دیوید ایگناتیوس
در جنگ سرد جدید میان ایران و آمریکا، بنظر می رسد ایالات متحده دست به یکسری عملیات های مخفیانۀ محدود در مرزهای ایران زده است. اما به گفته منابع مطلع، این تلاش بیانگر سیاست معیوب آمریکا در قبال ایران است، سیاستی آزمایشی و هماهنگ نشده که بدون اعمال فشار جدی بر رژیم ایران باعث تضعیف دیپلماسی گردیده است.
یک مقام عرب که با برنامه های مخفیانۀ آمریکا آشنایی دارد، می گوید: “به ما بگویید سیاست شما در قبال ایران چیست؟ آیا قصد دارید با ایرانیان مذاکره کنید یا اینکه با آنها وارد جنگ شوید؟” این مقام عملیات های آمریکا را اینگونه توصیف می کند: “تلاش هایی برای ایجاد شرارت در داخل ایران صورت می گیرند و هدف آنها هم نیروی قدس است. برخی کارها انجام شده اند اما نه با جدیت مورد نیاز.“
یک مقام اسبق سازمان اطلاعات آمریکا (سیا) می گوید: “این عملیات ها مربوط به یک طرح مخفیانه هستند که تهاجمی بنظر می رسد، اما یک استراتژی منسجم و بلندمدت که باعث شود ایران سیاست خود را تغییر دهد، نیست.”
در مقابل بنظر می رسد ایرانیان نیز در عجین کردن دیپلماسی با عملیات های تهاجمی خبره اند. تازه ترین نمونۀ آن دیروز اتفاق افتاد، زمانی که منوچهر متکی وزیر امور خارجه ایران به خبرنگاران گفت که ایران در حال بررسی بستۀ جدید مشوق های آمریکا و دیگر اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل است که می تواند به مذاکره برای حل و فصل مسأله هسته ای ایران بیانجامد. او به جزئیات موضوع اشاره ای نکرد، اما احتمال می رود این لحن خوش، حتی با ادامۀ حمایت ایرانیان و متحدانشان از منافع خود در عراق، لبنان و غزه، اندکی از تنش های اخیر بکاهد.
طرح فعالیت های مخفیانۀ آمریکا، در هفته جاری توسط سیمور هرش در مجلۀ نیویورکر افشا گردید. او اواخر سال گذشته در مطلبی نوشت، اعضای دمکرات و جمهوریخواه کنگره با “تصمیم” اختصاص بودجۀ 400 میلیون دلاری به انجام عملیات های سری بر ضد ایران، از جمله حمایت از اقلیت های قومی و گروههای مخالف داخل کشور، موافقت کرده اند.
یک منبع اطلاعاتی، خطرات این قبیل فعالیت های مرزی را برای من توضیح داد. او گفت، ایرانیان اخیرا ً چند تن از عوامل مخالف ایرانی را که توسط افسران نظامی آمریکا در عراق به خدمت گرفته شدند و سپس روانۀ ایران شدند، دستگیر کرده اند. ایرانیان، که یک شبکۀ گستردۀ اطلاعاتی در عراق دارند، با زیر نظر داشتن این جلسه، رد عوامل را در مرزها گرفتند و آنها را دستگیر کردند.
بنظر می رسد هدف از طرح آمریکا انجام اقدامات سیاسی و گردآوری اطلاعات و نه عملیات های مرگبار است. احتمال انجام اقدامات مرگبار در داخل ایران توسط برخی گروههای مستقل وجود دارد. بعنوان مثال، گزارش ها از اقدام تلافی جویانۀ چریک های کرد در مقابل گلوله باران کردستان خبر می دهند.
این طرح مخفیانه بیانگر تنگنای عمیقی است که دولت بوش و جانشین بعدی با آن روبرو هستند: با ایران متخاصم و بیش از پیش جسور چه باید کرد؟ ایرانیان برای مخفی کردن فعالیت های پنهانی خود، از جمله حمایت گستردۀ مالی و نظامی از حماس و حزب الله لبنان، تلاش چندانی نمی کنند. ایرانیان به طور موثر از سوریه بعنوان سکویی برای انجام عملیات های اطلاعاتی، از اقدامات سیاسی گرفته تا عملیات های شبه نظامی و فعالیت های مخفیانۀ تروریستی، استفاده کرده اند.
اسرائیل، که در تلاش برای مبارزۀ نظامی با گروههای تحت حمایت ایران چندان موفق نبوده، اخیرا ً به دیپلماسی روی آورده است: اسرائیل ماه گذشته با آتش بس موقت با حماس و تبادل زندانیان با حزب الله موافقت کرد و در حال حاضر بواسطۀ میانجی گری ترکیه مشغول به انجام مذاکرات صلح با سوریه است. در همین حال عربستان سعودی نیز به منظور مقابله با دخالت ایران در منطقه موضع سخت تری را اتخاذ کرده است.
استدلال طرفداران استراتژی سخت تر آمریکا در قبال ایران این است که هر جا رد پای اقدامات ایران دیده شود، باید با این کشور برخورد کرد، درست همانگونه که دولت ریگان تصمیم گرفت از افغانستان گرفته تا نیکاراگوئه با اتحاد جماهیر شوروی مقابله کند. این گروه تندرو، که معمولا ً با دیک چنی معاون رئیس جمهوری آمریکا تداعی شود، مایل است یک تلاش سیستماتیک در جهت مختل کردن اقتصاد ایران، برپایی مخالفت های سیاسی داخلی و در کل متضرر شدن ایران از انجام فعالیت های خارجی صورت گیرد. اما تاکنون استدلال کاهش قدرت ایران مورد تأیید همۀ اعضای دولت بوش نبوده است.
دولت بعدی آمریکا از روز اول با مسأله ایران مواجه خواهد بود و احتمالا ً گزینه های اصلی آن تفاوت چندانی با گزینه های فعلی نخواهند داشت: مذاکره یا جنگ یا اقدامی حدوسط؟
منبع: واشنگتن پست، 2 ژوئیه