وزیر خارجه دولت یازدهم در شرایطی در دانشگاه تهران به منتقدان اصولگرای توافقنا مه ژنو ۳ حمله کرده که قرار است هفته آینده مذاکرات کارشناسی میان تهران و گروه ۱+۵ از سر گرفته شود.آن هم در حالیکه سخنگوی رئیس هیات نمایندگی این گروه گفته تحریم ها علیه جمهوری اسلامی زمانی لغو خواهد شد که آژانس بین المللی انرژی اتمی رفتار اتمی نظام را تایید کند.
سالن علامه امینی دانشگاه تهران دیروز میزبان محمد جواد ظریف، وزیر خارجه حسن روحانی بود که برای سخنرانی پیرامون دیپلماسی هسته ای در جمع دانشجویان بزرگترین دانشگاه کشور حاضر شده بود. او سخنان خود را با مواضعی شروع کرد که هم به مذاق مردم خوش بیاید و هم نیروهای ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی را راضی نگه دارد : “آن‌هایی از مذاکره می‌ترسند که دچار خودکم‌بینی هستند و فکر می‌کنند ضعیف هستند و قدرت مردم را باور ندارند. آن‌هایی از مذاکره می‌ترسند که آمریکا و رژیم صهیونیستی را ابر قدرت می‌دانند و فکر می‌کنند در مقابل آمریکا نمی‌شود ایستادگی کرد.”
ظریف در سخنان خود از ابهاماتی که پیرامون جزئیات توافقنامه ژنو مطرح شده شدیدا گلایه کرده است. در شرایطی که برخی در داخل و خارج از کشور این نظریه را مطرح کرده اند که تیم دیپلماسی جمهوری اسلامی مفاد توافقنامه اخیر با گروه ۱+۵ را به طور شفاف منعکس نکرده، وزیر خارجه به دانشجویان گفته است: “اجازه ندهید دنیا برای ما تصمیم بگیرد. خط فکری ایجاد کنند و با دروغ پردازی‌ها اجماع داخلی را از بین ببرند. برخی در داخل، فکت شیت کاخ سفید را مبنای توافق هسته‌ای قرار می‌دهند. ولی به برنامه اقدام مشترک اعلام شده از طریق سایت رسمی کشور اهمیت نمی‌دهند. چرا سایت‌های ما که ادعای حزب‌اللهی می‌کنند از سایت دبکای اسراییلی که عامل پخش اطلاعات غلط است نقل قول می‌کنند اما وزیر خارجه را باور نمی‌کنند.”
روزنامه کیهان، هفته نامه ۹ دی متعلق به حمید رسایی و سایت رجانیوز – ارگان جبهه پایداری- در یک هفته ای که از توافقنامه سوم آذر در ژنو می گذرد انتقادات بسیاری مطرح کرده اند. رجانیوز در سلسله مقالاتی که در روزهای پس از مذاکرات منتشر کرد ادعا کرد که در این توافقنامه حق غنی سازی جمهوری اسلامی به رسمیت شناخته نشده است. روزنامه کیهان هم دوشنبه هفته گذشته عمر توافقنامه مذکور را “یک ساعت” توصیف کرد و نشریه حمید رسایی نیز نوشت: “ظاهرا مهمترین دلیلی که تیم مذاکره کننده هسته ای در ژنو چنین امتیاز مهمی را دو دستی بخشیده است، به دست آوردن امتیاز لغو تحریم ها بوده است اما آیا با زیر بار چنین ظلمی رفتن، توانسته ایم ظلم دیگری به نام تحریم ها را از سر خود برداریم؟ متأسفانه باید گفت که علی رغم پذیرش چنین تعهد سنگینی، آنچه از تحریم ها لغو می شود نیز به یک سراب شبیه است چرا که بر اساس این توافقنامه، هیچ تحریمی لغو نمی شود بلکه تعلیق می شود.”
روزنامه الشرق الاوسط نیز مقاله ای به قلم امیر طاهری ـ– سردبیر کیهان در میانه دهه پنجاه- ـ منتشر کرد که از تفاوت ها در توافقنامه فارسی و انگلیسی خبر می دهد. این روزنامه نگار مستقل نوشته: “سخه‌ی فارسی توافقنامه می‌گوید که ظرف شش ماه آینده «درآمد ایران از صادرات نفت به دولت این کشور پرداخت می‌شود.» در مقابل، متن انگلیسی تاکید دارد که این پرداخت تنها صورتی انجام می‌شود که ایران به تعهدات خود عمل کند.”
به ما انگ نزنید
ظریف روز سه شنبه توضیحی در ارتباط با این تفاوت ها بیان نکرد اما در عوض همه را دعوت کرد تا تحت تاثیر اسرائیلی ها قرار نگیرند. رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی گفته: “چرا دوستان ما اجازه می‌دهند که رسانه‌های اسراییلی درباره آینده مذاکرات صحبت کنند. نتانیاهو با مظلوم نمایی چندین دهه است که کلاه سر دنیا گذاشته اما اکنون وامانده است و نمی‌داند چه کار کند و به دروغ پراکنی ادامه می‌دهد تا بتواند انسجام ما را بر هم زند. اما من می‌گویم که این انسجام پابرجاست.”
ظریف همچنین از منتقدان اصولگرای خود خواسته به حمایت آیت الله خامنه ای از تیم مذاکره کننده در سخنرانی ۱۳ آبان توجه کنند. وزیر خارجه گوشزد کرده است: “با توجه به اینکه رهبر انقلاب تیم مذاکره‌کننده ایرانی فرزند انقلاب نامید به آنها انگ بزنیم، ما باید حواسمان جمع باشد، حرف‌های کسانی که بدخواه این مردم هستند تکرار نکنیم.”
این حرف ها البته بی پاسخ نماند. نماینده بسیج دانشجویی با انتقاد از این مواضع ظریف، خطاب به او متذکر شد: “من به عنوان دانشجو شما را به صبر و تحمل مخالفین دعوت می‌کنم… این طرز رفتار شما در شأن یک وزیر خارجه نیست که خود را درگیر مسائل سطحی داخلی کند.”
در حالی که بر اساس متن توافقنامه جمهوری اسلامی باید از توسعه سایت های اتمی فردو اراک خودداری کند، ظریف دیروز به دانشجویان چیز دیگری گفت و از ادامه ساخت و ساز در سایت آب سنگین اراک خبر داد.
در همین حال مرضیه افخم سخنگوی از برگزاری مذاکرات کارشناسی جمهوری اسلامی و شش ابر قدرت جهان در روزهای ۱۸ و ۱۹ آذرماه خبر داده است. احتمال می رود در این نشست دیپلمات ها پیرامون جزئیات و برنامه اجرای توافقنامه ژنو و عملی شدن وعده ها بحث کنند.
جمهوری اسلامی امید دارد در این نشست ها غرب را راضی کند که هر چه سریعتر تحریم های قدرتمند نفتی و مالی علیه تهران را لغو کند. گرچه چند روز پیش اتحادیه اروپا برخلاف انتظارات، ۱۷ شرکت دیگر متعلق به نظام را نیز مورد تحریم قرار داد.
لغو تحریم ها در گروی تایید آژانس
در همین ارتباط مایکل مان، سخنگوی کاترین اشتون ـ رئیس هیات نمایندگی ۱+۵ ـ در مصاحبه ای اختصاصی با رادیو فردا سرنوشت تحریم ها را به قضاوت آژانس بین المللی انرژی اتمی از رفتار جمهوری اسلامی گره زده و گفته است: “رفع تحریم‌های بین المللی علیه ایران پس از آن آغاز می‌شود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اقدامات ایران در چارچوب توافق ژنو را تایید کند.”
وی البته این نوید را هم داده است که “ما در بروکسل، از سوی کشورهای اروپایی، مطمئننا طرح قانونی را که برای این قدم لازم است از پیش آماده می‌کنیم تا به محض اینکه تاییدیه آژانس درباره اقدامات ایران را دریافت کردیم، بتوانیم در راستای رفع تحریم‌ها قدم برداریم.”
جمهوری اسلامی ماه گذشته در وین مذاکراتی با آژانس داشت که هم عباس عراقچی ـ معاون ظریف ـ و هم یوکیو آمانو از نتایج آن استقبال کردند.
مایکل مان همچنین پیرامون تحریم های اخیر اتحادیه اروپا علیه شرکت های جمهوری اسلامی این استدلال را مطرح کرده است که “این تحریم‌ها خلاف محتویات توافقنامه ژنو نیست. طرفین از مدتها پیش بر روی این تحریم‌ها کار می‌کردند. دادگاه اروپایی تصمیم را تنها بر مبنای یک موضوع حقوقی گرفت و به هیچ عنوان وارد سیاست‌های تحریم اتحادیه نمی‌شود. از همین رو رای به مخالفت با تحریم‌ها داد.”
روز یکشنبه عباس عراقچی هم تایید کرده بود که اقدام اتحادیه اروپا خلاف توافقنامه ژنو نیست اما مرضیه افخم به شدت به آن واکنش نشان داده بود.
استقبال سیک از توافقنامه ژنو 3
از سوی دیگر گری سیک، از اعضای پیشین شورای امنیت ملی ایالات متحده در دهه هفتاد و هشتاد – در گفتگویی اختصاصی با سایت دیپلماسی ایرانی عدم لغو تحریم ها را چندان با اهمیت ندانسته و خاطرنشان کرده است: “تحریم های لغو شده و امتیازهای داده شده به ایران اندک بود و بدین ترتیب ما شاهد تغییراتی اندک در شاکله کلی تحریم ها هستیم : ایران می تواند به نوعی فروش نفت خود را ادامه دهد، می تواند به بخشی از سرمایه محصور شده خود دسترسی پیدا کند و البته می تواند بر حجم معامله های تجاری با اروپا هم بیفزاید. اما اصلی ترین دستاوردی که در جریان این توافقنامه نصیب ایران شد این بود که تهران توانست این حقیقت را به تصویر بکشد که می تواند مستقیما با شش کشور نشسته در مقابل خود مذاکره کرده و به توافقنامه ای دست پیدا کند که نیل به آن در گذشته چندان قابل پیش بینی نبود.”
حمله کیهان به دیپلمات سابق آمریکایی
همزمان با گفتگوی سیک با این رسانه، کیهان که در هفته های اخیر علاقه بسیاری به نوشته های دنیس راس ـ– دیپلمات بازنشسته و دستیار سابق باراک اوباما در امور ایران ـ– نشان داده است در شماره روز سه شنبه خود و در خبری ویژه بخشی دیگر از مواضع وی را منتشر کرد. کیهان از قول راس نوشته است: “واشنگتن متحدان خود را نخواهد فروخت و توافقنامه‌ای که به ضرر متحدانش باشد، امضا نخواهد کرد، چیزی که واشنگتن سعی می‌کند بگوید این است که موضع‌گیری‌اش در مورد رفتار ایران تغییر نمی‌کند بلکه در پی راه‌حلی برای پرونده هسته‌ای ایران است اما برخی اینگونه برداشت می‌کنند که رابطه ما با ایران همانند زمان شاه خواهد شد اما این امکان‌پذیر نیست.”
استنباط کیهان از اظهارات راس این است که “جملات اخیر این دیپلمات منتقد آمریکایی نشان می‌دهد رژیم استکباری آمریکا فقط توقع دارد ملت ایران از انقلاب اسلامی دست بکشند و رژیم نوکرمآب پهلوی اعاده شود!”
