به گفته رئیس سازمان استاندارد ایران چندین مورد از ماست‌های صادر شده به عراق، به علت وجود روغن پالم،برگشت خورده و معدوم شده است. وزیر بهداشت هم سال گذشته از وجود روغن پالم در محصولات لبنی ایران خبر داده بود اما خیلی زود جنجال به وجود آمده کنترل شد و حتی رسانه‌ها را تهدید کردند در صورت پیگیری این پرونده، با برخورد قانونی مواجه خواهند شد. در شرایطی که پرونده روغن پالم در لبنیات، بی‌نتیجه رها شده، بازگشت خوردن صادرات به عراق، شاهدی از ادامه روند زیان‌بار گذاشته در تولید محصولات لبنی است.
پرونده مبهم و معلق لبنیات آلوده
نیره پیروز‌بخت، رئیس سازمان استاندارد روز یکشنبه، ۶ اردیبهشت در “همایش روز جهانی سلامت” گفت: “خطر کنونی اصالت و کالای تقلبی است. به طوری که در سرکشی به یک واحد تولید آبلیمو متوجه شدیم که یک کیلو لیمو در این واحد نیست و این محصول با اسید و موارد دیگر تولید می‌شود.”
او همچنین با طرح مجدد وجود روغن پالم در ماست‌های پرچرب، عنوان کرد که لبنیات مجاز به داشتن پالم را از ۸ به یک مورد رساندیم. رئیس سازمان استاندارد همچنین خبر داد: “چندین مورد ماست‌های صادر شده به عراق به ایران باز گردانده شد چون حاوی پالم بود و ما مجبور شدیم که آن را معدوم کنیم.”
تابستان گذشته بود که خبر استفاده از روغن پالم برای تولید محصولات لبنی توسط وزیر بهداشت اعلام شد؛ خبری که خیلی زود به یکی از جنجالی‌ترین اخبار حوزه‌ی سلامت بدل شد. افشای مصرف روغن مضر پالم در محصولات لبنی که به صورت روزانه در سبد غذایی مردم کشور قرار دارد، موجی از نگرانی عمومی را برانگیخت.
قاضی‌زاده هاشمی گفته بود: “روغن پالم به دلیل کیفیتی که دارد برای سلامتی مضر است و تخلفات موجود در لبنیات به بازار آمده نشان می‌دهد که به جای چربی طبیعی از بدترین نوع چربی صنعتی استفاده کرده‌اند.”
وزیر بهداشت وعده داده بود که “از لبنیات موجود در بازار نمونه‌گیری می‌شود تا شرکتهای متخلف شناسایی شوند. چرا که حق سایر شرکتهاست که اسامی متخلفان را اعلام کنیم تا هم آنها متهم نشوند و هم مردم بتوانند از محصول سالم خریداری کنند.”
اعلام وجود روغن پالم در محصولات لبنی، موضع‌گیری برخی صاحبان این صنایع را به دنبال داشت و اعتراض‌هایی هم در قالب گفت‌وگو با رسانه‌ها از سوی آنان مطرح شد. نمایندگان مجلس هم به موضوع ورود و جلسه‌ای با حضور نمایندگان جهاد کشاورزی، وزیر بهداشت و دیگر نمایندگان نهادهای مرتبط برگزار کردند.
در روز ۲۰ مرداد، سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت و موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در اطلاعیه‌ای مشترک از توقف عرضه محصولات لبنی غیر مجاز خبر دادند. همچنین بنا بر بخشنامه “بازنگری استفاده از چربی گیاهی در محصولات لبنی” استفاده از روغن پالم در تمام محصولات غذایی از اول مهر ممنوع می‌شود و برای پنیر و خامه تولیدی و وارداتی که دارای چربی گیاهی باشند مجوز بهداشتی صادر نخواهد شد. وزارت بهداشت همچنین وعده داده که با “جدیت” کاهش واردات روغن پالم را پیگیری کرده و سهم روغن پالم از روغن‌های وارداتی را از ۵۰ درصد به ۳۰ درصد کاهش خواهد داد.
به نظر می‌رسید که یک عزم همگانی برای توقف استفاده از روغن پالم در محصولات لبنی وجود دارد و پیگیری رسانه‌ای نیز باعث حساسیت افکار عمومی نسبت به موضوع شده بود. اما ماجرا همینقدر ساده نبود. از طرفی رسانه‌های مخالف دولت عنوان کردند حسین فریدون، برادر رییس‌جمهوری یکی از عوامل واردات روغن پالم است و با موضع‌گیری‌های صنایع لبنی، سازمان غذا و دارو هم با چرخشی عجیب، نسبت به پیگیری پرونده واکنشی تند نشان داد.
سخنگوی سازمان غذا و دارو صراحتا هشدار داد که خبرنگاران اخبار مربوط به وجود روغن پالم در محصولات لبنی را دنبال نکنند. محمد هاشمی گفته بود: “سازمان غذا و دارو نسبت به این موضوع حساسیت داشته و در صورت انتشار اخباری در مورد روغن پالم، خبرنگاران را مورد پیگرد قضایی قرار می دهد، زیرا با این اقدام احتمال برهم خوردن افکار و اذهان عمومی نسبت به مصرف مواد لبنی تقویت می‌شود.”
رسول دیناروند رئیس این سازمان هم انتشار اینگونه اخباررا “سوء استفاده از فضای ایجاد شده در خصوص فرهنگ سازی با هدف کاهش مصرف روغن، مصداق تشویش اذهان عمومی و قابل پیگیری حقوقی” توصیف کرد.
در مهر ماه اما سه وکیل دادگستری به دلیل عدم نظارت دستگاه‌های مسوول بر استفاده از روغن پالم توسط کارخانجات لبنی شکایتی ثبت کردند. شکایت مصطفی ترک همدانی، پیمان محمود عطار و علیرضا دقیقی به جایی رسید که معاون وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو به دادسرای کارکنان دولت احضار شد اما ترک همدانی در بهمن ماه اعلام کرد سازمان غذا و دارو از عمل به دستور قضایی صادر شده، خودداری می‌کند. به گفته این وکیل دادگستری، سازمان غذا و دارو با دستور قضایی ملزم به انتشار اسامی کارخانجات محصولات لبنی متخلف شده است.
این حکم تا همین امروز هم اجرا نشده و نکته عجیب‌تر این که بازپرس پرونده هم تغییر کرد و بازپرس جدید، تصمیمات قبلی را ملغی کرد.
به این ترتیب به نظر می‌رسد هیچ تغییری در روند تولید محصولات لبنی ایجاد نشده و محصولات لبنی حاوی روغن پالم همچنان در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد. محصولاتی که وقتی به کشور عراق صادر می‌شوند برگشت می‌خورند اما در داخل کشور به طور گسترده تبلیغ و توزیع می‌شوند.
