مقامات ارشد دولت اوباما جزئیات تازه‌ای در مورد چگونگی لغو تحریم‌های ایران منتشر کرده‌اند. این گزارش برخی از متخصصان را که به ادعاهای دولت درباره تحریم‌ها مشکوک هستند، راضی نکرده است.
جک لیو وزیر خزانه‌داری و جو بایدن معاون رئیس‌جمهور آمریکا، هفته گذشته در سخنرانی‌های خود در کنفرانس موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، جزئیاتی درباره پایان اکثر تحریم‌های ایران، در صورت دستیابی به توافق هسته‌ای، ارائه دادند. این مقامات همچنین گفتند، در صورت تخطی ایران، بیشتر تحریم‌ها، از جمله تحریم‌های چندجانبه قابل بازگشت خواهد بود و اعطای ده‌ها میلیارد دلار به ایران، حمایت‌های این کشور از تروریسم و سایر فعالیت‌های شریرانه‌اش را افزایش جدی نخواهد داد.
لیو چهارشنبه گذشته در دیدار خصوصی اعضای موسسه واشنگتن سخن گفت و پس از آن گفته‌هایش توسط وزارت خزانه‌داری منتشر شد. وی گفت، اوباما قصد دارد پس از تعهد ایران به بخش‌های مقدماتی توافق، از اختیارات خود برای تعلیق تحریم‌های نفتی، بانکی و بازرگانی علیه این کشور استفاده کند ولی در مدت ریاست‌جمهوری خود از کنگره درخواست لغو تحریم‌ها را نخواهد کرد.
وی گفت: “تنها پس از سال‌ها اجرای تعهدات (ایران) از کنگره خواهیم خواست تا برای لغو کامل تحریم‌ها اقدام کند و فقط کنگره می‌تواند تحریم‌های قانونی را از میان بردارد.”
لیو می‌گوید، تعلیق، به جای لغو قانونی تحریم‌ها، به دولت اجازه می‌دهد در صورت تخطی ایران تحریم‌ها را به سرعت به جای خود بازگرداند. وی همچنین گفت، تحریم‌های سازمان ملل هم به سادگی قابل بازگشت است و هیچ کشوری نمی‌تواند جلوی آن‌را بگیرد.
وی گفت: “ما روشن کرده‌ایم که اگر ایران تعهدات خود را نقض کند، باری دیگر با تحریم‌های کامل چندجانبه مواجه خواهد شد. کسی نمی‌تواند بازگشت تحریم‌ها را وتو کند، از جمله روسیه و چین.”
این توضیح کاملا با گفته‌های صبح همان روز محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه ایران در دانشگاه نیویورک تناقض دارد. ظریف گفت، تحریم‌های سازمان ملل چند روز پس از امضای توافق لغو می‌شود و به محض اجرای تعهدات مقدماتی ایران، تمام تحریم‌ها بطور دائم برداشته می‌شود، از جمله تحریم‌های کنگره.
مقامات خزانه‌داری می‌گویند، گفته‌های لیو در راستای توضیحات پیشین دولت درباره چگونگی تعلیق و بازگشت احتمالی تحریم‌ها است. اما مت لویت از موسسه واشنگتن و از مقامات پیشین خزانه‌داری گفت، به محض تعلیق تحریم‌ها، خصوصا تحریم‌های چندجانبه، بازگرداندن آن‌ها اصلا راحت نخواهد بود.
وی گفت: “نباید کسی خودش را گول بزند که نوعی سازوکار خودکار وجود دارد. اگر ایران تقلب کند، بعد باید بحث کرد که آیا واقعا تخطی صورت گرفته یا خیر. می‌توانید وضعیتی را پیش‌بینی کنید که روسیه و چین بخواهند در مورد وقوع تخلف بحث کنند.”
همچنین لویت و متخصصان دیگر اشاره کردند که لیو گفته است، تحریم‌های بخش خاصی از رژیم ایران، یعنی نیروی قدس سپاه پاسداران باقی خواهد ماند. وزارت خزانه‌داری این نیرو را مرتبط با تروریسم می‌داند. لیو چیزی درباره سایر بخش های سپاه پاسداران که هم بخاطر تکثیر سلاح و هم حقوق بشر مورد تحریم قرار گرفته و یک سوم اقتصاد کشور را در دست دارد چیزی نگفت.
مارک دوبوویتز، مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها می‌گوید: “لیو اشاره می‌کند که دولت قصد دارد بانک‌ها، شرکت‌های انرژی و شرکت‌های کشتیرانی سپاه را از لیست خارج کند و شاید همه سپاه را.”
هگر چمالی، سخنگوی خزانه‌داری می‌گوید، لیو مستقیما نگفته است در صورت امضای توافق کل سپاه از تحریم‌ها خلاص خواهد شد. وی گفت: “همانطور که بارها گفته‌ایم، تحریم‌های مربوط به حمایت ایران از تروریسم، حقوق بشر و باقی رفتارهای موجب بی‌ثباتی، بر جای خود باقی خواهد ماند. اشتباه است در مورد اقدامات بالقوه آینده پیش‌داوری کنیم.”
مقدار دقیق پولی که ایران در صورت امضای توافق دریافت می‌کند نیز مورد مناقشه است، اما لیو گفت، نباید نگران این موضوع باشیم: حدود ۱۰۰ تا ۱۴۰ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی ایران در بانک‌های خارجی مسدود است. به گفته مقامات کنگره که در مورد توافق به آن‌ها گزارش داده شده، ۳۰ تا ۵۰ میلیارد دلار بلافاصله پس از امضای توافق به ایران داده می‌شود. لیو گفت، احتمالا ایران این پول را خرج نیازهای داخلی می‌کند نه تروریسم یا حمایت از خشونت.
وی گفت: « روحانی بر اساس وعده‌های اقتصادی انتخاب شد و ایرانی‌ها می‌خواهند به آن‌ها ثابت شود، مراوده با جامعه بین‌المللی مزایای قابل رویت اقتصادی خواهد شد. در نتیجه، انتظار می‌رود ایران از درآمدهای جدیدش برای این نیازها استفاده کند، از جمله افزایش بودجه، توسعه زیرساخت‌ها، حفظ ثبات واحد پول و جلب واردات.»
لیو همچنین گفت، ایران بخاطر تحریم‌ها پول‌های زیادی از دست داده است و سال‌ها طول می‌کشد تا بتواند این ضررها را جبران کند. لویت با این نظر مخالف است و می‌گوید، اقتصاد ایران مجبور نیست مثل کسب و کارهای خصوصی، ضررهایش را جبران کند.
بایدن در سخنرانی خود در موسسه واشنگتن گفت: «درست است که ایران می‌تواند تقلب کند، چه توافق باشد چه نباشد. اما طبق توافق اولیه – برنامه جامع اقدام مشترک – تقلب نکرد و بسیاری مطمئن بودند که این کار را خواهد کرد.» وی ادامه داد، بازرسان «نه تنها از تجهیزات اعلام‌شده هسته‌ای بلکه از سایت‌های اعلام‌نشده مشکوک هم بازدید می‌کنند.» وی گفت، جامعه بین‌المللی «توانایی به چالش کشیدن مکان‌های مشکوک را دارد.»
اما متخصصان گفتند، ایران دسترسی به سایت‌های نظامی خود را منع کرده و بایدن مقداری عقب کشید و گفت: «توانایی به چالش کشیدن با دسترسی به آن‌ها فرق دارد.»
سخنرانی‌های لیو و بایدن نشان‌دهنده تلاش‌های دولت برای ارائه جزئیات چگونگی لغو تحریم‌هاست. این دو مقام سعی کردند به تمام انتقادها پاسخ دهند، اما موفق نشدند. اگر مذاکرات هسته‌ای پیش از 30 ژوئن تغییر عمده‌ای نکند، دولت با سئوالاتی مواجه خواهد شد که توان پاسخگویی به آن‌ها را نخواهد داشت.
منبع: بلومبرگ - 4 مه 2015
