مواضع هسته‌ای خامنه ای، شفاف است و بدون تأویل

آرش بهمنی
آرش بهمنی

» واکنش دفتر رهبر جمهوری اسلامی به نقل قول ها از او:

دفتر آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری‌اسلامی، در اطلاعیه‌ای مواضع هسته‌ای نقل شده‌ی منتسب به او را “فاقد اعتبار” توصیف و برخی از مواضع او پیرامون گفت‌وگوهای هسته‌ای را منتشر کرد.

در این اطلاعیه ـ- که در وب‌سایت دفتر رهبر ایران منتشر شده ـ- با اشاره به انعکاس برخی دیدگاه‌های منتسب به آیت‌الله خامنه‌ای درباره گفت‌وگوهای هسته‌ای، آمده است که مواضع رهبر جمهوری‌اسلامی در این زمینه “صریح، شفاف و بدون تأویل در سخنرانی‌ها و فرمایشات” اخیر او اعلام شده و “انتساب هر مطلبی که خارج از این چارچوب باشد، فاقد اعتبار است”.


چند ساعت پس از انتشار این اطلاعیه هم، وب‌سایت آیت‌الله خامنه‌ای در مطلبی با عنوان “بیانات صریح و شفاف رهبر انقلاب درباره مذاکرات هسته‌ای” بخش‌هایی از سخنان آیت‌الله خامنه‌ای درباره گفت‌وگوهای هسته‌ای در هفته‌های اخیر را منتشر کرد.


دفتر رهبر جمهوری‌اسلامی پیش از این نیز اطلاعیه‌های مشابهی منتشر کرده بود. از جمله در تابستان سال ۸۷ در اطلاعیه‌ای از رسانه‌ها خواسته بود “از هرگونه نقل قول و استناد به رهبر معظم انقلاب اسلامی قبل از تأیید رسمی و مجوز روابط عمومی این دفتر، به طور جدی خودداری کنند”. این اطلاعیه آن زمان پس از به وجود آمدن اختلاف میان اصول‌گرایان و احمدی‌نژاد درباره برخی وزرای کابینه و نقل‌قول احمدی‌نژاد از آیت‌الله خامنه‌ای صادر شده بود.


دو ماه پیش آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با دانشجویان و در پاسخ به سوالی پیرامون سخنان منصوبان خود یا نقل‌قول از او گفته بود که نمایندگان ولی‌فقیه “از قول رهبری” سخن نمی‌گویند و از دانشجویان خواسته بودند که “حرف من را از خود من بشنوید”. رهبر جمهوری اسلامی اضافه کرده بود که اگر کسی سخنی از او نقل کندکه خلاف واقع باشد “ما به خود او بلافاصله تذکر می‌دهیم؛ مکرر اتفاق افتاده؛ تذکر دادیم، گفتیم که شما خودتان این را اصلاحش کنید، آن طرف هم اصلاح کرده”.


هنوز مشخص نیست که چه مساله‌ای باعث چنین واکنشی از سوی دفتر رهبر جمهوری‌اسلامی شده، اما در هفته‌های اخیر چندین بار پیرامون نقل‌قول یا انتساب نظراتی به آیت‌الله خامنه‌ای پیرامون گفت‌وگوهای هسته‌ای،‌ جنجال‌های خبری ایجاد شده بود. از جمله چند روز پیش محمود علوی ـ وزیر اطلاعات ـ بابت نقل‌قول اشتباهی از آیت‌الله خامنه‌ای در یک برنامه تلویزیونی عذرخواهی کرده بود.


هفته پایانی ماه گذشته، سرمقاله حسین شریعتمداری - نماینده ولی‌فقیه در موسسه کیهان - نیز خبرساز شده بود. شریعتمداری نوشته بود که “حضرت آقا از نارسایی و عواقب فاجعه‌آفرین توافق یاد شده اطلاع‌ کامل دارند و با جرأت می‌توان گفت که ایشان به هیچوجه از متن تهیه شده راضی نیستند”. همان زمان حمیدرضا مقدم‌فر، مشاور فرهنگی فرمانده سپاه پاسداران، در یادداشت کوتاهی خطاب به شریعتمداری نوشته بود: “بهتر نیست به‌گونه‌ای موضع‌گیری کنید که حداکثر مواضع خود را اعلام کنید نه اینکه از زبان رهبری سخنی بگویید”.


تقریبا هم‌‌زمان با انتشار اطلاعیه دفتر آیت‌الله خامنه‌ای، وب‌سایت اکبر هاشمی‌رفسنجانی نیز با انتشار خبر یکی از دیدارهای وی از تیتر “پذیرش برجام با اذن رهبری بود” استفاده کرد.


از زمان اعلام توافق میان ایران و اعضای گروه ۱+۵ تا کنون، آیت‌الله خامنه‌ای دو بار تاکید کرده که “برای تصویب این متن، یک مسیر قانونیِ پیش‌بینی‌شده‌ای وجود دارد که باید این مسیر را طی کند و خواهد کرد”.


رهبر جمهوری‌اسلامی البته اشاره‌ای به مسیر قانونی مورد نظر خود نکرده و مشخص نیست که این مسیر باید از طریق مجلس شورای اسلامی طی شود یا در اختیار شورای عالی امنیت ملی است.


چند روز پس از توافق هسته‌ای نیز وب‌سایت دفتر آیت‌الله خامنه‌ای در یادداشتی به انتقاد از برخی مخالفان گفت‌وگوهای هسته‌ای پرداخت که “تیغ انتقاد خود را به نحوی به سمت تیم مذاکره‌کننده برده‌اند که گویی متن جمع‌بندی جز با خیانت آنها آماده نشده است” و چنین رویکردی را خلاف نظر آیت‌الله خامنه‌ای توصیف کرد. نویسنده اما بلافاصله اضافه کرده بود که “برخی نیز این ابراز تشکر رهبر معظم انقلاب از زحمات تیم مذاکره‌کننده را مترادف تأیید نتیجه مذاکرات می‌دانند که این نگاه هم اشتباه است”.
بحث نقل قول از آیت‌الله خامنه‌ای در بیش از دو دهه‌ای که او به عنوان رهبر جمهوری‌اسلامی انتخاب شده، از جمله مسایل حساسیت‌زا در جامعه ایران بوده. حساسیت درباره نقل‌قول از رهبر ایران عموما بالا است و به همین دلیل برخی نیروهای سیاسی در موارد بسیاری، از عبارت‌هایی چون “یکی از مسئولان بلندپایه نظام” یا “یک مقام عالی‌رتبه نظام” برای نقل‌قول از او استفاده می‌کنند.


دفتر آیت‌الله خامنه‌ای نیز پیش از این نسبت به این مساله حساسیت زیادی نشان می‌داد و تاکنون چندین بار اقدام به تکذیب برخی اخبار منتشر شده درباره رهبر جمهوری‌اسلامی کرده بود. از جمله می‌توان به سه تکذیبیه اشاره کرد که در برهه انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸ و اعتراض‌های پس از آن - ۲۱ خرداد، ۱۰شهریور و ۲۳ شهریور – منتشر شدند. تکذیبیه‌هایی که هر سه در واکنش به اخباری بوده‌اند که به طور مستقیم یا غیرمستقیم به روابط خامنه‌ای و اکبر هاشمی رفسنجانی ارتباط داشته‌اند.


با این حال در دو سال گذشته و پس از روی کار آمدن دولت روحانی و آغاز گفت‌وگوهای هسته‌ای، برخی اصول‌گرایان - عموما نزدیک به جبهه پایداری - نقل‌قول‌های مختلفی درباره مخالفت‌های آیت‌الله خامنه‌ای با روند این گفت‌وگوها یا توافق هسته‌ای منتشر کرده بودند که البته همواره با سکوت دفتر رهبر ایران مواجه شد.