مسوولان و مقامات جمهوری اسلامی می‌گویند برخلاف نظر یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، امضای پروتکل الحاقی، اجازه بازرسی از مراکز نظامی ایران را به آژانس نمی‌دهد.
بهروز کمالوندی، سخن‌گوی سازمان انرژی اتمی، در این زمینه گفت که آمانو “تکلیفی برای ایران” مشخص نکرده، بلکه صرفا “تفسیر خود” از پروتکل الحاقی را بیان کرده که جمهوری‌اسلامی “ملاحظاتی درباره آن” دارد. به گفته او “دسترسی به مکان های مد نظر آژانس آنطور که در بند (ج) ماده ۵ پروتکل آمده، مستلزم ارائه شواهد و مدارک و نیز توجه آژانس به ملاحظات مختلف کشورهای عضو از جمله ملاحظات امنیتی است” و جمهوری‌اسلامی نیز “در صورت اجرا و تصویب پروتکل الحاقی تکالیف خود را بر اساس ماده ۵ این پروتکل در نظر خواهد داشت”.
با این حال کمالوندی گفته که امکان “دسترسی به مکان‌های مجاور محل مد نظر یا استفاده از روش‌های دیگر که مقبول دو طرف باشد در پروتکل الحاقی پیش بینی شده است”. او توضیح بیشتری در این زمینه نداده است.
یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گفت‌وگویی با آسوشیتدپرس خبر داده بود که ایران در بیانیه لوزان با اجرای پروتکل الحاقی موافقت کرده و در صورت امضای توافق نهایی بازرسان آژانس می‌توانند از مراکز نظامی ایران بازدید کنند: “در بسیاری از کشورهای دیگر هر از گاهی، وقتی دلیلی موجه داشته باشیم خواستار دسترسی به مراکز نظامی می شویم، چرا ایران نه؟ اگر دلیلی برای ارائه درخواست دسترسی داشته باشیم، چنین خواهیم کرد، و ایران به طور اصولی باید با این موافقت کند”.
مقام‌های مختلف جمهوری‌اسلامی تاکنون بارها تاکید کرده‌اند که به هیچ‌وجه اجازه بازرسی از تاسیسات نظامی ایران به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را نخواهند داد. از آن جمله آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری‌اسلامی، که حرف آخر را درباره گفت‌وگوهای هسته‌ای می‌زند، گفته بود: “مطلقا نباید اجازه داده شود که به بهانه نظارت، به حریم امنیتی و دفاعی کشور نفوذ کنند و مسئولین نظامی کشور نیز به هیچ وجه اجازه ندارند که به بهانه نظارت و بازرسی، بیگانگان را به این حریم راه دهند یا توسعه دفاعی کشور را متوقف کنند… هیچ‌گونه شیوه نظارت غیرمتعارف که ایران را به یک کشور اختصاصی از لحاظ نظارت‌ها تبدیل کند، مورد قبول نیست و نظارت‌ها باید تنها در محدوده همان نظارت‌های متعارفی که در همه دنیا انجام می‌شود اعمال شود، نه بیشتر”.
حسین سلامی، جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران، نیز گفته بود که “نه تنها اجازه بازدید خارجی ها از مراکز نظامی ایران را نخواهیم داد، بلکه اجازه تفکر پیرامون این موضوع را هم نمی‌دهیم. حتی در رویاهایشان این اجازه را نخواهند داشت که از عادی ترین مکان نظامی ما بازدید کنند.حریم پایگاههای نظامی باید حفظ شود. اینکه یک بازرس خارجی به پادگان نظامی سر بزند، به معنی اشغال سرزمین است چون همه اسرار و رازهای دفاع ما در اینجاست. این به معنی تحقیر ملی است. حتی گفتگو در این موضوع”.
با این حال هفته گذشته سخن‌گوی سازمان انرژی اتمی گفته بود که ایران در پاسخ به “تقاضای” کشورهای غربی “چارچوبی را برای یک‌سری اطلاعات و دسترسی‌ها” مشخص کرده است؛ مساله‌ای که پیش از آن توسط علی‌اکبر صالحی نیز به شکلی دیگر عنوان شده بود: “بازرسان بر اساس پروتکل الحاقی می‌توانند از مناطق اطراف مراکز غیرهسته‌ای نمونه‌‌برداری کنند”. عباس عراق‌چی، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای نیز گفته بود که احتمال بازرسی مدیریت شده از مراکز نظامی ایران وجود خواهد داشت.
سخنان آمانو از سوی منتقدان گفت‌وگوهای هسته‌ای مورد توجه قرار گرفت. از آن جمله روزنامه کیهان ـ- که مدیرمسوول آن توسط آیت‌الله خامنه‌ای انتخاب می‌شود -ـ گزارش اول خود را به مطلبی با عنوان “تیر خلاص آمانو به اعتماد خوش‌خیال‌ها” اختصاص داد و نوشت: “آنچه در این میان تکرار این موضع گستاخانه را از سوی آمانو قابل تامل می کند، فرآیند اجرایی شدن توافق احتمالی است. بر اساس تفاهم صورت گرفته در لوزان، لغو تحریم ها منوط به راستی آزمایی و تایید آژانس بین المللی انرژی اتمی شده است و منتقدان این تفاهم بارها بیان کرده‌اند گره‌زدن سرنوشت و کارکرد توافق به اعلام نظر آژانس، با توجه به رویکردهای سیاسی و پیشینه آن خطایی استراتژیک است. موضع گیری اخیر آمانو درباره لزوم بازرسی از مراکز نظامی کشورمان، نشان می دهد دل بستن به داوری این مرجع به اصطلاح بین المللی چیزی جز اعتماد بی جا و خوش‌خیالی نیست و اساساً آژانس را باید یکی از بازوهای غرب در مقابله با جمهوری اسلامی قلمداد کرد”.
