این روزها به هر رسانه‌ای که سر بزنید خبری از آلودگی می‌بینید: هوای آلوده، برنج آلوده….و حالا سبزی و میوه آلوده. چند تن از مسئولا ن نیز نسبت به آبیاری زمین‌های کشاورزی با فاضلاب هشدار داده‌اند. در این ارتباط با یکی از اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس گفت و گو کرده ایم.او به “روز”می‌گوید: “متاسفانه می‌بینیم که در برخی مناطق از آب آلوده برای محصولات کشاورزی استفاده می‌شود که این افراد قطعا باید پاسخگو باشند.” به گفته او استفاده نا متعارف از کودها و سموم، از دیگر دلایل آلوده شدن میوه‌ها و سبزیجات است.
علی‌اکبر سیاری، معاون امور بهداشتی وزیر بهداشت نیز به تازگی اعلام کرده است: “در تحقیقی که در میدان تره بار تهران صورت گرفته، مشخص شده که ۳۵ تا ۴۱.۵ درصد سبزی ها به فلزات سنگین نظیر سرب، کادیوم و نیترات آلوده هستند.”
به گفته او آلوده ترین سبزی، پیاز با ۵۴ درصد آلودگی و سپس خیار گلخانه‌ای با ۴۵ درصد آلودگی و بعد از آن هم گوجه فرنگی و سیب زمینی است.
این مقام مسئول همچنین گفته از نظر سموم نیز، ۵۲ درصد سبزی ها بیشتر از حد مجاز آلوده است؛ ضمن اینکه این رقم، متوسط آمار و آلودگی برخی سبزی ها خیلی بیشتر است.
بهرام بیرانوند، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس می‌گوید: “اساس باید بر این باشد که فاضلاب تصفیه شده و پس از آنکه کیفیت آن مورد تایید قرار گرفت برای آبیاری محصولات کشاورزی از آن استفاده بشود.” او تاکید دارد که باید هرچه سریعتر در این خصوص اقدام شود تا سلامت شهروندان به خطر نیفتد.
محمد اسماعیل‌نیا، نایب رییس کمیسیون کشاورزی مجلس نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا تولید محصول سالم را یکی از وظایف وزارت جهادکشاورزی و سایر دستگاه های ذی‌ربط دانسته است: “باید با حمایت و تشدید نظارت دولت محصول سالم تولید و به دست مصرف کنندگان برسد که این امر نیاز به تسهیلات ارزان قیمت و بلاعوض دارد.”
وضعیت بحرانی تهران و مشهد
“حقابه کشاورزی و حتی پول برق برای پمپاژ آب چاه‌های حفر شده برای کشاورزان گران تمام می‌شود درحالی که فاضلاب به سهولت برای آنها قابل دسترس است. ” این را اسلامی‌زاده، کارشناس آب منطقه‌ای تهران به روزنامه جهان صنعت گفته است.
احمدرضا احمدی، مدیر دفتر نظارت بر بهره‌برداری شرکت آبفای استان تهران نیز پیش‌تر در این‌باره گفته بود: “آب نقاطی از ورامین برای مصرف شرب تهران به اینجا منتقل می‌شود و قرار بوده در مقابل برای تامین آب مزارع کشاورزی پساب تصفیه شده تهران انتقال داده شود بنابراین کشاورزانی که پیش از این از آب سدهای ماملو و لتیان برای کشاورزی استفاده می‌کردند امروزه ناچارند به لحاظ انتقال این آب به تهران و به علت بی‌آبی، از فاضلاب تهران استفاده کنند؛ فاضلابی که البته قرار بود تصفیه شود.”
او اما معتقد است مشکل فراتر از برخی دشت‌های ورامین است و زمین‌های بیش از ۱۰ روستای جنوبی پایتخت و شهر ری، و مزارعی که با آب شهر فیروزآباد تغذیه می‌شوند نیز این مشکل را دارند.
اما تهران تنها شهری نیست که با این مشکل رو به روشده؛ کلان‌شهرهای دیگر نیز درگیر مساله آلودگی سبزیجات اند. در این بین نگرانی‌ها برای پایتخت و شهر مشهد بیشتر است. چنانچه گزارش‌ها حاکی از آن است که کشف‌رود مشهد، به منجلابی بزرگ از فاضلاب‌های صنعتی، غیرصنعتی و محلی برای دپوی آلودگی تبدیل شده است.
عضو سابق شورای اسلامی شهر مشهد، متولی‌نداشتن ساماندهی کشف‌رود را مهم‌ترین عامل آلودگی صیفی‌جات تولید شده در آن می‌داند. غلامرضا زعیمی تابستان امسال به همشهری گفته بود: “برای حل بحران کشف‌رود باید فرهنگسازی شود چراکه باید پذیرفت مسئله کشف‌رود از بحران هم گذشته است”.
به گفته او “استفاده از سبزیجات آلوده همچنان سلامت شهروندان را تهدید میکند و باید مدیریتی منظم از سوی سازمان‌های مرتبط مانند فرمانداری برای ساماندهی مشکل کشف‌رود شکل بگیرد.”
مشکل اما تازگی ندارد؛ روزنامه شرق در گزارشی که دو سال پیش به چاپ رسید به تاریخچه بحران اشاره کرده و نوشته بود: “از سال ۸۷ که معضل کشف‌رود مطرح شد، پیشنهاد شد که صنوبرکاری در حاشیه کشف‌رود به عنوان «کشت جایگزین» سبزی‌های آلوده در نظر گرفته شود، زیرا هم سریع رشد میکند و هم جاذب آلاینده‌های سنگین است و نقش تصفیه‌کننده دارد. البته از همان زمان نیز اختلاف‌نظرهایی در این‌باره وجود داشت؛ از جمله اینکه سازمان جهاد کشاورزی کشت صنوبر در حاشیه کشف‌رود را به دلیل اینکه با فاضلاب آبیاری می‌‌شد، تایید نمی‌‌کرد و نمی‌‌کند.”
به جای سبزی، صنوبر بکارید
“هنوز محصولات کشاورزی ما به‌طور سنتی جمع‌آوری و برای فروش عرضه می‌شود. سبزیجات فله‌ای تحویل میادین می‌شوند و بر فرض اگر آزمایشاتی هم برای صحت و سلامت آنها صورت بگیرد نتیجه‌ای دربرنخواهد داشت.” این را علی عفتی، معاونت بهداشت و کنترل کیفیت میادین تره‌بار تهران گفته و ادامه داده است: “شناسنامه و کد رهگیری نداشتن محصولات کشاورزی به‌ویژه سبزیجات و صیفی‌جات تولیدی اطراف تهران مانع از آن می‌شود که در میادین معلوم شود کدام محصول سالم و کدام یک احیانا از زمین‌های آلوده است.”
اسماعیل‌نیا، نایب رئیس کمیسیون کشاوری هم می‌گوید: “پیشنهاد دادیم با توجه به شرایط فعلی از سبزی و صیفی کاری در مناطق آلوده جلوگیری و به جای آن کاشت درخت صنوبر (مورد استفاده در صنایع چوب) جایگزین شود.”
او می‌افزاید: “وزارت جهادکشاورزی باید برای کاشت سبزی و صیفی با بخشی از کشاورزان که از آب سالم تصفیه شده برای تولیدات خود استفاده می کنند، قرارداد ببندد تا محصول سالم در اختیار مصرف کنندگان قرار گیرد.”
این نماینده مجلس با بیان اینکه ضمن کاشت درخت صنوبر می توان سبزی و صیفی را نیز تولید کرد، ادامه می‌دهد: “در سال‌های ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ برای کاشت درخت صنوبر در حاشیه خراسان رضوی مبلغ دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال (۲۵۰ میلیون تومان) اعتبار اختصاص یافت و تامین شد که در مرحله نخست نهال مورد نیاز به صورت رایگان برای ۲۰۰ هکتار از اراضی در اختیار کشاورزان قرار گرفت، اما این طرح تحت پوشش طرح درختکاری و نبود مدیریت جامع با مشکل مواجه و رها شد.”
آبان ماه امسال پرویز کردوانی، جغرافی دان نیز گفته بود: “چشمه‌سارهای بسیاری در مناطق ارتفاعات شمالی تهران مانند تجریش وجود دارد که وارد جوی‌های خیابان شده و تبدیل به فاضلاب می‌شود که به شدت آلوده هستند.” به گفته پدر کویرشناسی ایران، شبکه فاضلاب در تهران وجود ندارد و حتی فاضلاب‌های بیمارستانی نیز به این جوی‌‌ها ریخته می‌شود.
کردوانی تاکید کرده بود: “سبزی‌ها هم از نظر بیولوژیکی و شیمیایی آلوده هستند. متاسفانه نمی‌گذارند در مطبوعات و رسانه‌ها این موضوع مطرح شود؛ شاید بسیاری از بیماری‌های مردم تهران از خوردن سبزی‌های آلوده باشد.”
