برای نخستین بار در تاریخ لیگ برتر فوتبال ایران، فدراسیون فوتبال بر سر دریافت حق پخش تلویزیونی کوتاه نیامد و دوربین‌های صدا و سیما، چه برای پوشش مسابقه و چه برای تهیه گزارش به هیچ یک از استادیوم‌های محل برگزاری مسابقات در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه راه پیدا نکردند. تا دقایقی پیش از برگزاری مسابقه پرسپولیس و سایپا در ورزشگاه آزادی تهران، صدا و سیما هم مانند اکثر هواداران فوتبال فکر می‌کرد فدراسیون بلوف می‌زند و تبلیغ کرده بود که این مسابقه از شبکه سه پخش خواهد شد. اما وقتی تصویربرداران این سازمان پشت در ماندند، مجبور شد به جای پخش مسابقه فوتبال، فیلم سینمایی و سخنرانی مهدوی کنی را پخش کند. پیش از این یک بار تهدید فدراسیون با ورود مقامات بالادستی و امنیتی محقق نشده بود و هنوز هم این امکان وجود دارد که فدراسیون فوتبال بدون تحقق رقم مورد مطالبه خود، بار دیگر مقابل صدا و سیما کوتاه بیاید.
در همه جا رایج است، در ایران نه
۱۴۰ میلیارد تومان، تفاوت رقم‌های مدنظر فدراسیون و صدا و سیماست. اولی درخواست ۱۶۰ میلیارد تومان برای حق پخش یک فصل لیگ برتر دارد و دومی می‌گوید حاضر به پرداخت بیش از ۲۰ میلیارد تومان نیست. شاید در نگاه اول به نظر برسد که فدراسیون فوتبال گران‌فروشی می‌کند اما رقم درخواستی حتی در مقایسه با حق پخش کشورهای همسایه هم ارزان‌تر است. ضمن اینکه درآمد صداوسیما از پخش مسابقات فوتبال و استفاده از تصاویر آن در برنامه‌های ورزشی مبلغ بسیار هنگفتی است.
در فوتبال دنیا اصلی‌ترین و عمده‌ترین منبع درآمد باشگاه‌ها، حق پخش تلویزیونی است و اساسا خصوصی‌سازی فوتبال و باشگاه‌ها بدون این دریافتی میسر نیست. در شرایط فعلی ایران که کپی رایت جدی گرفته نمی‌شود و باشگاه‌ها درآمدی از فروش محصولات خود ندارند و تنها می‌توان بر روی جذب اسپانسر و فروش بلیط اتکا کرد، دریافت حق پخش تلویزیونی گام مهمی در خصوصی‌سازی و قطع وابستگی به بودجه‌های دولتی است.
عربستان حق پخش مسابقات خود را به مدت ۱۰ سال و با قیمت یک میلیارد دلار واگذار کرده است و لیگ ترکیه سالی ۱۲۳ میلیون دلار از حق پخش درآمد دارد. این رقم برای کشورهای صاحب فوتبال اروپایی بسیار بیشتر است و برای یک فصل لیگ آلمان، ۴۲۰ میلیون یورو و یک فصل فوتبال ایتالیا، ۹۵۰ میلیون یورو پرداخت می‌شود. لیگ انگلیس هم در سه سال ۵ میلیارد پوند از حق پخش درآمد دارد.
فدراسیون فوتبال ایران پیش از شروع فصل پیش روی لیگ برتر، تلاش زیادی کرد تا با صدا و سیما بر سر حق پخش به توافق برسد اما صدا و سیما به هیچ وجه حاضر نشد مبلغ پرداختی مدنظرش را افزایش بدهد. استدلال صدا و سیما این است که بخش عمده‌ای از بودجه جاری در فوتبال دولتی بوده و همین میزان پرداختی صدا و سیما کافی است. از سوی دیگر مدیران رسانه انحصاری جمهوری اسلامی معتقدند پوشش آنها باعث می‌شود تا باشگاه‌ها بتوانند اسپانسر جذب کنند و سازمان لیگ هم از تبلیغات محیطی در ورزشگاه‌ها کسب درآمد کند.
علی کفاشیان، رییس فدراسیون فوتبال از دی ماه سال گذشته تهدید کرده بود که اگر صدا و سیما برای فصل آینده رقم مناسبی بابت حق پخش پرداخت نکند، حتی حاضر است مسابقات را در زمین‌های خاکی برگزار کند اما اجازه پخش به صدا و سیما ندهد. در بهمن ماه هم اتحادیه مدیران فوتبال با ارسال نامه‌ای به رییس مجلس شورای اسلامی خواستار اختصاص بخشی از بودجه صداوسیما به باشگاه های فوتبال، بابت حق پخش تلویزیونی شد.
در این نامه آمده بود: “ در حال حاضر، اساسی ترین چالش فدراسیون و باشگاه های کشورمان، همانا سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است که مبلغ حق پخش مسابقات را بصورت قطره چکانی پرداخت می‌کند و حال آنکه حق پخش مسابقات فوتبال، بخش مهمی از حقوق حقه ورزش فوتبال کشورمان است. بر اسای معیارهای مندرج در گزارش سالیانه فیفا، بند ۷۴ اساسنامه فیفا و با توجه به اصول ۲۲، ۴۴ و ۴۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، باشگاه های فوتبال بایستی به عنوان بنگاه های خصوصی و تجاری وارد عرصه درآمدزایی گردند. اگرچه در این رابطه و در طول یک دهه گذشته، پیشرفت هایی حاصل شده است اما به نظر می رسدفاصله بسیار زیادی تا رسیدن به استانداردهای امروز جهانی باقی مانده است. امروزه باشگاه های فوتبال کشورمان به جزء درآمد قطره چکانی از سازمان صدا و سیما و درآمد اندکی که از طریق جذب حامیان مالی (اسپانسر) بدست می آورند تقریباً از سایر منابع درآمدزایی فوتبال محروم هستند.”
همچنین عنوان شده بود که صدا و سیما سالانه ۲۶۰ میلیارد تومان از بابت پخش مسابقات فوتبال در تهران و شهرستان‌ها کسب درآمد می‌کند.
این تلاش‌ها به جایی نرسید تا اینکه لیگ برتر هم شروع شد و همچنان قراردادی بین تلویزیون و فدراسیون وجود نداشت. این بار باشگاههای حاضر در لیگ برتر و مدیران ارشد فدراسیون در بیانیه‌ای تکید کردند، اگر حق پخش تلویزیونی به دلخواه آنها پرداخت نشود، از دوم شهریورماه به دوربین‌های سیما اجازه ورود به ورزشگاه‌ها را نخواهند داد.
این تهدید عملی نشد و گفته شد که دستوری از مقامات بالا و شورای امنیت به فدراسیون رسیده تا فعلا از عملی شدن تهدیدش خودداری کند. اما وقتی بار دیگر مذاکرات به جایی نرسید، فدراسیون در آستانه هفته دوازدهم لیگ برتر، این بار بر سر حرفش ماند و اعلام کرد دوربین‌های صدا و سیما را به ورزشگاه‌ها راه نخواهند داد.
فدراسیون: مردم به ورزشگاه‌ها بروند
علی کفاشیان در روز چهارشنبه، روز دوم اتخاذ این تصمیم که با حمایت باشگاه‌ها و عموم سرمربیان هم مواجه شده، عنوان کرد: “روی حرف خود هستیم و به خواسته‌مان در مورد حق پخش از صدا و سیما همچنان اصرار داریم.”
او تاکید کرد: “صداوسیما باید برای حرفه‌ای شدن حق واقعی باشگاه‌ها را بدهد اما با این وضعیت گویا آنها اعتقادی به حق پخش ندارند. مردم هم فعلا برای تماشا بازی‌ها به ورزشگاه بروند و بقیه هم برای هم تعریف کنند!”
مدیر روابط عمومی سازمان لیگ هم اعلام کرد که خود این سازمان هم بابت پخش نشدن مسابقات متضرر می‌شود چرا که باید به شرکت تبلیغات محیطی طرف قرارداد، خسارت بدهد: “هیچ کسی دوست ندارد مردم را از حق دیدن فوتبال محروم کند ولی متاسفانه چاره‌ای برای ما نمانده بود. ما باید حق فوتبال رابگیریم. باشگاه‌ها باید روی پای خودشان بایستند و مهم‌ترین درآمد باشگاه از حق پخش تلویزیونی است. چند وقت دیگر مدیران‌ای اف سی برای بازدید از باشگاه‌ها به ایران می‌آیند و ما باید سندهای خصوصی شدن باشگاه‌ها را به آنها ارائه بدهیم. ما چه می‌توانیم بگوییم وقتی باشگاههای ما از واضح‌ترین حق خود محروم هستند؟ باید این موضوع درست شود و ما هم تا آخر پای این مساله ایستاده‌ایم. اگر این اتفاق نیفتد سهمیه تیم‌های ایرانی در آسیا کم می‌شود.”
اما در محافل ورزشی چندان امیدی به ادامه این مقاومت وجود ندارد. چرا که موازنه قوا در دو سوی این نبرد برابر نیست. یک طرف سازمان صدا و سیماست که مستقیما زیر نظر رهبری است و طرف دیگر فدراسیون فوتبالی که اگرچه به لحاظ حقوقی و قانونی مستقل است اما از دستورات مقامات پیروی و حرف‌شنوی دارد. بعید نیست طرفداران فوتبال هم به زودی مایل به پخش مجدد مسابقات از تلویزیون شوند و بر این مساله اصرار کنند. این قشر مدتی است نسبت به حضور در استادیوم‌ها بی‌میل شده‌اند و سختی رفت و آمد، مشکلات بلیط‌فروشی و امکانات نامناسب ورزشگاه‌ها گزینه تماشای فوتبال از تلویزیون را برایشان خواستنی‌تر کرده است.
