جشنواره فیلم کن کی و چگونه بوجود آمد وچه سیری را طی کرد؟ ویژه نامه گزارشگران بدون مرز نگاهی به این تاریخچه دارد که برای ترجمه انتخاب شدهاست.
تاریخچه جشنواره سینمایی کن
مکانی در آفتاب
دو غول بزرگ هنر جهان در کن: پابلو پیکاسو- ژان کوکتو 1957
در سال 1939، ژان زه [Jean Zay]، وزیر فرهنگ وقت فرانسه، پیشنهادی مبنی بر ایجاد یک رویداد سینمایی در سطح جهان را ارائه داد. شهر کن به دلیل آفتابی بودن و برخورداری از محیطی جذاب و مسحورکننده برای این رویداد فرهنگی مهم انتخاب شد. اولین جشنواره که به ریاست لویی لومیر، یکی از دو برادر مخترع سینماتوگراف، برگزار گردید، به دلیل وقوع جنگ جهانی دوم حرف زیادی برای گفتن نداشت. ولی از سال 1945 به بعد، به ویژه تحت تأثیر وزیر امور خارجه وقت، ایده جشنواره مجدداً متبلور شد و در سپتامبر 1946، اولین جشنواره بین المللی فیلم در کازینوی سابق کن افتتاح گردید.
این جشنواره به استثنای سال های 1948 و 1950 [به دلیل کسری بودجه] همه ساله برگزار شده است: ابتدا در ماه سپتامبر و از سال 1951 به بعد در ماه می و به طور میانگین به مدت 2 هفته. این جشنواره در سال 1968 بنا به دلایل سیاسی و شورش هایی که در محله دانشگاه سوربن توسط دانشجویان به راه افتاده بود برگزار نشد.
این رویداد بزرگ فرهنگی در اولین سال های برگزاری خود، حال و هوای یک تظاهرات توریستی و جهانی را داشت. ولی این جشنواره به مرور زمان، با نمایش فیلم های نوآور و خلاق، افزایش تعداد شرکت کنندگان و اهمیت یافتن مسایل نوین اقتصادی به یک صحنه ملاقات بین المللی و اجتناب ناپذیر برای دست اندرکاران سینما تبدیل شد؛ تا بدان حد که از سال 1972 به بعد، این دیگر کشورها نبودند که فیلم های جشنواره را تعیین می کردند، بلکه خود جشنواره گزینش مناسب را انجام می داد. نخل طلایی خیلی سریع به پرافتخارترین و معتبرترین جایزه حرفه ای سینمایی در جهان تبدیل شد.
آلفرد هیچکاک – تیپی هیدرن 1963
به موازات گزینش رسمی بهترین فیلم ها و بهترین عوامل سینمایی، دو بخش دیگر یعنی “هفته بین المللی منتقدان” و “پانزده روز کارگردانان” نیز ایجاد شدند. این دو رویداد فرهنگی نیز به ترتیب در سال های 1962 و 1969 مطرح و در هر یک از آنها نیز یک فیلم برتر گزینش می شود. در سال 1978، ژیل ژاکوب به عنوان نماینده کل جشنواره، جایزه دیگری را تحت عنوان “دوربین طلایی” ایجاد کرد تا به بهترین فیلم هر سه رویداد، در آن واحد، تعلق گیرد.
در سال 1959، با ایجاد “بازار فیلم” به طور رسمی، باز هم به اهمیت و تأثیرات این جشنواره افزوده شد. این بازار امکان تجربه یک فضای تجاری- فرهنگی و تسهیل در ملاقات بین خریداران و فروشندگان صنعت سینماتوگراف را به وجود آورد.
در سال 1998، ژیل ژاکوب بخش رقابتی “سینه فونداسیون” را خلق کرد. در این بخش فیلم های کوتاه و متوسط مکتب های مختلف سینمایی از سراسر جهان شرکت می کنند و هدف آن کشف استعدادهای جدید و کمک به پیشرفت آنهاست. و در راستای همین مسأله، جشنواره در پاییز سال 2000 دفتری را در پاریس تأسیس نمود که به عنوان محل پذیرش، همین هدف را دنبال می کند: دادن فرصت به کارگردانان جوان برای توسعه پروژه هایشان در خارج از کشور خود و تسهیل در انتشار و پخش آثار هنری آنها.
ژان مورو 1958
در سال 2000، ژیل ژاکوب به جای پیر ویو که از سال 1985 در سمت رییس جشنواره کن بود، به این سمت برگزیده شد. دستیاران وی کاترین دمیه، به عنوان دبیر اجرایی، و تیری فرمو به عنوان دبیر هنری جشنواره هستند که تحت نظارت او فعالیت می کنند.
اگر بتوان جشنواره کن را مکانی مناسب برای پیشرفت سینمای جهان به حساب آورد، مطمئناً مسأله ارزش گذاری و توجه به استعدادهای هنرمندان نوآور که می توانند با نقش متقابل خود به شکوه این جشنواره بیفزایند، در وهله اول قرار دارد. شهرت جشنواره کن با گذشت سال ها و براساس تعادلی که بین کیفیت هنری فیلم ها و بازتاب تجاری آنها برقرار می گردد، همچنان روبه افزایش است.
مسلماً جشنواره کن با اطمینان بخشیدن به فیلمسازان و تدارک یک سکوی پرتاب منحصر به فرد و درعین حال بین المللی برای آنها، می تواند پیشرفت ها و گرایش های مختلف سینماتوگراف را در سراسر جهان بازتاب دهد. عمل کردن به این مهم در قالب یک فرمول و یک دستورالعمل امکان پذیر خواهد بود: “سینمای آزمون و خطا برای عموم مردم”.
مترجم: علی جواهری