عقب نشینی از فتوای ولایت فقیه

نویسنده
نازنین کامدار

» توضیح دفتر رهبر جمهوری اسلامی درباره "پاسخ به استفتاء"

پایگاه اطلاع رسانی آیت الله خامنه ای، روز گذشته و در واکنش به برخورد محافل سیاسی با فتوایی که وی درباره خودش صادر کرده بود، با انتشار متنی با عنوان “درباره استفتای اخیر آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای” دلیل انتشار آن را ایجاد وحدت حداکثری اعلام اما در عین حال به رسانه های مستقل حمله کرد.این درحالیست که رسانه های وابسته به دولت و سپاه، متن به اصطلاح “فتوا”ی آیت الله خامنه ای  را محملی برای رد صلاحیت های گسترده در انتخابات پیش رو و نیز معیار “گزینش” ها در دانشگاه ها و ادارات دولتی دانسته بودند.

پایگاه اطلاع رسانی آیت الله خامنه ای در حالی به ارائه توضیح درباره آنچه که “پاسخ به استفتاء” نامیده بود، پرداخته که رسانه های مستقل خبری از یک سو فتوای خامنه ای درباره اطاعت از خودش  را ملاک حرکت حکومت اسلامی به سمت دیکتاتوری فردی دانسته و از دیگر سو وی را به دلیل عدم کسب جایگاه مرجعیت، فاقد صلاحیت فقهی برای انتشار فتوا دانسته بودند. نکاتی که در “توضیح” منتشره در پایگاه اطلاع رسانی وی مورد توجه قرار گرفته است.

در این توضیح، همچون رسانه های حامی دولت و سپاه، از ادبیات تهاجمی استفاده شده و در آن عباراتی چون “آرایش تخریبی”، “رسانه‌های ضد انقلاب” و “حمله به ارکان نظام” به چشم می خورد.

در متن توضیح پایگاه اطلاع رسانی آیت الله خامنه ای، درباره عدم صلاحیت فقهی وی برای صدور فتوا و آنچه که “آرایش تخریبی” نامیده شده، چنین آمده است: “با بارگذاری پرسش و پاسخ جدیدی در بخش “استفتائات” پایگاه اطلاع‌رسانی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، عکس‌العمل و تحرک رسانه‌ای زیادی از سوی رسانه‌های ضد انقلاب در فضای مجازی صورت گرفت. این رسانه‌ها، سعی کردند در سه حوزه فعالیت تخریبی خودشان را آرایش دهند. ابتدا و بدون توجه به تاریخ پرافتخار مرجعیت شیعه، این استفتاء را بدعتی در احکام صادره از سوی مرجعیت شیعه جلوه دادند.در سطح دوم سعی کردند که بدون اینکه کوچکترین اشاره‌ای به محور اصلی این استفتاء کنند، تمرکزشان را بر تخریب اصل 109 قانون اساسی - که به بیان ویژگی‌های ولی‌فقیه می‌پردازد- ‌گذارند؛و در سطح سوم، تلاش کردند آن قسمت از متن استفتاء را که عبارت بود از  “ولایت فقیه، در عصر غیبت شعبه‌ای است از ولایت ائمه اطهار” که به‌صورت تلمیحی به جمله‌ی امام اشاره دارد مورد آماج قرار دهند”.

این متن در ادامه در مقام پاسخ به این “تخریب”ها برآمده و آورده است: “این استفتاء، استمرار سیره و سلوک سیاسی رهبر انقلاب اسلامی از منظر فقهی بود. این مطالب در طول یک‌سال اخیر بارها به‌صورت علنی مطرح شده بود. آنجا که ایشان در شهریور داغ سال 88، در نماز جمعه ماه رمضان، سخن از استرات‍ژی جذب حداکثری و دفع حداقلی نظام  به میان آوردند و بعد، این بیان، بارها از سوی ایشان مطرح شد و پیگیری‌ شد و عمل شد تا در دیدار بسیجیان سراسر کشور، هنگامی که در پایان یکی از فرازهای بیانات معظم‌له، جمعیت شعار مرگ بر ضد ولایت فقیه سر دادند، ایشان فرمودند: “مراقب باشید، مواظب باشید، نمیشود هر کسی را بمجرد یک خطائی یا اشتباهی گفت منافق؛ نمیشود هر کسی را بمجرد اینکه یک کلمه حرفی برخلاف آنچه که من و شما فکر میکنیم، زد، بگوئیم آقا این ضد ولایت فقیه است. در تشخیصها خیلی باید مراقبت کنید.”… اینجا هم رسانه‌های دشمن سعی کردند یکی از مهم‌ترین راهبردها و فرصت‌های وحدت‌بخش ما را تبدیل به یک تهدید تفرقه‌ساز کنند. پاسخی که در ادامه این استفتاء آمده است شعاع دایره خودی‌ها را بلندتر و کشیده‌تر می‌کند. پاسخ رهبر انقلاب اسلامی، درواقع تعیین ضابطه‌ای برای احراز التزام به ولایت فقیه بود که پیش از این و در این حد از شفافیت مطرح نشده بود”.

دفتر آیت الله خامنه ای اینچنین ادامه داده است: “در این پاسخ میان نظرات و دیدگاه‌های ولی فقیه که طبعا عرصه‌های گوناگون و مختلفی را شامل می‌شود تنها آنچه در قالب «دستور حکومتی» صادر می‌شود، معیار التزام به ولایت فقیه تلقی می‌شود و این با توجه به قانون اساسی یعنی، حضور و فعالیت تعداد زیادی از بازیگران و کنشگران در فضای سیاسی. و دشمن به خیال خود می‌خواهد با هو و جنجال رسانه‌ای، کاری کند که حرف‌ها شنیده نشود و یا ناقص و تحریف شده به گوش مردم برسد اما به قول امام: قضیه ولایت فقیه یک چیزی نیست که مجلس خبرگان ایجاد کرده باشد. ولایت فقیه یک چیزی است که خدای تبارک و تعالی درست کرده است. همان ولایت رسول اللَّه هست”.

یک کارشناس مسائل سیاسی درباره این متن به روز می گوید: “این متن نیز به اندازه همان فتوای هفته گذشته تعجب برانگیز و بی سابقه است. در این متن به نوعی آیت الله خامنه ای پذیرفته که متن قبلی اش «پاسخ به استفتاء» است و نه «فتوا». در عین حال او همچون گذشته واکنش های محافل و رسانه های سیاسی به متن به اصطلاح فتوایش را کار دشمن و عوامل بیگانه می داند”.

وی می افزاید: “متن منتشر شده به دلیل فضای سیاسی ایران و پس از آنکه در هفته های قبل از مسائلی چون تک حزبی شدن کشور و… سخنانی به میان آمده بود، می تواند به عنوان یک عقب نشینی از مواضع هفته گذشته تلقی شود. البته عقب نشینی ای که با ادبیاتی تهاجمی و عصبی همراه است و سرآسیمگی را در انشاء آن هم می توان دید”.

همزمان با انتشار “توضیح” پایگاه اطلاع رسانی آیت الله خامنه ای، رسانه های محافظه کاران نیز در حرکتی هماهنگ اقدام به انتشار تحلیل هایی درباره متن به اصطلاح  فتوای هفته گذشته آیت الله خامنه ای کردند و از مخالفت وی با برداشت هایی چون میل به دیکتاتوری سخن گفتند و در عین حال آن را مایه “جذب حداکثری” دانستند.

در این میان، سایت تابناک، پایگاه خبری نزدیک به محسن رضایی، در تحلیلی چنین نوشته است: “با توجه به اینکه تردیدی در این نیست که نقد و بحث های عالمانه، موجب تقویت و استحکام هر مقوله و موضوعی هر چند مقدس می شود، با توجه به شرایط زمانی کنونی، می توان دریافت که بسیاری از این انتقادها در باب ولایت فقیه - که عمدتا بر پایه فهم نادرست مسأله و سوءبرداشت های سهوی یا عمدی است - برای روشن شدن جنبه های عالمانه این موضوع نیست و هدفی جز دشمنی با آن ندارد. نمونه این مسأله، جنجالی است که به بهانه فتوای اخیر رهبر انقلاب اسلامی درباره التزام عملی به ولایت فقیه مطرح شده و در آن، پاسخ ایشان را از لوازم دیکتاتوری برشمرده اند. آنچه از بیانات رهبر انقلاب و فتوای ایشان برمی آید، اینکه ایشان نه تنها به استبداد رأی و دیکتاتوری قایل نیست، بلکه حتی سختگیری های عده ای را در تشخیص صلاحیت افراد را رد کرده اند، زیرا بنا بر این فتوا: 1 ـ کسی دیگر نمی تواند به افراد بگوید که التزام عملی به قلب و فکر افراد هم باید برگردد، بلکه تنها التزام به قانون برای اثبات التزام فرد به ولایت فقیه به عنوان یکی از اصول قانون اساسی کفایت می کند ـ چنانکه در همه نظام های دنیا نیز پیروی از قانون امری اساسی است ـ و حتی دستگاه های فکرسنج و قلب سنجی! که در سال های اخیر توسط برخی درست شده با این فتوا و این روشن بینی از گردونه بیرون می روند.2 ـ  پیروی از دستورهای حکومتی و قانون ملاک قرار گرفته و با این حساب، اگر عده ای از طرف خود بگویند نظر رهبری این است و آن نیست، سندیت ندارد. 3 ـ نگاه جذب حداکثری بر هر چیزی اولویت دارد، چنانکه می توان این گونه برداشت کرد که منظور از التزام در اینجا، الزاما پذیرش قلبی و اعتقادی نیست بلکه التزام در حوزه عمل کفایت می کند”.

تابناک افزوده است: “هرچند ممکن است رفتار برخی در درون کشور، شایبه هایی را درباره این مسائل پدید آورد، باید توجه داشت که اصل این بحث، با توجه به آنچه گفته شد، روشن است و جنگ روانی رسانه های بیگانه و یا هماهنگ با بیگانه - که هر از چندگاهی در صدد تضعیف و تخریب ارکان اساسی نظام برمی آیند - همواره بخشی از مسئله را بازگو کرده و از رهگذر کم اطلاعی مخاطبان، تلاش می کنند با وارونه نشان دادن آن بهره برداری سوء خود را داشته باشند که بدون شک، مقابله درست و اصولی با آن، آگاهی کامل افکار عمومی را می طلبد”.

پایگاه خبری جوان آنلاین، نزدیک به سپاه نیز در تحلیلی از به دست آمدن معیار برای شناسایی مخالفان ولایت فقیه ابراز خشنودی کرده و علی رغم تاکید بر ادعای وجود نگاه “جذب حداکثری”، آورده است: “پاسخ ایشان می تواند ملاکی برای تشخیص کسانی شود که به اصول نظام اسلامی و ولایت فقیه معتقد و ملتزم نیستند. این گروه کسانی هستند که در برابر دستورات حکومتی ولی امر مسلمین تبعیت نمی کنند و با چنین عملی خود را از دایره ولایت مداران و ملتزمین به ولایت فقیه خارج می سازند”.