در جریان بررسی بودجه سال ۹۳ در مجلس، برخی از نمایندگان در قالب پیشنهاد طرح های خود، برخی از آمارهای اعلام نشده کشور در طی سال های گذشته را فاش می کنند. از جمله این آمارها، آمار بی سوادی نزدیک به ۴ میلیون نفر در ایران بود که روز گذشته و در جریان تذکر یک نماینده مجلس مطرح شد.
بنابه گزارش ایسنا، محمدعلی اسفنانی در جلسه علنی روز گذشته مجلس ؛ در دفاع از حذف تبصره ۱۳ از لایحه بودجه سال ۹۳ کل کشور، گفت: “۳۵ سال از انقلاب می‌گذرد و وارد سی و ششمین سال می‌شویم و باید بدانیم که هدف امام خمینی از تاسیس نهضت سوادآموزی این بود که هر‌کسی مشکل بیسوادی ویا کم سوادی دارد با کمک دولت مشکل خود را حل کند. از آن زمان تاکنون تمام هدف این بوده است که مردم با سواد شوند و اگر تاکنون کسی می‌خواست باسواد شود، باسواد می‌شد. ما الان سه میلیون و چهارصد هزار نفر بیسواد بین ۱۰ تا ۴۹ سال داریم و اینطور نیست که همه بیسوادان بالای ۵۰ سال سن داشته باشند”.
همزمان با انتشار این آمار، دیمه‌ور معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش نیز در خصوص وضعیت تحصیل در کشور در یک نشست خبری که خبرگزاری مهر آنرا بازتاب داده، گفته است:” بر اساس تطبیق اسمی که پس از ثبت‌نام دانش‌آموزان با سازمان ثبت احوال صورت گرفته، در کل کشور ۳۹ هزار دانش‌آموز بازمانده از تحصیل داریم. این آمار پس از تطبیق اطلاعات سجلی دانش‌آموزان پس از ثبت‌نام در مدارس، با اقدام ثبت احوال صورت گرفته است. بخش قابل توجهی از این بازماندگان از تحصیل مربوط به گذر دوران به این معنا که پس از اتمام دوره تحصیل، در مقطع بالاتر ثبت‌نام نکرده‌اند. همچنین تعداد کمی از این بازماندگان مربوط به بین پایه‌های دوره ابتدایی است؛ ضمن آنکه برخی از این دانش‌آموزان نیز جزو دانش‌آموزان استثنایی آموزش ناپذیر محسوب می‌شوند که یا خانواده اجازه تحصیل به فرزند خود را نداده و یا به علت کمبود امکانات، پوشش تحصیلی در آن منطقه صورت نگرفته است. البته بیشترین بخش از آمار بازماندگان تحصیل به لحاظ استثنایی بودن، مربوط به مسئله فرهنگ خانواده‌ها و منطقه است”.
او افزوده است:” بعضا به علت تعصبات فرهنگی، برخی خانواده‌ها اجازه تحصیل به فرزندان خود را نمی‌دهند. البته بخشی هم مربوط به مشکلات معیشتی است که به نظر می‌رسد بیش از آنچه مسئله، بحث معیشتی باشد، کاملا بحث فرهنگی است. بخش دیگری از آمار بازماندگان از تحصیل مربوط به ناکامی در تحصیل است که البته ارزشیابی تحصیلی توصیفی در ابتدایی، این ناکامی را به حداقل رسانده است. از آذرماه تاکنون ۴۰۰۰ نفر از این ۳۹ هزار نفر به چرخه آموزش بازگشته‌اند که این بازگشت به تحصیل با تشویق، کمک اقتصادی و فرهنگی به خانواده‌ها شکل گرفته است.
علی باقر‌زاده رییس سازمان نهضت سوادآموزی هم درباره بالارفتن نرخ بی سوادی در ایران می گوید: “ترک تحصیل دانش‌آموزان ابتدایی یکی از مواردی است که منجر به ظهور افراد بیسواد می‌شود”.
او آمار نمایندگان را اینچنین اصلاح کرده است: “بر اساس نتایج سرشماری سال ۹۰ در گروه سنی بالای شش سال ۹ میلیون و ۷۱۹ هزار نفر افراد ثبت شده به عنوان بیسواد داریم که سه میلیون و ۴۵۶ هزار و ۱۸۱ نفر در گروه سنی بالای ۱۰ سال و زیر ۵۰ سال قرار دارند. همچنین ۳۴۰ هزار نفر از اتباع بیگانه جزو گروه بیسوادان هستند. درصد بیسوادی در سال ۹۰ نسبت به سال ۸۵ درحد چنددهم درصد در گروه سنی بالای ۶ سال کاهش یافته و آمار بیسوادان نیز کاهش یافته است. در سال ۸۵ تعداد افراد بیسواد ۹ میلیون و ۸۳۰ هزار نفر بود که در سال ۹۰ این تعداد به ۹ میلیون و ۷۱۹ هزار نفر رسید. ۶۲ درصد افراد بیسواد بالای ۵۰ سال هستند، ۵/۲ درصد از بیسوادان زیر ۱۰ سال هستند. بسیاری از دانش‌آموزان مقطع ابتدایی که ترک تحصیل می‌کنند به جرگه افراد بیسواد اضافه می‌شوند. همچنین ورودی به بیسوادی بخشی از درون باسواد شده‌ها و بخشی به دلیل عدم دسترسی به مدرسه و ترک تحصیل است که باید با آنها مقابله کرد”.
در همین باره، قاسم جعفری عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز دلیل اصلی بازماندن کودکان از تحصیل را چنین توصیف می کند: “بیشتر کودکان بازمانده از تحصیل که افراد بی سواد جامعه را شامل می شوند به دلیل اوضاع نامناسب خانوادگی و اقتصادی مجبور به ترک تحصیل و کار کردن هستند که باید با حمایت های لازم زمینه تحصیل را برای آن ها فراهم کرد. مهم ترین اقدام برای ریشه کنی بی سوادی، توسعه سطح تحصیلات عمومی است، پس باید تلاش ها بر این موضوع متمرکز شود که هیچ کودکی از رفتن به مدرسه محروم نباشد چرا که در غیر این صورت ریشه کنی بی سوادی دشوار می شود”.
گفتنیست سال ۷۸، سازمان نهضت سواد آموزی کشور در گزارشی وضعیت سواد در کشور و پراکندگی آن را در اطلاعیه ای چنین اعلام کرده بود: “پس از سیستان و بلوچستان، استان تهران از محرومترین استانهای کشور در نرخ سواد است. مقایسه استانهای کشور از نظر قدر مطلق بی سوادی در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال نشان می دهد بیش از ۴۳۳ هزار نفر در استان سیستان و بلوچستان خواندن و نوشتن را فرانگرفته اند که این مسئله باعث شده این استان اولین رتبه در نرخ بیسوادی در کشور را داشته باشد. از دیگر نکات عجیبی که می توان در این آماربه آن اشاره کرد، درصد بالای بیسوادی در پایتخت کشورمان است که با ۴۱۱ هزار و ۸۴۸ بی سواد بعد از استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته است. طبق آمار سرشماری سال ۸۵، ۴۹ میلیون و ۷۵۸ هزار و ۷۸۲ نفر در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال هستند که درصد با سوادی در بین آنها ۷/۹۱ درصد است که براین اساس بیش از چهارمیلیون و ۱۴۸ هزار بیسواد در این گروه سنی زندگی می کنند. نزدیک به ۵/۵۶ درصد از کل بیسوادان یعنی دو میلیون و ۳۳۴ هزار و ۸۱ نفر در این گروه سنی به ترتیب در هشت استان سیستان و بلوچستان، تهران، خوزستان، آذربایجان غربی، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، فارس و کرمان قرار دارند. طبق آمار ارائه شده میزان باسوادی مردان در این گروه برابر ۵/۹۴ و زنان ۸/۸۸، جمعیت شهری ۷/۹۴ و در مناطق روستایی ۸/۸۴ درصد بوده است”.
به این ترتیب و با مقایسه آمار سال ۸۷ و اظهارات اخیر رئیس سازمان دانش آموزی، مشخص می شود که طی ۵ سال گذشته نرخ بی سوادی از چهارمیلیون و ۱۴۸ هزار به ۹ میلیون و ۸۳۰ هزار نفر رسیده است.
