مذاکرات 5 عضو دائمی شواری امنیت و آلمان بر سر برنامه هسته ایران که در ژانویه سال گذشته در استانبول با شکست روبرو شده بود، پس از نزدیک به 15 ماه بار دیگر از سر گرفته شد. به نظر می رسد خواست عمومی بر این بود که این نشست ها از سر گرفته شود تا شاید گره ای که هفت سال است بسته شده ، باز شود. تنها چند ماه به تحریم نفتی ایران باقی مانده است و قرار است 27 کشور عضو اتحادیه اروپا دیگر از ایران نفت نخرند و ترکیه و آفریقای جنوبی نیز خرید نفت را از ایران کاهش داده اند.
طی این مدت، ایران به فعالیت اتمی و غنی سازی اورانیوم ادامه داده است. تهران هر بار فعالیت های هسته ای خود را صلح آمیز خوانده و هدف آن را مصارف پزشکی اعلام کرده است. این در حالی است که جوامع بین المللی و بویژه اسرائیل هدف غنی سازی اورانیوم 20 درصد از سوی ایران در سایت فوردو را ساخت بمب اتمی می دانند.
آژانس بین المللی انرژی اتمی در آخرین گزارش خود در ماه نوامبر سال گذشته شواهدی دال بر صحت تردید ها نسبت به مقاصد نظامی برنامه هسته ای ایران ارائه داد. یوکیو آمانو، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز نگرانی خود را از این موضوع پنهان نساخت و گفت: “من از این اطلاعات و برآورد‌ها خبر دارم و بعنوان مدیر کل آژانس باید جامعه جهانی را از آن مطلع کنم.”
اعترافی که دیپلماسی بین المللی را بر آن می دارد تا تحریم ها علیه ایران را افزایش بدهند و کاری کنند که در ها به روز بازرسان بین المللی باز شود.
کاترین اشتون، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش از این گفته بود: “در مورد تحریم های بیشتر و به ویژه با تمرکز بر بانک مرکزی و صادرات نفت این کشور گفتگو می‌کنیم و در مورد آن تصمیم خواهیم گرفت. هدف اعمال تحریم‌ها، اطمینان یافتن از این موضوع است که ایران درخواست ما را مبنی بر بازگشتن به میز مذاکره جدی بگیرد.”
تحریم‌های نفتی اتحادیه اروپا علیه ایران از ماه ماه ژوییه به اجرا در خواهد آمد. تحریم های ایالات متحده آمریکا نیز از اواخر ماه ژوئن به مرحله اجرا در می‌آید. این تحریم ها اگر اجرا شوند، بیش از 50 درصد فروش نفتی ایران را تحت تاثیر قرار می دهند.
شروعی برای آینده
مذاکرات هسته ای گروه 1+5 و ایران در حالی در استانبول به پایان رسید که دو طرف آن را “سازنده و مثبت” ارزیابی کرده اند. برای بررسی این موضوع “یورونیوز” مصاحبه ای با هوشنگ حسن یاری، استاد مطالعات نظامی و روابط بین الملل در کالج سلطنتی کانادا انجام داده است.
فرهاد سلمانیان از یورونیوز: آقای حسن یاری مقام های ایرانی قبلا تاکید می کردند که به هیچ وجه حاضر به توقف غنی سازی در برنامه هسته ای خود نیستند، اما بعضی از آنها در حال حاضر می گویند اجازه نمی دهند که مذاکرات جدید به بن بست برسد. این موضوع را چطور می شود تعبیر کرد؟
حسن یاری: ابتدا باید دید منظور مقام های ایرانی از به بن بست رسیدن مذاکرات چیست. اگر این حرف به معنای توقف غنی سازی اورانیوم در ایران باشد، این کشور از دید گروه 1+5 گامی مثبت برداشته است و باعث اعتماد سازی شده است.
یورونیوز: آیا اصولا ورود ایران به مذاکرات جدید به معنی نوعی تعهد این کشور برای حل نهایی مشکل پرونده هسته ای این کشور است؟
حسن یاری: نه الزاما چنین نیست. ایران در گذشته در مذاکرات هسته ای شرکت کرده، اما در زمان های مهم از گفت و گوها عقب نشسته است. در نتیجه باید دید آیا مذاکرات آتی در بغداد به نتیجه ای خواهند رسید یا خیر.
یورونیوز: با این حساب می توان گفت که روند اعتماد سازی میان غرب و ایران عملا شروع شده است؟
حسن یاری: به طور قطع این مذاکرات می توانند نخستین گام در این راه طولانی پیش روی غرب و ایران باشند. بخاطر این که ایران پیش از اجلاس استانبول اعلام کرده بود که راه های جدیدی را برای خروج از بن بست فعلی پیشنهاد خواهد کرد. ظاهرا اظهارات کاترین اشتون درباره سازنده و مفید بودن مذاکرات به نوعی تأییدی است بر حرف ها و وعده های سعید جلیلی مذاکره کننده ایرانی.
یورونیوز: بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل از زمان برگزاری دور دوم مذاکرات که پنج هفته بعد در بغداد خواهد بود ابراز نارضایتی کرده، این بی صبری اسرائیل را چگونه می توان ارزیابی کرد؟
حسن یاری: اسرائیل همواره خواستار آن بوده که برنامه هسته ای ایران و غنی سازی به طور خاص به حالت تعلیق درآید، زیرا اسرائیل برنامه هسته ای ایران را خطری برای موجودیت خود می بیند. نتانیاهو با تاکتیک هایی که در ماه های گذشته اعمال کرده، خواستار اعمال تحریم های بیشتر علیه ایران بوده تا وضعیت را به شکلی دربیاورد که در نهایت به نوعی توافق جهانی برای حمله نظامی به ایران برسد.
یورونیوز: علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران در موضع گیری جدیدی گفته است که تا دور دوم مذاکرات باید نمایندگان کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و ایران برنامه ای شبیه “نقشه راه” برای گام های بعدی خود تهیه کنند؟ ارزیابی شما از این موضع جدید ایران چیست؟
حسن یاری: از آنجا که مذاکرات استانبول مقدمه ای برای گفت و گوهای بعدی بودند، بایستی طرفین بر سر چارچوبی مشخص برای مراحل بعدی به توافق برسند که این می تواند تایین کننده مسیر آینده باشد. آنها باید این موضوع را مشخص کنند که آیا مذاکرات بعدی سازنده خواهد بود یا خیر.
یورونیوز، 16 آوریل
