بروس فیلر
در ویدیویی که از تلویزیون مصر پخش شد، حسنی مبارک 83 ساله، در حالی که روی تخت دراز کشیده بود در داخل یک قفس آهنی، در دادگاهی در قاهره نشان داده شد؛ دادگاهی تاریخی که او را به اتهام فساد و صدور دستور قتل معترضین در تظاهراتی که منجر به سقوط او شد محاکمه خواهد کرد.
ممکن است بگوئیم محاکمه مبارک جنبه ای نمادین دارد؛ ولی چه نمادی!
منظره حضور حسنی مبارک، دیکتاتور مصر و پسرانش و سایر اعضای رژیم در لباس زندانیان، در قفسی در دادگاه قاهره، بطور قطع از مهمترین صحنه هایی است که بهار عربی از شش ماه پیش تا کنون به نمایش گذاشته است. این صحنه درواقع جایزه ای برای جنبش جوانانی است که در سراسر منطقه به پا خواسته اند، و نیز درس عبرتی است برای رهبران کشورهای اسلامی منطقه، از جمله ایران، تا تحول تاریخ را زنده در جلوی چشمان خود نظاره کنند.
این محاکمه در موقعیت زمانی مساعدی برگزار می شود. مصری ها از سرعت کند اصلاحات به تنگ آمده اند؛ اسد رئیس جمهور سوریه کشتار مردم را شدت بخشیده و وضعیت لیبی همچنان نامعلوم است.
اهمیت محاکمه مبارک در چیست؟ پنج درس را می توان ازاین محاکمه گرفت:
- دیدن مهم است.
تا زمانی که مبارک را روی تخت، با صدایی ضعیف و با موهایی که هنوز هم رنگ می کند، در دادگاه نشان ندادند، مردم مصر شاید باور نمی کردند. مردم پیام های توئیتری سفر او را از بیمارستانی در سینا تا قفسی در قاهره دنبال می کردند. پسران او خود را در میان او و دوربین های تلویزیون قرار می دادند تا از برداشتن عکس های هالیوودی توسط عکاسان و خبرنگاران جلوگیری کنند.
به چه دلیل؟ زیرا تصویر مهم است. و این عکس پیام بسیار روشنی دارد و آن اینکه هیچ کس با تحقیر ماندگار نیست.
- بهار عربی زنده است.
برخی از تحلیل های رسمی از شرایط مصر اخیرا تبلیغ کرده اند که معترضین جوان مصری که از نسل آزادی بودند به حاشیه رانده شده اند و اکنون جنگ قدرت میان ارتش و گروه های اسلامی است. ولی همین اندازه که این محاکمه برگزار می شود و از تلویزیون هم پخش می شود شاهدی است بر ادامه نفوذ معترضین جوان که در تظاهراتی در تابستان امسال خواستارمحاکمه مسئولان قتل 800 نفر از معترضین در دوران انقلاب شدند. ممکن است جنبش جوانان فاقد سازمان سیاسی باشد ولی هنوز می تواند بر سیر وقایع تاثیر بگذارد.
- انقلاب ها مهم است.
اهمیت بهار عربی در این بود که پخته شدن نسل جدیدی از جوانان مسلمان را نشان داد که تشکیل دهنده 60 درصد جمعیت دنیای عرب هستند و جمعیتی معادل یک میلیارد نفردر سراسر جهان دارد. یک نفر از هر هفت نفر از جمعیت کره زمین در حال حاضر یک مسلمان زیر 30 سال است. برای قریب به سه دهه نسخه ای که به این جوانان تحصیلکرده و از نظر اقتصادی ضعیف، به عنوان الگویی برای تغییر ارائه می شد، فقط افراط گرایی بود. خیزشی که در 20 کشور مسلمان رخ داد نسخه جدیدی برای آنها به ارمغان آورد؛ آنها نشان دادند که این نسل دیگر مواضع عقب مانده پدران خود را منفعلانه نخواهند پذیرفت. هرچند پیشرفت های سیاسی به ناچار به کندی روی می دهند ولی محاکمه مبارک یادآوری کرد که انقلاب ها هنوز نتیجه بخش هستند.
- بن لادن گرایی رنگ می بازد.
تنها چند روز پس از دهمین سالگرد یازده سپتامبر و با مرگ بن لادن، که هنوز در خاطره ها زنده است، شروع محاکمه مبارک نقطه عطفی در محو شدن جهادگری اسلامی است. مگر القاعده چیزی به جز سرنگونی دیکتاتورهای خاورمیانه را می خواست؟ آنها تنوانستند ولی تظاهر کنندگان توانستند. در هر کشور مسلمانی که رای گیری انجام می شود، القاعده در سال های اخیر محبوبیت خود را از دست داده است. محبوبیت بن لادن، حتی قبل از مرگش در اردن 42 درصد، بین سال های 2003 و 2010 افت داشته است؛ در اندونزی 34 درصد و در پاکستان 28 درصد. امتیاز دهی به القاعده در ترکیه از 15 به 3 نتزل یافت و در لبنان از 19 به صفر رسید. امتیاز هیتلر هم بیشتر از این است! و اکنون بن لادن در قعر دریاست. افراط گرایان هنوز هم غرب را تهدید می کنند ولی برای اولین بار طی سال های اخیر در موضع تدافعی قرار گرفته اند.
- دین هنوز اهمیت دارد.
عناوین خبری روزنامه های مصر در روز چهارشنبه می گفت: “فرعون در قفس متهمین”. ماه رمضان که از این هفته شروع شده است، یقینا میانه رو ترین مسلمانان را نیز برای افطار بر سر سفره خانواده جمع می کند. حال و هوایی مقدس احساس می شود. حرکت نمادین نشان دادن خانواده ای که به داشتن “قدرت فرعونی” معروف است، بدون لباس های فاخر و جواهرات، و بر تن کردن لباس سفید احرام مشابه مراسم حج در مکه، در سراسر دنیای اسلام حرکتی معنی دار است.
موسی به فرعون گفت: “تو خدا نیستی”؛ و این هفته این درس، بیش از هر زمان دیگر، در دنیای عرب بازتاب پیدا می کند.
منبع: فاکس نیوز– 5 اوت 2011
