باراک اوباما، هیچ وقت تا این اندازه از امیدواری به بهبود رابطه با ایران سخن نگفته بود. رییس جمهوری ایالات متحده آمریکا در شصت و هشتمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک، محور سخنان خود را ایران قرار داد و با اشاره به سابقه تخاصم دو کشور، ابراز امیدواری کرد روابط دو کشور بهبود پیدا کند. در هنگام سخنرانی اوباما، عالی‌ترین مقام ایرانی که حضور داشت، جواد ظریف، وزیر امور خارجه بود اما مسلما بسیاری در ایران، آمریکا و سایر کشورهای جهان مشتاق و منتظر شنیدن اظهارات او در مورد ایران و همین طور سخنرانی حسن روحانی در این زمینه بودند.
ترمیم یک تاریخ دشوار
” گمان نمی‌کنم این تاریخ دشوار یک شبه قابل ترمیم باشد. سوء ظن عمیقا ریشه دوانده است. اما معتقدم که اگر بتوانیم مسئله برنامه اتمی ایران را حل کنیم، قدمی مهم در راهی طولانی به سوی روابطی متفاوت و مبتنی بر منافع و احترام متقابل برداشته‌ایم.” این یکی از مهم‌ترین بخش‌های سخنان اوباما بود. او حتی سری هم به تاریخ زد و از پیشینه روابط دو کشور گفت: “ایالات متحده و ایران از انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ تا کنون از هم دور بوده‌اند. این بی‌اعتمادی ریشه‌های عمیقی دارد. ایرانی‌ها از قدیم در مورد تاریخ دخالت‌های آمریکا در امور خود و نقش آمریکا در سرنگونی دولت ایران در دوران جنگ سرد شکایت داشته اند[اشاره به دولت مصدق]. از سوی دیگر، آمریکایی‌ها شاهد بوده‌اند که حکومت ایران، آمریکا را دشمن نامیده و مستقیما یا با واسطه، آمریکایی‌ها را گروگان گرفته است؛ سربازان و غیرنظامیان آمریکایی را کشته و هم‌پیمان ما، اسرائیل را به نابودی تهدید کرده است.”
با اتکا به چنین سوابقی بود که رییس‌جمهور آمریکا به دشوار بودن بهبود رابطه با ایران اذعان کرد اما به تلاش‌های خود در این زمینه هم اشاره داشت؛ از جمله فرستادن نامه به رهبر ایران و نامه اخیرش به حسن روحانی. او به حکومت ایران اطمینان داد که “ما به دنبال تغییر رژیم در ایران نیستیم و حق مردم ایران برای دست یابی به انرژی اتمی صلح آمیز را به رسمیت می‌شناسیم” اما در عین حال تاکید کرد: “اصرار داریم که دولت ایران به مسئولیت های خود در قبال معاهده منع گسترش سلاح های اتمی و قطعنامه های سازمان ملل عمل کند.”
اوباما فتوای “رهبر عالی ایران”[آیت‌الله خامنه‌ای] علیه ساخت جنگ‌افزارهای هسته‌ای و تاکید “رییس‌جمهور روحانی” مبنی بر اینکه جمهوری اسلامی هرگز سلاح اتمی تولید نمی‌کند، را زمینه‌ساز توافقی “معنادار” دانست: “قاعدتا باید بتوانیم به راه حلی دست پیدا کنیم که حق مردم ایران را در نظر بگیرد و در عین حال به جهان اطمینان دهد که برنامه ایران صلح آمیز است.”
رئیس جمهوری ایالات متحده تاکید کرد که حرف زدن از صلح و آشتی کافی نیست و باید با اعمال شفاف و ملموس همراه شود. او همچنین رفتارهای جمهوری اسلامی را مسبب تحریم‌های همه‌جانبه علیه ایران دانست و عنوان کرد که وضعیت فعلی فقط به انزوای بیشتر ایران منجر می شود: “اما در مقابل، تعهد صادقانه ایران به پیمودن مسیری متفاوت برای منطقه و دنیا خوب خواهد بود و به مردم ایران کمک خواهد کرد که ظرفیتهای فوق العاده خود را در تجارت، فرهنگ، علم و آموزش محقق کنند.”
ابراز خوشحالی از اینکه “مردم ایران به رئیس جمهور روحانی مسئولیت داده اند که روشی معتدلتر در پیش بگیرد” و اولویت داشتن “مسیر دیپلماتیک” برای توافق با ایران از دیگر مباحث عنوان شده توسط اوباما بود.
تاکید بر اشاره اوباما به فتوای رهبر
اشاره به فتوای رهبر جمهوری اسلامی از سوی اوباما، بیشتر از هرچیز دیگر مورد توجه رسانه‌های ایرانی قرار گرفت. روزنامه رسمی دولت، ایران برای شماره روز چهارشنبه خود تیتر “اوباما: فتوای رهبر ایران مبنای توافق با تهران است” را برگزید و از “اقرار بی سابقه رئیس جمهور امریکا به حقوق هسته‌ای ایران” خبر داد. این تیتر به گونه‌ای دیگر مورد استفاده روزنامه جام‌جم هم قرار گرفت و با نشاندن کلمه “معظم” پس از عنوان رهبر، از قول اوباما تیتر زد: “رهبر معظم ایران علیه بمب اتم فتوا داده است”.
خبرگزاری امنیتی تسنیم و روزنامه اصولگرای رسالت نیز همین بخش از سخنان اوباما برایشان مهم‌تر بود و اینکه آمریکا سعی در تغییر رژیم ایران ندارد. تیتر یک روزنامه قدس هم به مبنا قرار گرفتن فتوای رهبر ایران اشاره می‌کند و در مطلبی به نقل از یک مقام دولتی، “اعترافات اوباما” را “نشان ازحقانیت و شفافیت” جمهوری اسلامی می‌داند.
روزنامه جمهوری اسلامی هم به این پرداخته که آمریکا به دنبال تغییر رژیم نیست.
رویکرد روزنامه‌های کیهان، جوان و سیاست‌روز اما تا اندازه‌ای متفاوت بود. کیهان با فونت درشت معروفش تیتر زد: “اوباما علیه ایران باز هم لاف گزاف زد” و سخنان رییس‌جمهور آمریکا را “مزورانه” توصیف کرد. تحلیل روزنامه وابسته به سپاه پاسداران هم در صفحه یک آن، این گونه ابراز شد: “مقاومت انقلابی، اوباما را مقابل رهبر و ملت ایران خاضع کرد”. روزنامه اصولگرای سیاست‌روز هم تحت عنوان “اندر احوالات شیرین زبانی‌های اوباما” نوشت: “سخنان وی نشانگر تکرار زیاده خواهی آمریکا از ملت ایران البته با جمله بندی‌های جدید بوده و وی با شیرین زبانی تلاش کرده تا هر آنچه آمریکا در سالهای گذشته علیه ایران به دست نیاورده یک شبه به دست آورد.”
این روزنامه معتقد است: “سخنرانی اوباما که واژگانی زیبا در برداشت را می‌توان گام بزرگ وی برای استفاده از هویج‌های بزرگ‌تر و البته چماق‌های بزرگ‌تر برای تحمیل خواسته‌های آمریکا به ایران دانست. وی با زیرکی تلاش کرده تا در بسته بندی زیبا و فریبنده آنچه را که آمریکا سالهاست برای به سازش کشاندن ملت ایران در سر دارد بیان سازد تا به زعم خود هم وحدت داخلی ملت ایران را هدف قرار دهد و هم زمینه را برای ادامه اقدامات خصمانه آینده آمریکا علیه ایران در پیشگاه افکار عمومی جهان فراهم سازد.”
