خانواده، یاران و همفکران دکتر یدالله سحابی تحت شدیدترین تمهیدات امنیتی صبح روز جمعه چهارم اردیبهشت ماه 1387 در هفتمین سالگرد درگذشت دکتر سحابی به امامزاده عبدالله شهرری رفتند تا علی رغم ممانعت مأموران امنیتی و انتظامی با برگزاری مراسم سالگرد وی در مکان های عمومی، با آرمان های او تجدید پیمان کنند.
ممانعت از برگزاری این مراسم در حالی انجام شد که مراسم ششمین سالگرد درگذشت دکتر سحابی نماینده تهران در اولین دوره مجلس پس از انقلاب 57 و رئیس سنی این دوره از مجلس در سال گذشته نیز به دلیل مخالفت نهادهای امنیتی لغو شده بود. دراین مراسم ماموران امنیتی به طور پراکنده در نقاط مختلف امامزاده عبدالله حاضران را زیرنظر داشتند و از برخی فیلم وعکس تهیه کردند.
سال گذشته نیز مأموران امنیتی و انتظامی با حضور در بهشت‌زهرا از ادای احترام اعضا و همفکران نهضت‌آزادی ایران نسبت به آیت‌الله طالقانی ممانعت به عمل آوردند.
برهمین اساس خانواده دکتر سحابی با صدور اطلاعیه‌ای ضمن اعلام تاثر و تاسف از تصمیم مسوولان ذیربط در ممانعت از تشکیل مراسم بزرگداشت، این اقدام را غیر قانونی دانستند و عدم رضایت خود را اعلام کردند.
در همین راستا مهندس عزت الله سحابی در تشکر از کسانی که به امامزاده عبدالله آمده بودند گفت که دکتر سحابی و مهندس بازرگان از جمله افرادی بودند که اگر در سیاست دخالت می‌کردند، سیاست‌شان دینی بود یعنی برحسب تکلیف دینی عمل می‌کردندو دین‌شان سیاسی نبود.
سحابی سپس به تبیین “سیاست دینی” و “دین سیاسی” پرداخت و گفت سیاست دینی با مردم برحسب ارزش‌های دینی برخورد می‌کند اما دین سیاسی برحسب مصالح قدرت رفتار می‌کند.
پس از سخنان کوتاه مهندس سحابی، احمد صدر حاج سید جوادی از معدود بازماندگان جریان فکری، سیاسی ملی- مذهبی و از بنیانگذاران نهضت آزادی ایران که با وجود کهولت سن به امامزاده عبدالله آمده بود، از اینکه در حق افرادی چون دکتر سحابی این گونه جفا می شود، گلایه کرد. به این ترتیب خانواده و یاران دکتر سحابی پس از حضوری کوتاه بر مزار دکتر سحابی، محوطه امامزاده عبدالله شهرری را ترک کردند.
بزرگداشت دکترسحابی درمنزل صباغیان
به دنبال ممانعت نیروهای امنیتی ازبرگزاری مراسم یادبود دکتر یدالله سحابی درحسینیه ارشاد و دیگر مکان های عمومی، درمراسم محدودی که درمنزل دکتر هاشم صباغیان برگزار شد ابراهیم یزدی دبیر کل نهضت آزادی ایران با اشاره به بازداشت معتمدی مهرگفت : در نهضت آزادی عضو تندرو یا کندرو نداریم و تصمیمات جمعی است.
ابراهیم یزدی با اشاره به اخبارجعلی منتشر شده از سوی سایت های وابسته به جناح راست در مورد علل بازداشت مهدی معتمدی مهر گفت: هنوز هیچ اتهامی از سوی دادگاه انقلاب علیه معتمدی مطرح نشده و حتی به همسر وی نیز اتهام ایشان را نگفته اند. بنابراین این سوال مطرح است که سایت های اینترنتی اصولگرا با استناد به کدام منبع رسمی به انتشار اخباری در ارتباط با نوع اتهامات دست زده اند و اساسا این اطلاعات از چه مرجع و نهادی به آن ها داده شده است؟ انتشار اخبار جعلی درباره اتهامات یک فرد با کدام میزان قانونی و شرعی صورت گرفته است؟
دبیر کل نهضت آزادی ایران سپس با ابراز تاسف از بازداشت معتمدی مهر، عضو دفتر سیاسی نهضت آزادی ایران، اظهار داشت: از آنجا که بازداشت وی از سوی دادگاه انقلاب انجام شده و ایشان در هیچ نهاد دولتی فعالیت نداشته است، لذا اتهامات مالی بی اساس است.
همچنین در این مراسم مهندس امیر خرم و دکتر غلامعباس توسلی به مناسبت سالگرد در گذشت مرحوم دکتر یدالله سحابی به ایراد سخنرانی پرداختند.
مهندس امیر خرم، که با موضوع “نسبت روشنفکری دینی و سیاست ورزی” به ایراد سخن پرداخت، اظهار داشت: نقش روشنفکران به عنوان پیامبران دوران گذار به مدرنیته، این بود که عناصر و مولفه های دنیای قدیم را در دوران جدید مشابه سازی کنند. در واقع وظیفه آن ها این بوده است که دنیای جدید را باایجاد یک شبکه مفهومی از دنیای پیرامونی برای مردم قابل فهم کنند.
عضو شورای مرکزی نهضت آزادی ایران افزود: مهمترین عنصری که از دنیای قدیم به دنیای جدید پا می گذارد، دین است. رسالت روشنفکران دینی نیز آن است که فهم جدیدی از مولفه های دینی ارائه دهند. آن ها باید واهمه و هراس دینداران را مرتفع کرده و به ایشان نشان دهند که دین آن ها در تضاد با دنیای جدید نیست.
خرم با بیان اینکه مهمترین مفهوم دینی در روابط اجتماعی بحث حق و تکلیف است، گفت: در دنیای قدیم انسان ها “مکلف” بوده اند و در دنیای جدید “محق” هستند. در دنیای قدیم تکلیف مقدم بر حق بوده است درحالی که در دنیای جدید حق مقدم بر تکلیف است و تکالیف انسان ها براساس حقوق آن ها تعریف می شود.
وی اظهار داشت: در بحث تکلیف، فرادست و فرودست وجود دارد درحالی که در دنیای جدید انسان ها دارای حقوق برابر و مساوی هستند. دموکراسی تبلور نظام حق محور است و روشنفکردینی در ترجمان مفاهیم حق و تکلیف نمی تواند به نفع دموکراسی تبلیغ نکند.
در ادامه مراسم دکتر غلامعباس توسلی با موضوع “جایگاه دکتر یدالله سحابی در میان روشنفکران دینی” به ایراد سخنرانی پرداخت و ضمن ارائه شرح فعالیت ها و سوابق اجتماعی و فرهنگی او گفت: نقش و جایگاه دکترسحابی و هم نسلان وی در بسط و گسترش حوزه عمومی بسیار برجسته است.
عضو شورای مرکزی نهضت آزادی ایران با تشریح مفهوم حوزه عمومی اظهار داشت: حوزه یا عرصه عمومی نه متعلق به افراد و نه متعلق به دولت هاست. بلکه در مالکیت مشاع همه شهروندان است. حوزه عمومی مقدم بر دموکراسی است و تا جایگاه حوزه عمومی در یک جامعه مشخص نشود، دموکراسی نمی تواند پابگیرد.
وی افزود: حوزه عمومی هم در جامعه سنتی وجود داشته و هم در جامعه مدرن وجود دارد. می توان نشانه های شکل گیری یک حوزه عمومی قوی را در مدینه ردیابی کرد. در جوامع سنتی در خانقاه ها، هیات ها و مساجد این حوزه قابل مشاهده است. این حوزه ها از دسترسی حکومت به دور بوده اند.
توسلی اظهار داشت: پیش از انقلاب حوزه عمومی در ایران بسیار قدرتمند تر از اکنون بود. حوزه عمومی پس از شهریور سال 1320 به صورت قابل توجهی گسترش پیدا کرد و دکتر سحابی و هم نسلان وی از جمله مهندس بازرگان در گسترش این حوزه نقش موثری ایفا کردند.
استاد ممتاز جامعه شناسی دانشگاه تهران ضمن تاکید بر اینکه حکومت های ایدئولوژیک عرصه های عمومی را تحمل نمی کنند، گفت: با از بین رفتن این عرصه مردم دچار خودسانسوری می شوند و جلوی رشد اجتماعی و توسعه گرفته می شود.
سوال و پاسخ
در ادامه مراسم دکتر ابراهیم یزدی و مهندس محمد توسلی به سوالات حاضرین پاسخ گفتند.
مهندس توسلی در پاسخ به سوالی درباره مواضع نهضت آزادی درباره انتخابات گفت: در دوره های پیشین، فرآیند برگزاری انتخابات از سوی اصولگرایان مدیریت می شد اما گویی در این دوره شخص کاندیداها هم مدیریت می شوند.
رییس دفتر سیاسی نهضت آزادی ایران افزود: راهبرد ما همواره تقویت فرآیند دموکراسی و هدف از حضور در عرصه انتخابات ارتقاء آگاهی مردم بوده است. در این دوره، تغییر در وضع موجود از اهداف حضور ما در انتخابات است. ما از ابتدا دو توصیه به اصلاح طلبان داشته ایم: اول اینکه باگذشتن از منیت ها نهایتا با یک نامزد واحد وارد انتخابات شوند، دوم اینکه با یک برنامه شفاف و مترقی و گفتمانی که پاسخگوی مطالبات تاریخی مر دم باشد در انتخابات حضور پیدا کنند.
توسلی در پاسخ به سوالی درباره مواضع میرحسین موسوی در باره نهضت آزادی گفت: از این بابت که مهندس موسوی کتمان حقیقت و شهادت نکردند، از ایشان تقدیر می کنیم. این موضوع که ایشان گفته اند که با افرادی که در مسائل سیاسی اختلاف سلیقه سیاسی داریم، همکاری نمی کنیم، موضوع درستی است. ما هم از ایشان انتظار فعالیت مشترک سیاسی نداشته ایم. اما حق بود که ایشان موضوع دیگری را نیز مطرح می کردند. موسوی باید دیدگاه های خود را درباره حقوق شهروندی و حقوق احزاب دگراندیش قانونی که ملتزم به قانون اساسی هستند نیز بیان می کرد. ایشان باید بیان می کردند که در کنار احترام به عقاید دیگران، آیا حق شرکت در انتخابات و فعالیت سیاسی برای احزاب و گروه های خارج از حاکمیت نظیر نهضت آزادی و نیروهای ملی مذهبی قائل هستند یا خیر؟
همچنین دکتر ابراهیم یزدی در پاسخ به سوالی درباره اهداف اصلاح طلبی اظهار داشت: اصلاحات در برابر انقلاب است. پس از انقلاب اسلامی، انحرافاتی در برنامه ها و اهداف انقلاب پیش آمد. در آن زمان در برابر این انحرافات دو نگاه وجود داشت: یک نگاه آن بود که این سیستم باید عوض شود که در نهایت به درگیری مسلحانه انجامید. نگاه دیگر در کنگره نهضت آزادی در سال 63 مطرح شد که بر ضرورت انجام اصلاحات تاکید داشت.
دبیرکل نهضت آزادی ایران افزود: به تدریج مواضع اصلاح طلبی ما تبدیل به یک جریان اصلاحی در درون کشور شد. اما دو نوع اصلاحات وجود دارد: اصلاح در ساختار حقوقی و اصلاح در ساختار حقیقی. از نظر ما اصلاح ساختار حقیقی مهمتر از اصلاح ساختار حقوقی است. یعنی به جای اینکه به دنبال تغییر صورت و ظاهر قانون باشیم باید به دنبال تغییر مسئولین و مجریان قانون باشیم. تغییر ساختار حقیقی هم راهی ندارد جز با ایجاد یک نیروی عظیم اجتماعی.
یزدی گفت: قانون اساسی به ما این اجازه را داده است که هر چهار سال یکبار کل سیستم مدیریتی کشور را عوض کنیم و هر هشت سال یکبار با تغییر خبرگان امکان تغییر رهبری را نیز فراهم سازیم.
وزیر امورخارجه دولت موقت در پاسخ به سوالی درباره حضور احمدی نژاد در اجلاس ژنو گفت: اقدام احمدی نژاد درتعارض با منافع ملی ایران و حتی در تعارض با منافع فلسطینیان است. هولوکاست هیچ ربطی به منافع ملی ما ندارد. طبق آموزه های قرآنی، حتی اگر یک نفر هم به ناحق کشته شده باشد، گویی یک ملت را کشته باشند.
