پس از لغو تحریم‌ها، مردم ایران از دولتمردان این کشور انتظار دارند پول بیشتری صرف بهبود شرایط زندگی کنند و این امر سهم متحدان تهران در میادین نبرد خاورمیانه را کاهش می‌دهد.
ایران از سال ۲۰۱۲ میلیارد‌ها دلار خرج متحدان منطقه‌ای خود کرده و در درگیری‌هایی که بعد فرقه‌ای به خود گرفته، به مسلمانان شیعه سلاح و پول رسانده است. دشمنان ایران می‌گویند، با لغو تحریم‌ها این کشور حمایت‌هایش را افزایش خواهد داد.
دیپلمات‌ها و تحلیلگران می‌گویند، پس از گذشت چند ماه از لغو تحریم‌ها، ایران می‌تواند چیزی حدود ۱۰۰ میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده خود در بانک‌های خارجی را برداشت کند. اکثر این پول‌ها حاصل فروش نفت بوده است.
اما با کسری بودجه ناشی از کاهش قیمت نفت و انتظارات عمومی از بهبود شرایط اقتصادی اجتماعی، مقامات ایران مجبورند سرمایه‌گذاری بیشتری در داخل کشور بکنند.
چارلز هولیس، مدیر خاورمیانه شرکت مشاوره اف‌تی‌آی می‌گوید: “این ایده که ایران جیب‌هایش را پر از پول نقد می‌کند و می‌تواند از آن‌ها برای مقاصد دلخواهش استفاده کند، به نظرم کمی اغراق‌آمیز است.”
زیرساخت‌های بخش نفت پس از سال‌‌ها سوءمدیریت و انزوا آسیب زیادی دیده و وزیر نفت خواستار تزریق منابع عظیم مالی برای بازگرداندن تولید به سطح پیش از تحریم‌ها شده است.
منصور معظمی معاون وزیر نفت در ماه فوریه گفت، صنعت نفت سالانه به ۳۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد تا تولید خود را حفظ و پروژه‌های جدیدی راه‌اندازی کند.
مقامات ایران میزان درآمد ناشی از امضای توافق هسته‌ای و چگونگی مصرف آن‌را بصورت علنی اعلام نکرده‌اند.
تحلیلگران می‌گویند، به احتمال زیاد پول‌های نقد در ابتدا به حساب بانک مرکزی ایران واریز می‌شود و این موضوع کار را برای برداشت پول توسط مقامات امنیتی جمهوری اسلامی برای هزینه کردن در میادین نبرد تاحدودی مشکل می‌کند.
دیوید باتر، تحلیلگر اقتصادی خاورمیانه و عضو اتاق فکر چتهم هاوس می‌گوید: “به محض این‌که بوی پول برسد، تمام ادارات دولتی به دنبال دریافت سهم خواهند بود.”
همچنین رژیم با فشار طبقه متوسط ایران مواجه خواهد شد که به امید آینده‌ای بهتر و بهبود شرایط اقتصادی، برای انتخاب حسن روحانی پای صندوق‌های رای آمد.
غلامرضا بهراد، یک معلم از تهران می‌گوید: “من باید یک خانواده چهارنفری را بگردانم. وقت فکر کردن به سیاست و مسئله هسته‌ای را ندارم. چیزی که آدم‌هایی مثل من نیاز دارند بهبود شرایط اقتصادی است. انشاالله پس از لغو تحریم‌ها این اتفاق می‌افتد.”
ایران به رغم فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌ها، حمایت از متحدان منطقه‌ای خود، نظیر بشار اسد در سوریه، شبه‌نظامیان شیعه عراق، حزب‌الله لبنان و به گفته دشمنان این کشور، حوثی‌های یمن را افزایش داده است.
عربستان سعودی و متحدانش نسبت به تحرکات رقیب منطقه‌ای خود هشدار داده و آن را ستیزه جویانه و عامل بی‌ثباتی می‌خوانند و می‌گویند، لغو تحریم‌ها می‌تواند در را برای فعالیت‌های بیشتر ایران باز کند.
این بحث‌ها در آمریکا نیز وجود دارد و باراک اوباما برای لغو تحریم‌های علیه ایران با فشار مخالفان روبروست.
متیو کروئنیگ از شورای آتلانتیک می‌گوید: “اگر ایران از لغو شدید تحریم‌ها بهره‌مند شود… به این معنی است که پول بیشتری به خزانه ایران وارد می‌شود و می‌تواند آن را برای افزایش نفوذ در منطقه استفاده کند.”
مقامات دولتی آمریکا این بیم‌ها را ناوارد دانسته‌اند. جک لیو وزیر خزانه‌داری آمریکا در ماه آوریل گفت، اکثر پولی که ایران از لغو تحریم‌ها بدست می‌آورد برای حمایت از نایبان و فعالیت‌های منطقه‌ای استفاده نخواهد شد. لیو گفت: “ایران تحت فشار شدید برای بهبود اقتصاد داخلی خود قرار دارد”
بیشترین هزینه‌های ایران در سوریه است. دولت این کشور پس از ماه‌ها شکست در میادین نبرد، هفته گذشته خواستار اعتبارات جدیدی به ارزش یک میلیارد دلار از تهران شد.
فعالیت‌های شبه‌نظامی ایران توسط سپاه پاسداران انجام می‌شود و پول آن خارج از بودجه پیش‌بینی شده و معنی آن این است که گزارش دقیقی از پول‌های خرج شده یا باقی‌مانده در این باب ارائه نمی‌شود.
رویترز اواخر سال ۲۰۱۳ گزارش داد، آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران، کنترل یک سازمان هلدینگ با دارایی حدود ۹۵ میلیارد دلار را در اختیار دارد. خبرگزاری دولتی ایران این گزارش را رد کرد و آن‌را “دروغ‌پراکنی” خواند.
امیل هوکایم، تحلیلگر موسسه بین‌المللی مطالعات بین‌الملل در لندن تخمین می‌زند که ایران در دو سال گذشته چیزی حدود ۱۵ تا ۱۹ میلیارد دلار فقط به سوریه کمک کرده است.
این هزینه شامل نگه داشتن فرماندهان سپاه در منطقه و احتمالا انتقال سلاح و مهمات و خطوط اعتباری و وام‌های کم‌بهره می‌شود.
سپاه تحت تحریم‌ها فعالیت کرده است و می‌داند چگونه بدون وابستگی شدید به ذخایر ارزی محدود ایران اهداف خود را دنبال کند.
منبع: رویترز - 25 مه 2015
