با فرا رسیدن ماه محرم، نگرانی های بخش های محافظه کار جمهوری اسلامی از برخی مداحی ها افزایش یافته است.در تازه ترین نمونه از بیان این نگرانی ها، دیروز از قول یکی از مراجع تقلید درگذشته اعلام شد که: “امام حسین سگ نمی خواهد.”
آنگونه که سایت مرکز خبر حوزه اعلام کرده، حجت الاسلام صادق سیاهکالی با ذکر خاطره ای از آیت الله میرزا جواد تبریزی (از مراجع تقلید درگذشته شیعیان) گفته است: “استاد عزیزمان مرحوم حضرت آیت الله تبریزی که حقیقتا یکی از مراجع ولایی بود. روزی از دست یکی از مداحان در روی منبر گریه کرد و فرمودند برخی از مداحان می آیند و می گویند که مثلا من سگ حسینم! مگر امام حسین (ع) سگ می خواهد!”
این روحانی در ادامه به نقل از این مرجع تقلید افزوده است: “اباعبدلله انسان هایی مثل حبیب، مسلم بن عقیل، علی اکبر، عباس بن علی و… می خواهد؛ کسانی که عارف به دین باشند و به معنای حقیقی انسان باشند.”
استاد حوزه علمیه قم با انتقاد از برخی مداحی ها، به نقل از آیت الله مرتضی مطهری، گفت: “در روزگار کنونی ما باید برای دروغ هایی که به امام حسین بسته‌اند، گریه کنیم!”
“بوی شرک از مداحان”
پیش از این نیز بسیاری از روحانیون بلندپایه ایران و حتی مراجع تقلید ارشد، به طرق مختلف نسبت به “وضعیت ناگوار” مداحی در کشور، واکنش نشان داده بودند.
آیت الله جوادی آملی از جمله این روحانیون است که 25 مرداد سال جاری با انتقاد از مداحی ها گفته بود: “همان‌طوری که یک مداح یا روضهخوان در اثنای ذکر مصیبت، اگر دعا بخواند ناهماهنگ است؛ در اثنای دعا هم اگر کسی بخواهد مداحی کند، ناهماهنگ است. بگذارید دعا، دعا باشد؛ و مداحی، مداحی.”
آیت الله فاضل لنکرانی، دیگر مرجع تقلید درگذشته نیز “تحریف عزاداری امام حسین” را در شمار “برنامه های سازمان CIA” معرفی و اعلام کرده بود که: “برخی از مداحان نیز بر این طبل کوبیده اند و با بی توجهی همان امری را که دشمنان دین می خواهند دنبال می کنند.”
او حتی برخی از مداحان را به “شرک” متهم کرد و گفت: “چرا باید گوینده ای با اشعار غیرصحیح که از آن بوی کفر و شرک استشمام می شود به این هدف دشمن کمک کند؟”
روحانیون بلندپایه دیگری مانند ابراهیم امینی، مکارم شیرازی و دیگران نیز در سال های گذشته انتقادات بسیار تندی از وضعیت مداحی ها و اشعار و سخنان مداحان کرده اند.
جایگزینان روحانیت
این انتقادات از مداحی های غیرمتعارف در شرایطی عنوان شد که مرکز رسیدگی به امور مساجد که نهادی تحت نفوذ روحانیت سنتی در ایران است، با صدور بخشنامه ای پیش از آغاز ماه محرم از مداحان خواسته بود تا از “مداحی های سخیف و ذکر مصائب اهل بیت و روضه خوانی های جعلی و غیر مستند و نیز تحریف عاشورا و وقایع کربلا” خودداری کنند.
بخشنامه ای که با واکنش منفی مداحان مشهور تهران مانند منصور ارضی و سعید حدادیان روبرو شد.
انتقادها از مداحی های بدون سند و اغراق آمیز در شرایطی افزایش یافته که مداحان در یک دهه گذشته به تدریج به یکی از قدرتمندتین اصناف ایران تبدیل شده و به طور آشکاری در معادلات سیاسی و حتی دیپلماتیک دخالت و اعمال نفوذ می کنند.
این گسترش نفوذ به طور طبیعی به کم توجهی به منابر و مساجد که برای قرن های متمادی است که اصلی ترین تریبون روحانیون به شمار می آیند، منجر شده است.
در این مدت، استفاده از ادوات مدرن موسیقی در هیات ها افزایش یافته است. بازنویسی ترانه های مشهور متناسب با مناسبت های مذهبی، استفاده از ریتم های هیجان انگیز، لخت شدن، کف زدن، خود زنی، قمه زنی و… بخش دیگری از اقداماتی است که با هدایت مداحان در دهه اخیر گسترش یافته است.
همچنین استفاده از اسامی و اصلاحاتی چون “دیوانگان حسین” و “سگان علی اکبر” از دیگر بدعت هایی است که مداحان در یک دهه اخیر به آنها رو آورده اند.
به کار گیری بعضی ترانه های موسوم به “لس آنجلسی” هم در این مدت در هیات های عزاداری رونق گرفته است.
حمایت از احمدی نژاد
هنگام حضور محمود احمدی نژاد در شهرداری تهران، مداحان بار دیگر به عرصه سیاست بازگشتند. ارقام عمده ای به صورت کمک های بلاعوض در اختیار هیات های مذهبی قرار گرفت تا تجهیز هیات ها به انواع آلات موسیقی و تجهیزات صوتی مورد استفاده گروه های موسیقی قرار می گیرد که به رونق گرفتن هیات ها کمک کند.
این مداحان سپس حضور پر رنگی در حوزه سیاست یافتند و علاوه بر اظهار نظر در جمع هواداران خود، در لابه لای مداحی ها نیز به تبلیغ سیاستمداران پرداختند.
در این میان، رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی نیز با افزایش حجم حضور مداحان در برنامه های تلویزیونی، چهره سازی از آنها را بر عهده گرفت، به طوری که بعضی مداحان چون سعید حدادیان، منصور ارضی، عبدالرضا هلالی، محمدطاهری، جواد ذاکر، مهدی اکبری، حمید علیمی، حسین سیب سرخی، مهدی سلحشور و دیگران به چهره های تلویزیونی بدل شدند و در سراسر کشور شهرت یافتند.
از دوسال پیش با نزدیک تر شدن به زمان انتخابات ریاست جمهوری، مداحان با حضور گسترده در مجالس مذهبی در تکایا و مساجد با تهدید اصلاح طلبان و حتی رقبای اصولگرای احمدی نژاد به تبلیغ حامی خود پرداختند.
این حمایت تا جایی پیش رفت که برای مثال منصور ارضی در پاییز سال 87 وقتی اخباری در خصوص احتمال کاندیداتوری عبدالله نوری منتشر شد، در یکی از مجالس مداحی اش وزیر کشور دولت اصلاحات را تهدید کرد و گفت: “اگر نوری بخواهد کاندیدا شود می دهیم حسابش را برسند.”
مداحان حامی احمدی نژاد حتی همزمان با اعلام حمایت احزاب و چهره های سیاسی از کاندیداهای مورد نظرشان در خردادماه سال گذشته، با صدور بیانیه ای که به امضای افرادی چون منصور ارضی، محمدرضا طاهری، سعید حدادیان، احمد پناهیان، حسین سیب سرخی و عبدالرضا هلالی رسیده بود نیز اعلام کردند که “از برادر بسیجی خود محمود احمدی نژاد” حمایت می کنند.
آن طور که در اخبار منتشر شده در برخی منابع نیمه رسمی آمده، مداحان حتی در جریان سرکوب اعتراضات مردمی پس از انتخابات سال گذشته نیز نقش پررنگی داشته اند. وبسایت خبری آینده پیشتر و همزمان با اعتراض های خیابانی مردم در خرداد و تیرماه 1388 با انتشار اختصاری نام بسیاری از مداحان حامی احمد نژاد در این ارتباط خبر داده بود که: “برخی از مداحان معروف در سازماندهی لباس شخصی ها نقش داشته و در حال سازمان دهی نیروی های لباس شخصی برای سرکوب معترضان دیده شده اند.”
این خبرهای نیمه رسمی اما با موضع گیری های خود مداحان از جمله منصور ارضی که سرحلقه مداحان حامی احمدی نژاد است شکل رسمی تر به خود گرفت.
او پس از سخنان آیت الله هاشمی رفسنجانی در نماز جمعه 26 تیر تهران و تاکیدات رئیس مجلس خبرگان رهبری بر ضرورت آزادی بازداشت شدگان حوادث پس از انتخابات و رسیدگی به اعتراضات کاندیداها، به شدت از هاشمی رفسنجانی انتقاد کرد و در یکی از مجالس مداحی اش به صراحت گفت: “نباید زحمات بچه ها، سپاه، بسیج و نیروی انتظامی در کنترل اغتشاشات تباه شود.”
