آرمین عارفی
سازمان اسلام گرای حماس که در نظر جامعه بین المللی یک سازمان تروریستی محسوب می شود، اغلب مانند حزب الله لبنان که بازوی مسلح جمهوری اسلامی در خاورنزدیک است، آماده و گوش به فرمان دستور تهران می باشد. سران اسراییلی براین باورند که حکومت جمهوری اسلامی تروریسم را توسط حماس صادر می کند. نیروهای مسلح اسراییل همچنین معتقدند که در صورت حمله به تأسیسات اتمی ایران، دولت یهود بوسیله راکت های این سازمان اسلام گرا که از نوار غزه شلیک می شود به شدت مورد تهدید قرار خواهد گرفت.
با این حال، به نظر می رسد که حمایت مالی ۲۰ ساله ایران از حماس، تأسیس شده در سال ۱۹۸۷، امروز به حد صفر رسیده. اصلاح برادویل، از اعضای ارشد حماس و عضو دفتر سیاسی این سازمان، به روزنامه بریتانیایی “گاردین” گفت: “اگر جنگی میان این دو کشور [ایران و اسراییل] آغاز شود، حماس در آن شرکت نخواهد کرد.” فردای آن روز، محمود الزهار، یکی دیگر از مسؤولان نوار غزه و از رهبران اصلی گروه حماس در مصاحبه با بی بی سی سخنان همکار خود را تأیید کرد و گفت: “حماس خارج از هرگونه رویارویی نظامی میان ایران و اسراییل خواهد ماند. نباید نسبت به توان و قدرت خود غلو کنیم. ما همچنان به دلیل اشغال، محاصره و دو جنگ اخیر در شرایط بدی بسر می بریم.”
این اظهارات موجب تعجب ژان-فرانسوا لوگرن، کارشناس امور حماس، نشده است. او دراین رابطه اظهار داشت: “سران این گروه همواره عملگرا بوده اند. ائتلاف میان آنان و ایران صرفاً بنا به دلایل سیاسی بوده است، یعنی اتخاذ یک موضع خصمانه نسبت به خواست آمریکا برای کنترل بر منطقه. حماس هیچ گاه به مانند عروسکی در دستان جمهوری اسلامی نبوده.” این اقدام حماس ضربه محکمی به حکومت تهران است که سالانه ده ها میلیون دلار به حساب حماس در نوار غزه ارسال می کند.
توهین به ایران
یکی دیگر از مسؤولان حماس که نخواست نامش ذکر شود به بی بی سی گفت: “ایران با واریز پول برای حماس نشان داد که تا چه حد سخاوتمند است، ولی اشتراکات ما از لحاظ ایدئولوژیکی بسیار کم است. من از ایرانی ها و شیوه ای که با آن تلاش می کنند به جهان عرب نفوذ کنند خوشم نمی آید.” خبرگزاری نیمه رسمی فارس، نزدیک به سپاه پاسداران، که از این توهین آگاه شده بود، بلافاصله با محمود الزهار تماس گرفت و او نیز اظهارات اش را پس گرفت.
او گفت: “موضع حماس در مقابل هرگونه اقدام اسراییل در جنگ علیه ایران، پاسخ با تمام قوا است.” ولی اکنون دیر است و اثر بد این اظهارات گذاشته شده. البته در روابط ایران و فلسطین این رویدادها بسیار پیش آمده و این نیز آخرین آنها نخواهد بود. با وجود اینکه اسماعیل هانیه، نخست وزیر حماس، در ماه فوریه به ایران رفت و اظهار داشت که “اسراییل را به رسمیت نمی شناسد”، ولی روابط این گروه با تهران از ابتدای بهار عربی به شکلی چشمگیر پرتنش شده. در مصر، به قدرت رسیدن اخوان المسلمین، که حماس نیز از آن انشعاب یافته، باعث شد تا تعادل های ناپایدار منطقه متحول شود.
ژان-فرانسوا لوگرن در ادامه می گوید: “حماس از این پس مخاطبان بسیار نزدیکی در میان مسؤولان سیاسی مصر و همچنین تونس خواهد داشت.” محمدرضا جلیلی، استاد مؤسسه مطالعات عالی بین المللی نیز می گوید: “ازاین پس حماس از ایران فاصله خواهد گرفت.” تهران پس از سقوط حسنی مبارک که ضدایرانی بود، نماینده ای به قاهره اعزام کرد تا هرچه سریعتر روابط دیپلماتیک خود را با این کشور ازسربگیرد، ولی اخوان المسلمین که با تشیع خصومت دارد و خواستار برقراری “الگوی ترکیه” است، پذیرای او نشد.
ولی موضوع اصلی و غیرقابل بازگشت، در سوریه درجریان است. اسماعیل هانیه، نخست وزیر حماس، در برابر قتل عام تظاهرکنندگان که اکثراً سنی اند، حمایت خود را از “مردم شجاع سوریه” علیه بشاراسد اعلام کرد. این درحالی است که دفتر سیاسی حماس از سال ۱۹۹۹ در سوریه قرار دارد. البته اقدام هانیه بی شک اقدامی حساب شده است. چهار روز بعد، خالد مشعل، رییس سیاسی حماس، اعلام کرد که دفتر خود را از دمشق به دوحه پایتخت قطر منتقل خواهد کرد. این اقدام به دنبال عزیمت دیگر سران حماس که به قاهره نقل مکان کرده اند انجام می شود. واضح است که دمشق همواره نسبت به اخوان المسلمین موضع تندی داشته و در سال ۱۹۸۲ تعداد ۳۰ هزار نفر از طرفداران آنها را در شهر حما قتل عام کرد.
درعین حال، جمهوری اسلامی نیز همچنان به حمایت های لجستیکی و نظامی خود از حکومت بشاراسد ادامه می دهد. محمدرضا جلیلی می گوید: “حماس ازهم اکنون ضربه بسیار مهلکی به سیاست خارجی جمهوری اسلامی وارد آورده. اگر حکومت سوریه سقوط کند، رابطه تهران با حزب الله لبنان نیز قطع خواهد شد. و این مسأله برای دیپلماسی منطقه ای ایران بسیار زیانبار خواهد بود.”
منبع: لوپوئن، ۱۳ مارس
