یادی از یار سفر کرده…
عصر روز شنبه، بیست و هفتم شهریور ماه، انجمن بازیگران خانه تئاتر ایران به همت بهزاد فراهانی مراسم نکوداشت رکن الدین خسروی را در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر برپا داشت تا علاقمندان ودوستداران به این کارگردان با حضور دراین مراسم یاد و خاطره وی را گرامی بدارند. گزارش همکارمان در تهران را در ادامه ی این صفحه از پی بگیرید…
هر کجا هست خدایا به سلامت دارش…
شاید رکن الدین خسروی را اغلب هنرجویان و هنردوستان جوان ایرانی به خاطرنیاورند.کارگردان پیشتازی که در دهه 30 تئاتر ایران به عنوان سرآمد نمایش ملی فعالیت می کرد و امروز با ترک جلای ایران تنها نامی از وی باقی مانده. نامی که شاگردان دیروز و پیشکسوتان امروزی که به افتخار نام وی را به زبان می آورند.
بزرگداشت خسروی طبق معمول اغلب برنامه های هنری با تاخیر یک ساعته برگزار شد تا الهام پاوه نژاد به عنوان مجری مجلس، سخنانش را با عذرخواهی از همگان آغاز کند و هدایت برنامه را به عهده بگیرد. وی در همان ابتدا میزبان جشن تئاتری ها را رکن الدین خسروی دانست و به معرفی آثار اجرایی این کارگردان پرداخت.
“اسب سفید” اولین نمایش خسروی بود که تماشاگران با آن آشنا می شدند و جمشید مشایخی نخستین بازیگر این نمایش که به صحنه آمد. مشایخی با ابراز خرسندی از حضور در این برنامه به میهمانان حاضر در سالن گفت: “ همه شما معلم من هستید و پیش از همه سمندریان و جعفر والی. سال 1336 اداره هنرهای دراماتیک تأسیس شده بود و آن زمان به آنجا رفته بودم تا با رئیس اداره ملاقات داشته باشم که دیدم جوانی پشت میز نشسته است و گفت که من رکن‌الدین خسروی شاگرد دکتر فروغ هستم. از همان زمان آشنایی من با ایشان آغاز شد تا اینکه در نمایش “اسب سفید” به کارگردانی خسروی نقش یک سردار مغول را بازی کردم. خسروی بسیار اهل مطالعه بود و کتاب‌ها و نمایشنامه‌های زیادی را به زبان انگلیسی مطالعه می‌کرد. او هنرمند بسیار شایسته‌ای است و امروز افتخار می‌کنم که به این مراسم آمدم و درباره ایشان صحبت کردم. “
سپس از ویدئو پروجشکن سالن تصاویری ازاجرای نمایش ”ادیپوس” پخش شد تا رویا تیموریان به عنون یکی از بازیگران آن به صحنه آمده و قسمتی از نقش “ژوکارت” را به مدت سه دقیقه برای تماشاگران بازی کند. تیموریان سپس در میان تشویق حاضرین درباره چگونگی تمرینات خسروی به تمشاگران گفت:
” سال 67 به مدت 6 ماه نمایش “ادیپوس” را تمرین کردیم. تمرینات خسروی کمتر از این زمان نبود؛ چرا که ایشان در واقع قصد پرورش بازیگر را داشتند. زمانی که سر تمرین نمایش “ادیپوس” بودیم قرار بود نقش اول را یک زن بازی کند که این شرایط به دلایل گوناگون فراهم نشد. امشب قسمتی از نمایش 20 سال پیش را برای ارادت به استاد مهربانم رکن‌الدین خسروی اجرا کردم و یکی از آرزوهایم این است که بار دیگر در نمایشی به کارگردانی ایشان بازی کنم. “
“سیزوئه بانسی مرده است” عنوان سومین اجرای در نظر گرفته شده توسط پاوه نژاد به مخاطبان مراسم معرفی شد و اکبر زنجان پور به عنوان بازیگر اصلی آن به صحنه آمد. زنجان پور در ابتدای سخنرانی خود به قدمت 100 ساله تئاتر ایران اشاره کرده وگفت: هنرمندانی بودند که بدون هیچ توقع و چشمداشتی برای تئاتر زحمت کشیدند و در حال حاضر نامی از آن‌ها باقی نمانده است. از همه افراد حاضر می‌خواهم که به یاد تمام این هنرمندان که رنج کشیدند و تئاتر را زنده نگه داشتند به پا ایستاده و سکوت کنند.
پس از قیام و سکوت حاضرین، زنجان پور، کلامش را اینگونه ادامه داد: “رکن‌الدین خسروی جزو اولین کسانی بود که خلاقیت صحنه و خلق لحظات نمایشی را به بازیگر آموخت. بازیگر تئاتر احتیاج به دیدن تصویر و تخیل داشت که آن زمان کمتر به این مسأله توجه می‌شد. خسروی با تخیل بازیگر کار می‌کرد و به این امر اهمیت می‌داد. کمک او باعث شد تا 23 نقش را در نمایش “سیزوئه بانسی مرده است” بازی کنم. “
درهمین زمان بود که لوحی که آرمان امید شاعر، نویسنده و نمایشنامه‌نویس برای خسروی ساخته بود به همراه تمبری که شرکت پست برای او طراحی کرده، رونمایی شدند.
سپس الهام پاوه‌نژاد با اشاره به نمایش “زیتون” گفت: “این نمایش نوشته آرمان طیران سال 1355 با بازی مصطفی تاری، بهروز بقایی و مهرین‌فر اجرا شد و امروز بار دیگر بخشی از نمایش “زیتون” با حضور بازیگران نمایش اجرا خواهد شد. البته مهرین‌فر هم‌اکنون در خارج از کشور به سر می‌برد و به جای این بازیگر فرناز رهنما به ایفای نقش می‌پردازد.سپس بازیگران به صحنه آمدند و بخشی از نمایش “زیتون” را اجرا کردند.
پخش موسیقی و تصاویری از نمایش “لبخند باشکوه آقای گیل” بهانه ای را برای حضور محمد مطیع بر صحنه فراهم آورد. مطیع هم ضمن ابراز ارادت به خسروی خطاب به وی گفت:از همین جا به رکن‌الدین خسروی سلام می‌کنم. خوشبختانه این شانس را داشتم که با اکثر اساتید کار تئاتر کردم از جمله: جعفر والی، حمید سمندریان، عباس جوانمرد، عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان… سال 1340 با خسروی آشنا شدم و در نمایش‌های “حکومت زمان خان” و “از پشت شیشه‌ها” با ایشان همکاری داشتم.
صدیق تعریف سخنران بعدی مراسم بود که با دعوت مجری مراسم به صحنه آمد و درباره نقش موسیقی سنتی در آثار خسروی با تماشاگران گفتگو کرد. وی درمیان سخنان خود گفت: “ باغ آلبالو آخرین کار و کار دیگری از چخوف نیز اولین اثری بود که از خسروی دیدم. از همان ابتدا پی بردم که ایشان در آثار خود به موسیقی ملی بسیار توجه دارد. سپس وی به شکل زنده، شعر “لیلی حوضک” را که در یکی از نمایش‌های خسروی اجرا کرده بود، برای علاقمندان اجرا کرد.
پخش فیلم مستند 14 دقیقه ای از زندگی رکن الدین خسروی در کشور انگلستان و پیام صوتی وی برای همگان از دیگر برنامه های این مراسم بود. خسروی در این پیام صوتی، از همه هنرمندانی که این بزرگداشت را برای وی برگزار کرده بودند قدردانی کرد.
آخرین بخش سخنرانی ها مربوط به استاد جعفر والی بود. در این زمینه، نخست پاوه نژاد نقدی چاپ شده درروزنامه کیهان سال 1347 درباره بازی جعفر والی در نمایش “ابراهیم توپچی” را قرائت کرد و پس از آن از او دعوت کرد تا به صحنه بیاید و خاطراتش از دوره بازیگری را با حاضرین تقسیم کند. والی نیز با همیاری مسئولان سالن وبه زحمت خود را پشت تریبون رسانید وضمن خرسندی از حضور در این مراسم گفت: “ رکن الدین خسروی از جمله هنرمندانی بود که به تئاتر کشور صمیمانه و بی اجر و مزد خدمت کرد. او بسیار باهوش، زیرک وبا سواد بود.”
درپایان مراسم بهزاد فراهانی از همه کسانی که در آثار خسروی بازی می کردند خواست تا عکسی یادگاری را درکنار هم بیندازند وهدایا و لوح تقدیری به “مریم مقدم” داده شد تا از جانب برگزار کنندگان مراسم به خسروی در لندن اهدا کند.
دراین مراسم حسین پاکدل، مسعود رایگان، جمشید مشایخی، گوهر خیراندیش، محمد مطیع، سهراب سلیمی، داریوش اسدزاده، علی رامز، هادی مرزبان، محمد ابراهیمیان، مهدی میامی، مهتاج نجومی، فریده صابری، سیروس الوند، وجمع کثیری از هنرمندان تئاتر و سینما حضور داشتند.
