از اسفند ۱۳۸۸ که سازمان ملی جوانان، سامانه آموزش ازدواج جوانان راه انداخت و در آن تناسب اندام، ظرافت مو، ابرو، صدا، عفت و پاکدامنی، فرمانبرداری از شوهر را از مشخصات یک زن مناسب برای ازدواج برشمرد تا امروز که این سازمان وجود ندارد و وزارت ورزش و جوانان عهده‌دار مسئولیت‌های آن است، تشویق به ازدواج در دستور کار دولت قرار دارد. این بار اما صحبت از یک بسته پیشنهادی است که این وزارتخانه به هیات دولت ارائه داده و در انتظار تصویب آن است. پروژه‌ای که احتمالا همانند بسته تشویقی افزایش زاد و ولد –که در ماه گذشته از سوی رییس دولت ابلاغ شد- به تصویب خواهد رسید.
در بسته پیشنهادی وزارت متولی امور جوانان، تسهیلات ۹ گانه‌ای برای جوانانی که ازدواج می‌کنند درنظر گرفته شده است. در بند نخست، وزارت مسکن متعهد خواهد شد تا واحدهای مسکونی ۵۰ متری را به مدت سه سال به عروس و دامادهای جوان اجاره بدهد. به اعتقاد طراحان، این فرصت کافی خواهد بود تا خانواده تازه تشکیل شده به فکر مسکن دائم باشند.
مورد پیش‌بینی شده دوم هم باز به مسکن مربوط می‌شود و بر طبق آن یک میلیارد تومان به ستاد ساماندهی ازدواج استان‌ها تخصیص پیدا می‌کند. پیشنهاد سوم وزارتخانه به معاونت راهبردی ریاست جمهوری تامین ودیعه اجاره مسکن برای زوج‌های کم درآمد است اما اعلام نشده چه قدر و به چه صورت.
این جزئیات را معاون امور فرهنگی و تربیتی وزارت ورزش و جوانان در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرده است. سید باقر پیشنمازی در ادامه توضیح بسته پیشنهادی درنظرگرفته شده، یکی دیگر از راهکارها راهم افزایش مبلغ هدیه ازدواج کارکنان دولت و فرزندانشان تا سقف پنج میلیون تومان عنوان کرده است. استناد قانونی هم ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری معرفی شده که معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری می‌تواند از محل صرفه‌جویی در اعتبارات سالانه هر یک از دستگاه‌ها فراهم کند.
راهکار بعدی درنظر گرفته شده، تسهیل مشاوره‌های قبل و بعد از ازدواج است که نیاز به تصویب مجلس هم دارد تا طی آن، خدمات مشاوره‌ای بیمه شود.
اما شاید مهمترین بند این بسته تشویقی، اولویت قرار دادن استخدام جوانان متاهل و بیمه شدن متاهلان بیکار باشد. پیشنمازی در این مورد توضیح داده است: “به طوری که جوانان بیکار که به دلیل نداشتن شغل تن به ازدواج نمی‌دهند بتوانند تا زمان شاغل شدنشان از طریق بیمه، مستمری دریافت کنند؛ چرا که بسیاری از جوانان به دلیل عدم اشتغال ازدواج نمی‌کنند و با موافقت این پیشنهاد فرصت مناسبی برای ازدواج آنها فراهم می‌شود.”
یکی دیگر از تسهیلات مهم هم حذف ضامن برای دریافت وام ازدواج است و اینکه وام ازدواج متناسب با تورم افزایش پیدا کند.
و آخرین مورد از زبان این مدیر وزارت ورزش و جوانان از این قرار است: “دستگاه‌های اجرایی به استناد ماده ۴۱ قانون برنامه پنجم توسعه می‌توانند تسهیلات ویژه‌ای را به جوانان غیرمتأهل(کارمندشان) ارائه دهند تا کارکنان مجرد با استفاده از تسهیلات این دستگاه‌ها نسبت به ازدواج آسان اقدام کنند، بنابراین وزارت جوانان با استناد به آیین نامه اجرایی این ماده پیشنهاد داده است تا دستگاه‌های اجرایی تسهیلاتی برای کاهش هزینه‌های ازدواج به جوانان شاغل خود ارائه دهند و اعتبارات آن هم از ماده ۴۱ قانون برنامه پنجم توسعه تامین شود.”
احمدی‌نژاد و اصرار بر افزایش ازدواج
بهمن ماه ۱۳۸۲، محمود احمدی‌نژاد شهردار وقت تهران در جلسه شورای شهر در دفاعی تمام قد خواستار افزایش میزان وام ازدواج و تسهیل ارائه آن شد. او در آن جلسه گفت: “ازدواج یکی از مهمترین بحث های زندگی هر فرد و کمک به تحقق ازدواج وظیفه دینی، فرهنگی و اجتماعی است.”
او خاطرنشان کرده بود: “سالانه حدود ۵۰ هزار ازدواج در تهران اتفاق می افتد که ۲۰ هزار مورد آن از طریق بانک ها وام می گیرند و ۳۰ هزار مورد آن نیاز به یاری و کمک جدید دارند.”
احمدی نژاد سپس وعده داد که با کمک سردار صفوی، فرمانده وقت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از طریق صندوق انصارالمجاهدین به زوج‌های جوان وام یک میلیون تومانی خواهد داد. پرداخت این وام، خیلی سریع اجرایی شد اما حذف شرط معرفی ضامن باعث شد تا در سال‌های بعد، طلب سنگینی روی دست شهرداری تهران بماند و موفق به دریافت اقساط وام‌های پرداخت شده، نشود.
با این حال احمدی‌نژاد پس از حضور در پست ریاست‌جمهوری نیز همین رویه و رویکرد را درپیش گرفت و از ضرورت ازدواج سریع و آسان گفت وصندوق مهر رضا را تشکیل داد. این اصرار تا آنجا بود که صندوق مهر رضا، نخستین مصوبه دولت نهم شد تا به اشتغال، ازدواح و مسکن جوانان بپردازد؛این صندوق البته در جریان عمل به جایی نرسید.
سازمان ملی جوانان هم در دولت‌های نهم و دهم تلاش زیادی برای تمرکز و توجه به موضوع ازدواج داشت و سامانه آموزش ازدواج جوانان(ساج) هم یکی از یادگارهای این سازمان در این حوزه بود. این سامانه قرار بود گواهینامه ازدواج صادر کند و توانمندسازی جوانان در مورد مسائل مربوط به دوران پیش از ازدواج، حین ازدواج، دوران عقد و دوران پس از ازدواج بر اساس آموزه‌های دینی و اصول روانشناختی را آموزش دهد. اما این یکی هم هیچ‌وقت به سرانجام نرسید، هرچند در همان موقع با انتشار مطالبی با سویه‌های مردسالارانه و سنتی جنجال‌آفرین شد.
از جمله در ارتباط با خصوصیات زنانی که شایستگی ازدواج دارند در یکی از این مطالب آمده بود: زنان شایسته ازدواج باید دارای جمال و زیبایی باشند که این جمال و زیبایی را در تناسب اندام، ظرافت مو و ابرو، ظرافت صدا،حیا، عفت و پاکدامنی معنا کرده است.
در این نوشتارها زنان با ایمان و خداشناس، زنان سادات، زنان باکره،و زنان کم‌مهریه برای ازدواج در اولویت قرار گرفته و گفته شده بود زنی شایسته ازدواج است که در مقابل شوهر خود متواضع و فروتن باشد و در مقابل شوهر، خود را بیاراید وبا مردانی غیر از شوهر خود احساس بیگانگی داشته باشد و در برابر آنها وقار به خرج دهد.
در این سرفصل‌ها زنانی شایسته ازدواج تشخیص داده شده بودند که از شوهر خود حرف‌شنوی داشته باشند و از او فرمانبرداری کند. در اختیار شوهر بودن در خلوت، سهل‌گیری، نرم‌خویی، حافظ حیثیت شوهر بودن در غیاب او، عیب‌پوش بودن، دوشیزه بودن از دیگر خصوصیات زنان مناسب ازدواج تشخیص داده شده بود.
حالا نوبت به وزارت ورزش و جوانان رسیده تا در آخرین سال ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد، عهده‌دار رسیدگی به دغدغه‌های او در زمینه ازدواج جوانان باشد؛ دغدغه‌هایی که با واقعیات موجود در کشور تناسب چندانی ندارد. چرا که آمارها از کاهش ازدواج در بین جوانان و افزایش میزان طلاق در کشور حکایت دارد.همزمان دولت با تاکید دوباره بر سنت های دینی برای تشویق ازدواج جوانان و مطرح شدن دوباره بحث تغییر سیاست‌های جمعیتی از سوی مقامات ارشد، زنگ خطر کاهش ازدواج در کشور را به صدا در آورده است اما گویا بی‌میلی به ازدواج، گره‌ای نیست که با تایید و تشویق دولت باز شود.
