتیم که نرخ پیشنهادی نفت در بودجه چقدر باشد و بودجه چگونه بسته شود.
نامه 60 اقتصاد دان
علاوه بر منتقدانی که طرح دولت احمدی‌نژاد را “سیاسی” خوانده‌اند، ۶۰ نفر از اقتصاددانان ایران نیز درتاریخ 18 آبان ماه در سومین نامه خود به رییس جمهور، نسبت به “نتایج سوء اقتصادی و اجتماعی” بر اثر اجرای طرح تحول اقتصادی هشدار دادند.در بخشی از این نامه با اشاره به سیاست خارجی دولت نهم آمده است: “سیاست تجاری نادرست و تعامل ناپایدار و تنش‌زای دولت نهم با جهان خارج علاوه بر محرومیت از ره‌آوردهای بالقوه تجارت و سرمایه‌گذاری خارجی، هزینه‌های سنگینی را به اقتصاد کشور تحمیل کرده‌است….این چارچوب فکری دارای ویژگی‌هایی همچون آرمان‌گرایی افراطی، شتابزدگی در اقدام، تقدم عمل برعلم، تقابل تعهد و تخصص و عدم امکان سنجی و تحلیل هزینه و فایده سیاست‌ها و طرح‌های اقتصادی است. تبعات این رویکرد عبارت از کاهش عقلانیت اقتصادی، تکیه بر ذهنیت به‌جای واقعیت، خود نظام پنداری، توهم توطئه، حلقه‌های تکراری حذف، و وابستگی بیشتر به منابع نفتی است”.