پشت ویترین - در غیاب عقل؛ تاریخ مختصر اسطوره؛ هایدگر، هنر و سیاست، افسانه‌ی امر سیاسی؛ یادداشت‌هایی درباب سینماتوگرافی

نویسنده
نسرین تبریزی

تازه های بازار کتاب…

 

 

در غیاب عقل (تحلیل انتقادی خردستیزی در ادبیات عرفانی)

نویسنده: سید عبدالحمید ضیایی

انتشارات : فکر آذین

قیمت: ۶۰۰۰ تومان

«در غیاب عقل» کتابی است درباره تفسیر‌ها و برداشت‌های مدرن از متون عرفانی، علی الخصوص مثنوی معنوی که تحلیلی انتقادی نسبت فعلیت‌های غیرعقلانی و خردستیزی در ادبیات عرفانی به حساب می‌آید. نویسنده این کتاب که دانش آموخته‌ی فلسفه تحلیلی است تفسیرهای مدرن از اندیشه‌های کلاسیک و سنتی را غیرممکن و نامطلوب قلمداد می‌کند و درباب تطبیق اندیشه مولانا با اندیشمندان مدرن و پست مدرن مخالفت می‌کند. به زعم وی ربط مستدلی میان این دو سنخ از تفکرات وجود ندارد و هرشباهت جزئی که یافت می‌شود منوط به تفسیرهایی خودساخته است. نویسنده در این کتاب، خردستیزی را از زوایای مختلف بررسی کرده و نقدی مبسوط در حوزه تمدن غربی ارائه می‌دهد. وی تاکید می‌کند که در غرب نیز فیلسوفان و عارفان بسیاری بوده‌اند که با عقل چندان سر سازگاری نداشتند. به عنوان مثال یکی از پیشگامان پست مدرنیسم، میشل فوکوی فرانسوی است که نماد بارز ستیز با عقلانیت مدرن بود.

«در غیاب عقل» در چهار فصل تنظیم شده که نگارنده در فصل نخست به «بررسی ادبیات و مبانی نظری تحقیق» می‌پردازد. ضیایی در این فصل واژه‌شناسی عقل و اقسام آن‌را بررسی کرده و معانی اصطلاحی عقل را به همراه واژه‌های متقابل آن بیان می‌کند. نویسنده در فصل دوم به «بررسی مبانی خرد ستیزی در تمدن غربی و جهان اسلام» پرداخته و در فصل بعدی به «نقد و بررسی معرفت‌شناسی عرفانی» می‌پردازد. و سرانجام در فصل چهارم «تریلوژیِ خرد ستیزی» را بررسی می‌کند.

تاریخ مختصر اسطوره

نویسنده: کارن آرمسترانگ

مترجم: عباس مخبر

قیمت: ۳۶۰۰ تومان

ناشر: مرکز

در نفی چهره پدر سالار و رفتار دگماتسیم اندیشه‌های دوارنی، ماهیت تثبیت یافته و نقد ناپذیر اسطوره‌ها بیش از هر مولفه‌ای بر روند پیدایش و نحوه برخورد مکاتب اثرگذار بوده و هست. یکی از ویژگی‌های ذهن انسان، توانایی داشتن تصورات و تجربه‌هایی است که شاید برای آن‌ها توجیه عقلانی نداشته باشیم. از این رو قوه تخیل به ما این امکان را می‌دهد به چیزی که حضور ندارد و یا برای اولین بار به ذهن خطور کرده و موجودیت بیرونی و خارجی ندارد فکرکنیم. باری؛ تخیل‌‌‌ همان قوه‌ای است که موجب پیدایش دین و اسطوره شده است. درواقع فارغ از بدنامی اسطوره و محکوم شدن اسطوره‌ها به بی‌بنیادی و غیر عقلانی بودنشان، بایستی پذیرفت که تخیل موجبات پیدایش چنین امری را فراهم کرده است. اسطوره‌ها در مراتب تولید تاریخی در مراحل مختلفی خلق می‌شوند. تجربه‌ی مرگ و ترس از نابودی، جدا ناپذیری آن‌ها از آیین‌ها، مشخص کردن محدوده زندگی انسان‌ها، تعیین نوع رفتار فعلیت‌های انکار ناپذیری است که در ماهیت اسطوره‌ها وجو دارد و البته سخن گفتن آن‌ها از سطحی که در کنار دنیا حضور دارد و از آدمی حمایت می‌کند، باوری نیرومند به توده می‌بخشد.

 «تاریخ مختصر اسطوره» در هفت فصل تنظیم شده که نگارنده در فصل نخست به چیستی اسطوره پرداخته است. در فصل دوم دوران کهن سنگی (اسطوره‌شناسی شکارگران) را بررسی کرده و در فصل بعدی به دوران نوسنگی (اسطوره‌شناسی کشاورزان) می‌پردازد. در فصل چهارم با بررسی «تمدن‌های اولیه» به سراغ «عصر محوری» و «دوران پسا محوری» می‌رود. و سرانجام در فصل آخر به تحول بزرگ غرب می‌پردازد.

 

 

هایدگر، هنر و سیاست، افسانه‌ی امر سیاسی

نویسنده : فیلیپ زاکو لابارت

مترجم : مهدی نصر

قیمت : ۴۸۰۰ تومان

انتشارات : رخ داد نو

هایدگر در جواب یاسپرس که پرسیده بود: «مرد بی فرهنگی مثل هیتلر چه جور می خواهد آلمان را اداره کند؟» پاسخ داده بود «فرهنگ و تربیت مهم نیست، به دست های جذابش نگاه کن.» به راستی چه اتفاقی افتاد که این فیلسوف، شیفته و مجذوب هیتلر شد؟ هایدگر اندیشه نازی‌ها را نوعی امکان تاریخی برای برهم زدن خاستگاه نهیلیسم و نیست انگاری دنیای مدرن تلقی می‌کرد. گرچه بعد‌ها وی اعتراف می‌کند که تصورش از این جنبش غلط بوده اما با این حال تا پایان عمر از نازیسم حمایت کرد. نگارنده در این کتاب به دنبال بررسی دورانی است که هایدگر در آن موقعیت، دست به فلسفه ورزی در فضای فروبستگی سنت تاریخ فلسفه و آغاز تکنیک گرایی علوم طبیعی می‌زند. لابارت نازی بودن هایدگر را مهم‌ترین نکته‌ی پرسش برانگیز این فیلسوف جذاب قرن بیستم می‌داند و درپی ترسیم چگونگی ارتباط فلسفه‌اش با اندیشه نازی‌ها است. جالب است که نویسنده به رغم تعلق خاطر داشتن اندیشه هایدگر به فلسفه نازیسم، اما به هیچ وجه درصدد محکوم کردن او نیست. هایدگر معتقد بود که امر سیاسی با نهیلیسم مدرن از میان رفته و نازیسم می‌تواند این فراموشی را بازگرداند. هایدگر در باب پیوستنش به حزب نازی می‌گوید: «در موقع پیوستن به حزب نازی با خود می‌اندیشیدم که باید از برج عاج تفکرات پایین بیایم. فکر می‌کردم با این اقدام می‌توانم دنیای جدیدی خلق کنم. در آن دوران این رسالت را احساس می‌کردم که باید از فضای آکادمیک دور شوم و با نقد نهیلیسم، دنیای جدیدی بیافرینم». به زعم بسیاری از شارحان اندیشه‌ی هایدگر نقطه‌ی ثقل فلسفه‌ی او این بود که از کاخ روشنفکری خود پایین آمد و پراکسیس را بر نظر تقدم بخشید. گرچه همواره این تضاد با اندیشه‌ی او همراه بود که رسم از شهر گریزی وی در برابر چنین عملی چگونه توجیه می‌شود؟

«هایدگر، هنر و سیاست، افسانه‌ی امر سیاسی» در ده بحش گردآوری و تنظیم شده که نگارنده در بخش نخست «شرم رویی این زمانه» را بررسی می‌کند. سپس در بخش‌های دیگر به موضوعات «مساله هایدگر»، «امر سیاسی»، «اشتباه کردن»، «وقفه»، «تخنه»، «زیباسازی سیاست»، «حقیقت امر سیاسی»، «افسانه امر سیاسی»، «رسالت اندیشه» پرداخته و سرانجام در بخش پایانی کتاب، ضمیمه‌ای درباب کتاب ویکتور فاریاس هایدگر و نازیسم ارائه می‌دهد.

 

 

یادداشت‌های درباب سینماتوگرافی

نویسنده : روبر برسون

مترجم: لی اکبر علیزاد

قیمت : ۶۵۰۰ تومان

انتشارات : بیدگل

«یادداشت‌های درباب سینماتوگرافی» شامل یادداشت‌هایی است که روبر برسون در سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۴ با اصالت تمام، نظر‌ها و تئوری‌های خود درباره‌ی سینماتوگرافی را بیان می‌کند. یادداشت‌های مزبور به رغم کاربرد بسیاری که در میان سینماگران دارد با این حال برای هنرمندان سایر رشته‌ها نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. برسون در آثارش به دنبال ابطال پذیری آن چیزی است که نشان داده می‌شود و هیچ چیزی در اختیار شانس قرار نمی‌گیرد و از خیال‌های فانتزی نیز خبری نیست و گویی همه چیز از پیش تعیین شده است. لذا به زعم برسون هنر کشف آن چیزی است که ضروری است؛ فقط همین.

این کتاب در دو بخش جمع آوری شده که بخش اول یادداشت‌های سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۵۸ و بخش دوم نیز یادداشت‌های سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۴ را شامل می‌شود. به همراه نوشته‌ای از سوزان سانتاگ با عنوان «سبک معنوی در فیلم‌های برسون».