هنوز اول راه است

مژگان مدرس علوم
مژگان مدرس علوم

بیش از پنج ماه از آغاز اعتراضات به نتایج اعلام شده ی انتخابات ریاست جمهوری می گذرد اما حوادث واقعه در پنج ماه گذشته تا کنون نشان داده است که جنبش اعتراضی سبز به سبب ریشه ها و زمینه هایش در بستر تحولات سیاسی-اجتماعی ایران امروز همچنان در جریان است و انگیزه های هواداران این جنبش کاستی نگرفته است.

راهپیمایی روز قدس و نیز تظاهرات سیزده آبان برای تمامیت خواهان حکومتی مجموعا حاوی اخبار بد و نگران کننده ای بود چرا که نشان از تثبیت و تداوم حرکتهای اعتراضی معارضان داشت بویژه از آنرو که قدرت مانور تبلیغاتی حاکمان را در مراسم و راهپیماییهای رسمی و حکومتی سلب می کرد. به عبارت دیگر من بعد قرار است در راهپیماییهای رسمی به جای آنکه سردمداران قدرت خود را به رخ مخالفان بکشند باید شاهد به چالش کشیده شدن اقتدار و مشروعیت خود در نمایش قدرت یک جنبش مسالمت آمیز اعتراضی باشند آن هم توسط کسانی که خود روزگاری از پایه ها و ارکان همین نظام بوده و برای تثبیت و تاسیس آن رنجها کشیده و مجاهدتها کرده اند.

تداوم این روند وضعیت دشواری را برای حکومت رقم زده است چرا که مناسبتها و راهپیمایی های رسمی از یک سو فرصتی به دست منتقدان و معترضان داده تا صدای اعتراض خود را به گوش زمامداران برسانند و بنابراین بحران مشروعیت سردمداران فعلی را بر ملا وآشکار کنند و از سوی دیگر نحوه ی برخورد نیروهای انتظامی و امنیتی و بویژه لباس شخصیها با حرکت مسالمت آمیز مردم خود به مساله و بحرانی جدید بدل شده و چهره ی  خشونت و سرکوب را عریانتر از پیش افشا خواهد کرد  و پس از هر یک از این حوادث حکومت باید با تبعات اقدامات سرکوبگرانه و قانون شکنانۀ عمال خود در برابر افکار عمومی دست و پنجه نرم کند. بالطبع در عصر فناوریهای پیشرفته برخورد های خشن و سرکوبگرانه با اعتراضات مسالمت آمیز و مدنی از چشم ناظران در سرتاسر جهان پنهان نخواهد ماند، همچنانکه  در اعتراضات و تجمعات و راهپیمایی های پس از انتخابات تیر اندازی به سوی افراد غیرمسلح و ضرب و شتم ناجوانمردانه ی دختران و پسران جوان ایرانی به سرعت از طریق امواج ماهواره به سرتاسر جهان مخابره شد ودر داخل کشور نیز بر صفحه ی تلفنهای همراه مردم ایران فاصله های مکانی را به تندی در نوردید و پرده از اراده ی سرکوبگرانه ی خودکامان برگرفت.

در واقع می توان گفت حکومت خودکامان در دور باطلی گرفتار آمده  و سردمداران این حکومت هرچه می کوشند با خشونت دامنه ی اعتراضات و تداوم جنبش را سد و مهار کنند انتشار اخبار و تصاویربه کارگیری خشونت نامشروع بیشتر و بیشتر به کاهش مشروعیت آن و در نتیجه افزایش انگیزه برای تداوم اعتراضات منجر می شود.علاوه بر این که کاربرد خشونت نامشروع سبب گسترش بی انگیزگی و ریزش در پایگاه اجتماعی حکومت و پیدایش تردید های جدی در ذهن بسیاری از سران و هواداران اقتدارگرایان در مجاز و مفید بودن توسل به اینگونه روشها می شود.

البته این واقعیت که جنبش اعتراضی در عرصه ی سیاسی و اجتماعی ایران تثبیت شده و در حال ریشه دوانیدن و عمق یافتن است همچنانکه اسباب نگرانی سردمداران را فراهم آورده همزمان از سوی آنان تکذیب هم می شود وبدینگونه ماشین تبلیغاتی حاکمان با به کارگیری تعابیر کلیشه ای تحقیر آمیز می کوشد بر نگرانی و عصبانیت فراگیر زمامداران سرپوش بگذارد. نمونه ی عینی این موضوع  اظهار نگرانی همراه با تهدیدات تو خالی سخنرانان جناح اقتدارگرا قریب یک ماه پیش از سیزدهم آبان بود که می کوشیدند مردم را از حضور در این مراسم و اعلام حضور اعتراض آمیز خود بر حذر دارند. اما این اظهارات تهدید آمیز بیش از آنکه به نفع اقتدارگرایان عمل کند به ضرر آنان تمام شد چرا که هم اذهان عمومی را متوجه اهمیت ماجرا کرد و هم نگرانی و عصبانیت سردمداران را از تداوم جنبش برملا ساخت.

اینک تقریبا سه هفته مانده به روز شانزدهم آذر باز هم جنگ تبلیغاتی رسانه ها در تریبونهای حکومتی برای پیشگیری از روز قدسی دیگرو سیزده آبانی دیگر آغاز شده است. نمونۀ آن هم حضور دادستان کل کشور در برنامه گفتگوی ویژۀ خبری شبکۀ دو سیما در روزبیست و هفتم آبان است که طی آن ضمن اعلام احکام کیفری صادره برای بازداشت شدگان حوادث اخیر اظهار داشت که مجازات کسانی که از این به بعد دستگیر شوند بسیار شدید خواهد بود و هیچ تخفیف و اغماضی نسبت به ایشان صورت نخواهد گرفت. در واقع دادستان کل کشور سعی داشت به طور تلویحی معارضان را از حضور در مراسم روز شانزدهم آذر بترساند. اما نکته ی قابل توجه ماجرا آنجاست که بوقهای تبلیغاتی اقتدارگرایان در حالی نسبت به حوادث روز شانزدهم آذر هشدار می دهند و خط و نشان میکشند که همزمان توقف جنبش و پایان ظرفیتهای آن را اعلام می کنند و با انکار اخبار و تصاویر و گزارشهای مستند تداوم جنبش و حضور گستردۀ منتقدان و معارضان را در مراسمی مثل روز قدس و سیزدهم آبان انکار میکنند. معلوم نیست اگر ظرفیتهای جنبش اعتراضی تمام شده و معارضان همه بی انگیزه و متفرق شده اند چه اتفاق دیگری قرار است در شانزدهم آذرماه بیفتد که از سه هفته قبل ماشین تبلیغاتی خودکامگان سراسیمه به فضاسازی و غوغا روی آور شده است.

تنها وجهی که می توان در نظر گرفت این است که خود زمامداران نیز بر این واقفند که جنبش مسالمت آمیز معارضان و معترضان کاملا شکل گرفته و تثبیت شده و در حال عمق یافتن است و روز به روز انسجام و شفافیت و پختگی بیشتری می یابد و بنابراین آینده ی سختی برای خودکامگان بی توجه به رای مردم در پیش است. در واقع آنها به خوبی دریافته اند و آرام آرام این واقعیت تلخ را هضم کرده اند که جنبش اعتراضی نه تنها پایان نیافته بلکه هنوز در آغاز راه است و تازه پس از شانزده آذر، تاسوعا، عاشورا، اربعین و بیست و دوم بهمن و سپس مراسم چهارشنبه سوری نیز در راه است و نیز مناسبتهای مختلف سال هزار و سیصد و هشتاد و نه. در همۀ این روزهایی که در پیش است تجربۀ آینده نشان خواهد داد که آیا ظرفیت های جنبش پایان یافته یانه و آیا تهدیدهای پیشاپیش سردمداران کوچک و بزرگ نظام معارضان را از میدان به در خواهد کرد یا نه. پاسخ این پرسش را فقط پس از فرا رسیدن روزها و مناسبتهای یاد شده میتوان دریافت وبس.