مردم پول و حوصله زاد و ولد ندارند

قبل از اینکه سمیه بخواهد برای دومین بار بچه دار بشود، او و شوهرش باید درباره مخارجش زندگی با هم گفتگو کنند و بعد تصمیم بگیرند.  سمیه در مصاحبه تلفنی از تهران گفت: “غذا، لباس، دکتر، بیمارستان همه اینها بسیار گران است.”

ایران مثل بسیاری از کشورهای خاورمیانه  رشد  جمعیت بالائی دارد.  در سال 2011 سازمان ملل تخمین زده بود که جزو سریع ترین کشور ها از نظر رشد جمعیت است و دلیل آن بالارفتن سلامت جامعه، کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری ها و شبکه های تامین اجتماعی اعلام شده بود اما با سیاست های اقتصادی چند سال گذشته دولت احمدی نژاد و ادامه تحریم های ایران توسط اروپا و آمریکا ماجرا شکل دیگر گرفت. اعلام شد رشد جمعیت کاهش یافته است و دولت دولت تلاش کرد تا بدان سرعت بخشد اما دو مشکل بر سر راهش وجود دارد.

علاوه بر نگرانی هایی که در مورد پول و بیکاری میلیون ها جوان وجود دارد؛ مردم ایران با تورم بالا، بی ارزش شدن ریال و احتمال جنگ با اسرائیل که تهدید به حمله به تاسیسات اتمی ایران باعث آن شده، در وضعیت امن و مطمئنی به سر نمی برند.

متقاعد کردن سمیه 32 ساله کلید راه است.

همسر سمیه دوست دارد بعد از پنج سال که از ازدواجشان می گذرد فرزند دومی داشته باشند اما سمیه این کار را موکول کرده است به زمانی که بتوانند از آپارتمان کوچکشان که برق اش دارای انشعاب قانونی نیست و سقف اش چکه می کند و در منطقه نا امنی در تهران واقع شده است، به جای دیگری بروند.

سمیه می گوید: “من از بزرگ کردن فرزندم در این محله می ترسم.”

بعد از اینکه سمیه دریک آرایشگاه بعنوان خدمتکار استخدام شد و شوهرش توانست وام یک تاکسی را جور کند و راننده تاکسی بشود، آنها توانستند به یک خانه یک خوابه در کرج نقل مکان کنند. آنها در حال حاضر یک پسر دوساله دارند.

سمیه می گوید: “من درباره فرزند دوم فکر کردم اما با گرانی که وجود دارد ما نمی توانیم .”

 

مثال دوم

فیروزه 32 ساله است و نگران گرانی است. وی تخمین می زند که مخارج زایمان شامل دکتر و بیمارستان در حدود 100 میلیون ریال بشود.

وی وی گوید: “ مخارج آنقدر بالاست که من از هر روشی استفاده می کنم که فعلا حامله نشوم. همسرم عاشق بچه است و آنقدر کار می کند تا وضع مالی مان خوب بشود تا بتوانیم بچه دار بشویم.”

  فیروزه به یک عامل دیگر اشاره می کند، زنان جوان مستقل شده اند. در حدود 60 درصد دانشجویان  ایران را زنان تشکیل می دهند و بالارفتن سطح شغل و تحصیلات زنان در سه دهه گذشته، از میزان زاد و لد شان کاسته است.

فیروزه می گوید: “ برخلاف نسل قبل من کار می کنم و آزادی کامل دارم. من تصمیم گرفته ام در سن 31 سالگی ازدواج کنم و به نظر من نسل قبل به دلیل محدودیت هایی که خانواده اش برایش ایجاد می کرد، تن به ازدواج می داد.”

طرفداران سیاست های جدید ازدیاد جمعیت می گویند که هدف بازگشتن به سنت هایی است که قرن هاست جامعه ایرانی را بر سر پا نگاه داشته. مقامات ایرانی بدون زمانبندی مشخص می گویند ایران باید به 150 میلیون نفر برسد؛ یعنی دوبرابر جمعیت فعلی اش.

فرزانه رودی، مدیربرنامه خاورمیانه و آفریقای شمالی دفتر کنترل جمعیت، می گوید که “دولت ایران نیاز دارد که مردم در سنین پایین ازدواج کنند و بچه دار شوند اما محیط زندگی شان این اجازه را به آنها نمی دهد.”

گرهارد هیلیگ، کارشناس جمعیت سازمان ملل، با اشاره به سیاست های کنترل جمعیت که از زمان پادشاهی ایران معمول بود و در زمان بازسازی های جنگ هم دوباره در دستور قرار گرفته می گوید برعکس کردن قوانین زاد و ولد کار بسیار مشکلی است. “معمولا وقتی میزان زاد و ولد پایین باشد با سیاست های رسمی تداخلی ندارد. اما تشویق به بچه دار شدن  یک جور تغییر در نحوه زندگی است و  بسیار سخت است.”

“باشد که تاریخ و خدا ما را ببخشاید”

تبلیغاتی که آخرین دور خود را گذراند و اساسش بر تنظیم و برنامه ریزی خانواده بود اینک در صدد  برگزار کردن یک جشن بزرگ با کمک مقامات دولت است جشن بزرگ تشویق خانواده های پرجمعیت

اگرچه ایران در سال 1967 پیشتاز برنامه ریزی خانواده در خاورمیانه بوده است و میزان زاد و ولد زنان در سال 1970 همچنان 6.5 بوده است.

در جریان جنگ با عراق در سال های دهه هشتاد میلادی، حکومت  ایران مردم را به زاد و ولد بیشتر تشویق می کرد تا نیروی انسانی بیشتری به جنگ برود و از این لحاظ نسبت به دشمن برتری داشته باشد. بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، آیت الله خمینی در مورد ازتش 20 میلیونی حرف می زد.

این تبلیغات اثر داشت: جمعیت ایران در سال 1986 به 50 میلیون نفر رسید که 34 میلیون نفر نسبت به دهه های قبل افزایش داشت و رشد سالانه 3.9 درصد بیشترین رشد سالانه یک کشور محسوب می شد.

اما در اواخر دهه هشتاد، دولت از ترس رشد لجام گسیخته که ممکن بود به اقتصاد و منابع عمومی ضرر بزند، بطور گسترده دست به تبلیغ متفاوتی زد. یکی از این تبلیغات “یک بچه خوبه، دوتا بسه” یا “زندگی بهتر، فرزند کمتر”.

در ابتدای کار تحریم قرص های ضدبارداری توسط روحانیون باعث می شد  ایرانیان مذهبی از بارداری جلوگیری نکنند. رودی، که از درمانگاه های تهران، مشهد، شیراز و اصفهان بازدید کرده  می گفت: “کارکنان این کلینیک ها که در بخش برنامه ریزی خانواده کار می کردند، می دانستند  دارند به آن زنان کمک می کنند تا از حاملگی ناخواسته جلوگیری کنند.”

مقامات رسمی امروز می گویند که سیاست های اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه نود، یک اشتباه بوده  است.

علی خامنه ای، رهبر ایران در یک عذرخواهی از ملت که بندرت اتفاق می افتد، در ماه اکتبر گفت. “یکی از اشتباهات ما کنترل جمعیت بود. سیاست کنترل جمعیت درابتدا یک نیاز بود اما باید از اواسط دهه نود متوقف می شد. باشد که تاریخ و خداوند ما را ببخشد.”

دولت جدید به سیاست های زمان جنگ دهه نود بازگشته است ولی این بار نه تبلیغات که معیشت و گرانی و کمبود کالا مانع از تمایل خانواده ها به داشتن بچه های بیشتر می شود.

رودی می گوید: “کشورها وقتی وارد جنگ می شوند همیشه به این فکر می کنند که تعداد زیاد جمعیت آنها را قوی تر می کند. ایران در عمل با آمریکا در جنگ است.”

آمریکا و متحدانش، برنامه غنی سازی اورانیوم ایران را برای دستیابی به سلاح اتمی می دانند و دو سال ایت که این کشور را منزوی کرده اند.

اگرچه ایران اصرار دارد که برنامه هایش صلح آمیز است اما غرب و قدرت های جهان به تشدید تحریم هایشان ادامه می دهند و منجر به بالارفتن قیمت ها  و نرخ بیکاری در ایران شده اند.

اسرائیل ایران را با بمب هایش تهدید می کند وایران خود را کشوری زیر حمله کشورهای دیگر می بیند.

 

راهکارها

استراتژی فعلی دولت قطع کردن برنامه کنترل جمعیت و افزایش بودجه برای کسانی است که ازدواج می کنند و بچه دار می شوند.

مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت ایران در ماه اوت گفت: “بودجه برنامه کنترل جمعیت کاملا محدود شده است و چنین برنامه های در وزارت بهداشت وجود ندارد.”

مجلس به دنبال اصلاح قانون خانواده سال 1993 است که در آن مزایای عمومی خانواده های پرجمعیت قطع شده بود و در مدارس، برنامه ریزی خانواده تدریس می شد.

مصطفی عفیف زاده، نماینده مجلس، گفت که یکی از کمیسیون های مجلس مشغول بررسی راهکار هایی است تا بتواند به زنان حامله  تحت پوشش خدمات پزشکی رایگان قرار بدهد ومرخصی زایمان را افزایش بدهد.

شورای عالی انقلاب فرهنگی در ماه اکتبر اعلام کرد وام، سکه طلا و خانه ارزان برای خانواده هایی که فرزندان بیشتری دارند در نظر گرفته شود.

جاوید صالحی اصفهانی اقتصاددان دانشگاه ویرجینای آمریکا می گوید که این سیاست های جدید برای خانواده های فقیر که مخارج ابزار جلوگیری از حاملگی برایشان گران است، مزیت محسوب می شود. وی می گوید: “فرزندان فقیرتر از خانواده های پرجمعیت تر می آیند و در مقایسه با فرزندان خانواده های ثروتمند تر، با مشکلات بیشتری روبرو هستند.”

او پیش بینی می کند این راهکار به درستی اجرا نشود همانطور که طرح دادن یک میلیون تومان به نوزادان در سال 2010 با شکست مواجه شد.

وی می گوید: “یک میلیون تومان چیزی را در زندگی خانواده ها عوض نمی کرد.”

رویترز، 14نوامبر