همزمان با سخنرانی نخست وزیر اسرائیل در کنگره ایالات متحده علیه مذاکرات هسته ای غرب با جمهوری اسلامی، وزرای خارجه تهران و واشنگتن در سوئیس به گفتگوهای خود ادامه دادند. در همین حال رئیس مجمع تشخیص مصلحت نیز “دلواپسان ” داخل کشور را همنوا با رهبر اسرائیل خوانده است.
دیروز و در دومین روز مذاکرات جدید در سوئیس، جواد ظریف وجان کری درست در زمان پخش سخنرانی جنجالی بنامین نتانیاهو در کنگره، مشغول مذاکره برای کاستن از اختلافات دو طرف بر سر یک توافق جامع هسته ای بودند.
رهبر اسرائیل در سخنرانی دیروز خود که ساعت ۱۱ صبح به وقت واشنگتن و هفت و سی دقیقه عصر به وقت تهران انجام شد با انتقاد از توافق با جمهوری اسلامی خاطرنشان کرد: “توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی که از مذاکرات حاضر حاصل شود، مانع دست یابی ایران به بمب اتمی نخواهد شد. بلکه زمینه دستیابی به چنین هدفی را فراهم می‌کند.”
نتانیاهو تهران را خطری برای اسرائیل توصیف و مصداق آن را توئیتی از رهبر جمهوری اسلامی عنوان کرده: “هر چند اینترنت در ایران آزاد نیست، اما آیت الله خامنه‌ای، رهبر ایران با استفاده از تویی‌تر به زبان انگلیسی خواستار از بین رفتن اسرائیل شده است.”
اشاره نخست وزیر اسرائیل به توئیتی است که در ماه آبان از سوی حساب آیت الله خامنه‌ای منتشر شد. ولی فقیه اسرائیل را “وحشی، گرگ صفت و قاتل کودکان” خوانده و در برنامه‌ای ۹ ماده‌ای خواستار نابودی اسرائیل شده بود. گرچه آیت الله خامنه‌ای در ۲ سال اخیر در چند نوبت از مذاکرات هسته‌ای تهران با غرب حمایت کرده است و گفته به یک “توافق خوب” علاقه دارد.
استدلال اصلی نتانیاهو در سخنرانی دیروزش این بود که با فشار‌های بیشتر به تهران می‌توان امتیازات بیشتری گرفت. او از همین رو به غرب گفته هراسی از شکست مذاکرات کنونی نداشته باشند. برای نمونه وی گفته است: “ایرانی‌ها بیشتر از شما به این توافق نیاز دارند، بهمین دلیل از تهدید برای ترک میز مذاکرات نترسید، چرا که ایرانی‌ها در بازار هم برای معامله بلوف می‌زنند.”
سخنرانی دیروز نتانیاهو دیروز ۴۰ دقیقه به طول انجامید، آن هم در حالیکه دست کم یک چهارم صندلی‌های کنگره به نشانه اعتراض نمایندگان عموما دموکرات به خط مشی وی خالی بود. حدودا ۶۰ نماینده کنگره این سخنرانی را تحریم کرده بودند.
جاش ارنست سخنگوی کاخ سفید هم پیش‌تر در واکنش به اینکه آیا باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده سخنرانی تلویزیونی نتانیاهو را دنبال خواهد کرد یا نه گفته بود: “فکر نمی‌کنم رئیس جمهور تمام وقت‌اش را به تماشای تلویزیون بگذارند.”
واکنش نانسی پلوسی، رئیس سابق کنگره و رهبر دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان آمریکا علیه سخنرانی دیروز نتانیاهو بسیار تند و کنایه آمیز بود: “در طول سخنرانی آقای نتانیاهو کم مانده بود گریه کنم، از اهانتی که به شعور آمریکا به عنوان یک عضو گروه ۱+۵ کرد و از لحن تحقیرآمیزش در مورد آگاهی ما از تهدید ایران غمگین شدم”.
نتانیاهو معتقدست جمهوری اسلامی در صورت دست یابی به سلاح هسته‌ای ممکن است به قتل عام یهودیان، که در جنگ جهانی دوم به “هولوکاست” شهرت یافت، دست بزند.
با این حال ظاهرا حتی دیگر رهبران احزاب اسرائیل، همچون حزب قدیمی کارگر، تصور می‌کنند با این دست سخنرانی‌ها نمی‌توان لوکوموتیو مذاکرات هسته‌ای را که میان دولت حسن روحانی و باراک اوباما که از ۱۸ ماه پیش آغاز شده متوقف کرد.
اسحاق هرتزوگ، رهبر حزب کارگر اسرائیل گوشزد کرده است: “سخنرانی بنیامین نتانیاهو نمی‌تواند مانع ادامه مذاکرات هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران شود.”
علی رغم اینکه هم نمایندگان تهران و هم واشنگتن علاقه‌ای ندارند اظهارات نتانیاهو، اختلالی در روند مذاکرات هسته‌ای ایجاد کند اما مواضع اخیر باراک اوباما و پاسخ وزیر خارجه جمهوری اسلامی به وی نشان می‌دهد هنوز دو طرف اختلاف نظرهای جدی بر سر رسیدن به توافق نهایی دارند.
روز دوشنبه رئیس جمهور ایالات متحده در مصاحبه‌ای اختصاصی با رویترز اعلام کرد که حصول توافق نهایی اتمی با ایران مستلزم این است که جمهوری اسلامی دست‌کم به مدت ۱۰ سال فعالیت‌های هسته‌ای حساس خود را کنار بگذارد و غرب هم بتواند از توقف این فعالیت‌ها مطمئن شود.
ظریف اشاره‌ای مستقیم به درخواست اوباما برای تعلیق ۱۰ ساله فعالیت‌های هسته‌ای نظامی نداشته اما مواضع وی را “تهدید آمیز” توصیف و از آن انتقاد کرده است. رئیس دستگاه دیپلماسی که دیروز در حاشیه مذاکرات با خبرنگاران در مونترو سوئیس صحبت می‌کرد، البته تلویحا گفته اظهارات اوباما تاکتیکی بوده: “روشن است مواضع آقای اوباما برای جلب افکار عمومی آمریکا و مقابله با تبلیغات نخست وزیر رژیم صهیونیستی و سایر مخالفین تندرو مذاکرات بیان شده است.”
آنچنان که از مصاحبه اوباما پیداست، نگرانی اصلی واشنگتن این است که جمهوری اسلامی حاضر به پذیرش توافقی نباشد که در آن بازرسی‌های سختگیرانه بازرسان آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای از سایت‌های متعدد و کاهش چشم گیر میزان غنی سازی اورانیوم توصیه شده باشد.
بازرسی‌های سرزده یکی از مواردی است که جامعه جهانی اصرار دارد بخشی از توافق نهایی با جمهوری اسلامی باشد و لازمه آن بازگشت تهران به پروتکل الحاقی آژانس است. تهران همچنین در سال‌های اخیر تا حد ۲۰ درصد اورانیوم غنی کرده اما انتظار غرب این است که میزان غنی سازی بین ۵.۳ تا ۵ درصد باقی بماند.
اوباما اما امیدوار است تهران با این شرایط کنار بیاید: “اگر موافقت کنند، این روش بسیار مؤثرتر از آن است که ما بخواهیم برای مهار برنامه هسته‌ای ایران حمله نظامی کنیم یا اسرائیل بخواهد حمله نظامی کند یا این که بخواهیم تحریم‌ها را ادامه بدهیم.”
برداشت ظریف از جمله پایانی اوباما این است که به باور رئیس جمهور ایالات متحده، تحریم های کمرشکن نفتی و بانکی علیه تهران اثری نداشته اند.
در تهران نیز همچنان منازعه میان طرفداران توافق هسته ای و مخالفان آن ادامه دارد. برای نمونه در گزارشی و تیتر یکی قابل تامل، روزنامه کیهان ادعا کرده که هدف نتانیاهو از سخنرانی روز سه شنبه همراهی با توافق ژنو بوده است :ماموریت نتانیاهو حمایت از توافق ژنو در پوشش مخالفت.
در این گزارش که بدون نام نوشته شده آمده: “محور اصلی پر رنگ در خط القایی رسانه‌های غربی این است که نتانیاهو مخالف توافق با ایران است و برای بر هم زدن توافق به آمریکا سفر کرده است. این در حالی است که عامل سیاسی و رسانه‌ای صهیونیستی پس از اعلام توافق موقت ژنو تصریح کردند شانتاژ و فضاسازی رژیم تل‌آویو برای گرفتن امتیاز توسط آمریکا از ایران بوده است.”
روزنامه کیهان که توسط حسین شریعتمداری ـ نماینده آیت الله خامنه ای ـ اداره می شود در کنار جبهه پایداری ـ به رهبری آیت الله مصباح یزدی - از اصلی ترین مخالفان توافق به شکل کنونی با غرب است؛افرادی که دیروز مورد حمله رئیس مجمع تشخیص مصلحت قرار گرفتند. آیت الله هاشمی رفسنجانی دیروز در جریان سخنرانی در “همایش ملی توسعه پایدار و متوازن منطقه‌ای” با اشاره به اعضای جبهه پایداری، آن ها را “هم نوا” با نخست وزیر اسرائیل توصیف کرد و گفت: “دلواپسان چه بر سرشان می‌آورند چرا که آنها با نتانیاهو همنوا شده‌اند.”
“دلواپسان” عنوانیاست که برای اشاره به اعضای جبهه پایداری استفاده می شود، آن ها اردبیهشت امسال در سفارت سابق ایالات متحده همایشی با عنوان “ما دلواپسیم” برگزار کردند و چهره های نزدیک به محمود احمدی نژاد همچون حمید رسایی، مهدی کوچک زاده و صادق محصولی در آن علیه دیپلماسی هسته ای دولت روحانی سخن گفتند.
حالا هاشمی در انتقاد از آن ها گفته: “نتانیاهو آنجا رفته و اوباما را تحریک می‌کند اینجا هم دلواپسان می‌گویند ما اسرار را می‌گوییم اما نمی‌دانم که چه سری هست.”
سخنرانی هاشمی، دیروز با واکنش یکی از “دلواپسان” همراه شد. مهرداد بذرپاش، از اعضای پایداری و هیات رئیسه مجلس نهم روز سه شنبه در مصاحبه با تسنیم ـ نزدیک به سپاه ـ متذکر شد: “مردم قضاوت کرده و خواهند کرد که دلواپسان منافع ملی و معیشت مردم همراه نتانیاهو هستند یا آنها که نه غزه، نه لبنان سر دادند.”
وی سپس گفته: “دلواپسی برخی برای رژیم جنایتکار سعودی، دلواپسان منافع ملی را دلواپس کرده است.”
ظاهرا اشاره وی به حمایت هاشمی از سیاست برقراری روابط نزدیک دیپلماتیک میان تهران و ریاض است.
پیش بینی می شود با نزدیک شدن به ضرب الاجل پایان ماه مارس ( اوایل اسفند) که برای مذاکرات هسته ای در نظر گرفته شده، در روزها و هفته های منتهی به این تاریخ، نزاع و درگیری های سیاسی میان نیروهای سیاسی حاکمیت بیش از پیش افزایش پیدا کند.
