رضا دقتی، عکاس سرشناس ایرانی مقیم پاریس، با عکس های خود به یاری جنبش سبز آمده است. آخرین کار او تعبیه صورتک هایی در برابر صورت تظاهر کنندگان در پاریس بود که حضور یکپارچه ندا را تداعی می کرد. با او در این مورد گفت و گو کرده ایم. به باور وی “نگاه ندا، بیانگر مظلومیت ملتی است که از وضعیت موجود به تنگ آمده و حق خود را برای آزادی و زندگی، طلب می کند”.
این مصاحبه را می خوانیم.
فکر استفاده از صورتک ندا روی صورت شرکت کنندگان در تظاهرات پاریس از کجا آمد؟
داستان ندا برای من که کارم تصویرست وعکس، خیلی تاثیر گذار بود….
دقیقا چه چیزی در داستان او شما را تحت تاثیر قرار داد؟
نگاهش؛ نگاه آخرش. اگر درکارهای من دقت کنید می بینید بیشتر داستان هایی که می گویم از طریق نگاه است؛ نگاه آدم ها. چرا که نگاه و چشم در حقیقت دریچه ایست به سوی روح آدم ها. در عکس هایی هم که می گیرم بیشتر سعی می کنم انسان ها را از طریق چشم ها و نگاه شان بازتاب بدهم. در مورد ندا هم همین طور بود. بخصوص وقتی داستان ندا و زندگی او را می خوانیم می بینیم که چقدر این مسئله فاجعه آمیزست؛ یا داستان سهراب و همه این بچه ها. تمام آن حالت معصومانه ندا، حضورش در آنجا و تیر خوردن و افتادنش، در نگاه او دیده می شود. نگاه ندا ـ یعنی آن چیزی که من در آن می خوانم و این به دلیل سال ها کار در این زمینه است ـ تاثیر زیادی روی من گذاشت. هزاران سئوال در چشم این دخترست؛ سئوال هایی مثل سئوال های بقیه و اینکه دیگر وقت آن است که به این وضعیت پایان دهیم؛ به این ظلم، به این شقاوت. کاری که این حکومت می کند، حیوان نمی کند؛ اصلا حیوانات هیچوقت همنوع خود را زجر نمی دهند، ولی اینها به جایی رسیده اند که همنوعان خود را زجر می دهند و انگار از این مسئله لذت هم می برند. در هیچ جای دنیا، هیچ حکومتی وجود نداشته که با این شقاوت با مردمانش برخورد کند. من سی سال است به نقاط سیاه دنیا سفر می کنم؛ ولی چنین شقاوتی را ندیده ام. همه رنج ناشی از این شقاوت در نگاه نداهست.
یعنی معصومیت به همراه به تنگ آمدن؟
بله؛ این نگاه می گوید دیگر بس است!ننشینید؛ حتی با وجود همه ترس ها. همین که مردم شعار می دهند “نترسید، نترسید، ما همه با هم هستیم” نشان دهنده این است که این میزان شقاوت مردم را ترسانده؛ کسانی که حتی به پدر و مادر خود رحم نمی کنند، مردم را ترسانده اند. اینها حتی به دینی که از آن صحبت می کنند و قوانین آن هم پای بند نیستند. برای همین مردم می گویند “ما همه یک صداییم، ما هم یک نداییم”. من می خواستم اینها را هم در این عکس نشان دهم. به ویژه که امروز حکومت دیگر چنان زخم خورده که دست به حرکات عجیب و غریبی می زند. برای این حکومت همه ایرانی ها در واقع به گونه ای “ندا” هستند. نه فقط ایرانی ها، بلکه همه مردم جهان. به همین دلیل است که خارجی ها هم صورتک ندا را روی صورت خود گذاشتند تا نشان دهند که این تهدید فقط متوجه مردم ایران نیست. اینها ارزش های انسانی را به خطر انداخته اند؛ برای همین است که همه مردم دنیا علیه آنها به توافق رسیده اند.
ازندا، عکس های زیادی چاپ شده؛ ولی عکسی که در همه خاطره ها مانده، عکس لحظه تیرخوردن او با چشمان بازست. عکسی که شما برای این صورتک انتخاب کردید، اما آن عکس نیست. علت انتخاب این عکس چیست؟
این عکس به نظر من ویژگی های زیادی داشت؛ در این عکس هم معصومیت هست و هم عشق به زندگی. بقیه عکس ها، یک جوریست که انگار برای پاسپورت گرفته اند ولی به نظر من این عکس را کسی از او گرفته که دوستش داشته است. من از نگاه آدم ها در عکس می فهمم که ارتباط آنها با عکاس چگونه است. کسی که این عکس را از ندا گرفته او را دوست داشته است.
مثل دوربین کارگردان ها که وقتی روی بازیگری می چرخد نشان می دهد چه حسی به آن بازیگر دارند. و اما سئوال آخر: اگرشما امروز ایران بودید، از میان همه شعارهایی که داده می شود، کدام را تکرار می کردید؟
“ما همه یک صداییم”. در حقیقت امروز همه علیه ملعون هایی یکصدا شده اند که با شقاوت در برابر مردم قرار گرفته اند. یعنی اگر به زبان خودشان حرف بزنیم، اینها شده اند شمر و یزید مردم ایران.
یعنی به نظر شما این کودتاچی ها شمر و یزید هستند؟
بله؛ شمر و یزید همین ها هستند.
