این چه جور روزنامه‌نگاری است؟

محمدرضا یزدان پناه
محمدرضا یزدان پناه

کار روزنامه نگار تشخیص مصلحت سیاستمداران و دولتمردان نیست. وظیفه اولیه، اخلاقی و حرفه ای یک روزنامه نگار، اطلاع رسانی به افکار عمومی درباره مسائل و اخباری است که در پیدا و پنهان نظام های سیاسی و بازیگران سیاست اتفاق می افتد.

اگر روزنامه نگاری به دلیل وابستگی فکری یا عاطفی یا ایدئولوژیک یا مالی و مانند اینها به یک سیاستمدار یا جریان خاص سیاسی، در عمل به خدمت آنها در بیاید و به توجیه گر گفتار و رفتار آنها مبدل شود، در تضاد با اصول حرفه ای و اخلاقی ژورنالیسم به عنوان یک حرفه جهانشمول عمل کرده است.

معیارها و آیین روزنامه نگاری در همه جای جهان مشترک است. بی طرفی، واقع نگری و حفظ منفعت عمومی جامعه وظیفه همه روزنامه نگاران در تمام دنیا است.

دقیقا به علت وجود چنین وظایف سنگینی است که کار روزنامه نگار شرکت در جلسات محفلی و محرمانه سیاستمداران و آگاهی از دلایل تصمیمات آنها برای خودشان نیست. یکی از وظایف روزنامه نگاران این است که از تصمیمات و نظرات پشت پرده سیاستمداران اطلاع یابند، انطباق آنها را با سخنان و وعده های آنها در ملاء عام بسنجند و افکار عمومی را از آنها و بخصوص تناقضات احتمالی‌شان آگاه کنند.

روز گذشته از تهران خبر رسید که چند نفر از روزنامه نگاران نزدیک به جناح اصلاح طلب با حضور در دفتر سید محمد خاتمی، رئیس جمهور سابق ایران با او دیدار و درباره دلایل رأی دادنش در انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی گفت و گو کرده اند.

این گفت و گو اما یک گفت و گوی رسانه ای نبود. روزنامه نگاران حاضر در این دیدار هیچ گزارش خبری از آن در هیچ رسانه ای منتشر نکردند و تنها در شبکه های اجتماعی مانند فیسبوک توضیحات مختصری درباره آن ارائه دادند.

معدودی از این روزنامه نگاران در ارائه جزئیات بیشتری از این دیدار نوشتند که آقای خاتمی به علت آنکه می خواسته “یک فاجعه احتمالی” را دفع کند، در انتخابات شرکت کرده و رأی داده است اما هیچ کدام آنها هیچ توضیح شفافی درباره اینکه این فاجعه احتمالی چه بود ندادند و افکار عمومی را در مسئله ای به این اندازه مهم کماکان نامطلع باقی گذاشتند.

برخی دیگر از روزنامه نگاران نیز در همین راستا پیشنهاد می دهند تا آقای خاتمی در جمع تعدادی از آنها حاضر شود و با تضمین عدم انتشار عمومی سخنانش، این دسته از روزنامه نگاران را درباره دلایلش برای شرکت در انتخابات توجیه کند.

فارغ از مباحث گسترده و جنجالی درباره آثار و تبعات رأیی که رئیس جمهور سابق روز جمعه به صندوق انداخت، مشخص نیست این کدام سبک از حرفه روزنامه نگاری است که به جای راویان بی طرف و منصف اخبار و چشمان پرسشگر مردم، از روزنامه نگاران افرادی سیاسی کار می سازد که به جای گزارش دقیق و صحیح اخبار مربوط به سیاستمداران و دولتمردان به افکار عمومی، آنها را به یک نیروی محفلی و پشت پرده سیاسی تنزل می دهند.

روزنامه نگار صحبت خصوصی و پشت پرده با یک سیاستمدار ندارد. اگر هم دارد باید از اطلاعات حاصل از آن برای تنویر افکار عمومی و اطلاع رسانی به آنها استفاده کند. در غیر این صورت بر خلاف وظایف اخلاقی و حرفه ای خود عمل کرده است.

اینکه یک روزنامه نگار به علت علایق خود به یک جریان یا فرد سیاست پیشه، چشم بر روی حقیقت ببندد، در جلسات محفلی با آنها شرکت کند، توجیهات و توضیحات‌شان درباره کنش هایشان را تنها برای خود بشنود و در پایان به جای اطلاع رسانی به افکار عمومی، آنها را برای خود نگاه دارد و به منبعی برای فعالیت سیاسی خود تبدیل کند، با اصول جهانشمول ژورنالیسم همخوانی ندارد.

چنین کاری امر سیاستمداران حرفه ای و بازیگران این عرصه است نه روزنامه نگاران که باید راویان حقیقت باشند. کار سیاست را به اهلش بسپاریم و ما روزنامه نگار بمانیم.