سینمای زیرزمینی ایران در جشنواره رم
ظاهراً جشنواره های جهانی در یکی دو سال اخیر، در یک حرکت حساب شده، غالباً بجای انتخاب فیلم های ایرانی ای که رسماً در داخل ایران ساخته شده و از سوی مسئولان سینمایی برای شرکت در جشنواره ها فرستاده می شوند، توجه خود را به فیلم هایی نشان می دهند که به طور غیر قانونی در ایران ساخته شده اند و تصویر بدون سانسوری از وضعیت اجتماعی ایران امروز نشان می دهند. این حرکت که شاید بتوان آن را تحریم سینمای رسمی ایران نامید، از جشنواره کن سال گذشته آغاز شد و این جشنواره که پس از انتخابات فرمایشی در ایران برگزار می شد، بجای انتخاب فیلم های ارائه شده از سوی بنیاد فارابی، فیلم کسی از گربه های ایرانی خبر ندارد(بهمن قبادی) را در یکی از بخش های خود پذیرفت که به طور غیرقانونی در داخل ایران ساخته شده بود و فارغ از بحث ارزش و کیفیت هنری به نقد وضعیت موجود می پرداخت.
جشنواره کارلوویواری و لندن امسال هم فیلم اوریون را به نمایش گذاشتند که به موضوع ممنوعه ای پرداخته بود و سازنده آن آشکارا فیلمی برای آن سوی مرزها ارائه کرده بود.
جشنواره تازه تاسیس رم هم که امسال پنجمین دوره اش را برگزار می کند، تنها فیلمی از ایران را پذیرفته که به صورت مخفی در ایران ساخته شده و اجازه نمایش در ایران را ندارد. این فیلم که عرق سگی نام دارد، احوال چند جوان را روایت می کند که در تهران امروز با سنت ها و قوانین دست و پا گیر دست و پنجه نرم می کنند.
فیلمساز جوان ایرانی، حسین کشاورز که در آمریکا به دنیا آمده و در آنجا تحصیل کرده، سعی دارد با ساخت فیلمی ارزان احوال اجتماعی ایران امروز را که معمولا مورد سانسور دولتی قرار می گیرد، روایت کرده و بدون محدودیت های دست و پاگیر، در مورد مسائلی حرف بزند که حیطه ممنوع به حساب می آیند. قهرمان های فیلم جوان قصه های مختلفی دارند که به موازات هم پیش می روند.
فیلم سعی دارد احوال شخصیت های مختلفی را روایت کند و فرصت دقیق شدن در آنها را نمی یابد.در نتیجه فیلم بجای خلق شخصیت هایی عمیق و تاثیرگذار، به روایت موقعیت هایی از جامعه امروز ایران بسنده می کند.در واقع نگاه فیلمسازی که در خارج از کشور بزرگ شده، هر چند جسارت نزدیک شدن به وقایعی را دارد که پرداختن به آنها ممنوع است، اما در نهایت شخصیت ها به عمق نمی روند و تنها شاهد بخش هایی از زندگی آنها هستیم که می تواند چهره ای هر چند ناکامل از درون تهران امروز برای مخاطب خارجی ترسیم کند، اما برای مخاطب داخلی می تواند تنها به عنوان فیلمی که به نمایش مسائل ممنوعه می پردازد، جذاب باشد: چند جوان پس ازعرق خوری، به دنبال یافتن مارکی از ویسکی هستند و حتی به «عرق سگی» هم قناعت می کنند؛ یک دختر خواننده به طور مخفی مشغول ضبط صدای خود در استودیوست در حالی که مادرش او را به یک مرد همجنس گرا شوهر می دهد؛ مرد همجنس گرا هم که به اصرار مادرش ازدواج کرده، در خیابان به دنبال همجنس گرای دیگری به راه می افتد،…
همه این ها صحنه هایی است که در سینمای رسمی ایران وجود ندارد و تنها با فیلمی کوچک و مخفی و دوربینی دیجیتال میسر شده اند. شاید این فیلم به همراه اوریون، نوید ژانر تازه ای از سینمای ایران را می دهند که در دل خفقان موجود در حال شکل گرفتن است و نمی خواهد به محدودیت های دولتی تن دهد. هرچند این نوع فیلمسازی ارزان مشکلات تکنیکی فراوانی را موجب می شود(بخصوص در این فیلم)، اما شاید روزگاری با قوت گرفتن و قوام یافتن این نوع فیلمسازی مخفی، با فیلم های خوش ساخت تری روبرو شویم.
جشنواره پر سر و صدای رم با فیلم شب آخر افتتاح شده؛ فیلمی از یک ایرانی ساکن آمریکای دیگر به نام مصی تاج الدین که این فیلم اول او با شرکت کیرا نایتلی عکس العمل های متفاوتی را در جشنواره رم برانگیخت.
یک فیلمساز کرد عراقی به نام فریبرز کامکاری هم با فیلمی تحت عنوان گل های کرکوک در بخش مسابقه جشنواره حضور دارد.
جشنواره رم روز جمعه(فردا) به پایان می رسد.
