برای خشکاندن ریشه های هنر،
دستی در کار است
“همه فرزندان خانومآغا” نمایشی است به کارگردانی حسن کیانی که هفته گذشته مورد حملات تند رسانه های حامی دولت قرار گرفته و علیرغم استقبال گسترده تماشاگران از صحنه اجرا بازماند. گفتگوی روز با هوشنگ هیهاوند، عضو سابق شورای نظارت و ارزشیابی مرکز هنرهای نمایشی را درباره دلایل توقیف این نمایش و وضعیت تئاتری های ایران، در ادامه ی این صفحه می خوانید…
آقای هیهاوند، درروزهای اخیر اخبار زیادی از جامعه تئاتر شنیده ایم.از تعطیلی تالار مولوی تا حمله به نمایش های درحال اجرا از سوی برخی از افراد منسوب به لباس شخصی. توقیف نمایش “خانومآغا” به کارگردانی حسین کیانی درهفته اخیر را هم باید به اتفاقات ناگوار تئاتری ها اضافه کنیم. نظرتان درباره این ماجراها چیست؟
نمونه این مسائل را در سال های پیش از انقلاب هم شاهد بودیم.هرج ومرج هایی را که برخی ها به وجود می آوردند و هیچ نهادی هم آن را به گردن نمی گرفت. نمی توانم به یقین و اطمینان به شما بگویم که این فعالیتها نتیجه سیاست های فلان نهاد و ارگان است. اما آن چه ما شاهد آن هستیم این است که انگار دستی درکار است تا ریشه ی هنر درایران را بخشکاند. یادمان نرود که در همان سال های پیش از انقلاب برخی از گروههای تئاتری زیرزمینی بودند که با اجراهای مخفیانه نمایش های خود، بسیاری از مردم را گرد هم می آوردند و حرف هایشان را می زدند. اصلا مساله همه زیاده خواهان با تئاتر این است که هنر مادر است. هنر مردمی است و درهرمکانی قابلیت تبدیل شدن به مانیفست سیاسی دارد بنابراین درهفته های اخیر حجمه های زیادی بر علیه جامعه تئاتر به وجود آمده است که باید با هوشیاری خود خانواده تئاتر از آن پیشگیری کرد.
نمایی از نمایش همه ی فرزندان خانوم آغا
به نظرتان دلایل پیگیری تئاتری از مطالباتشان درمورد بازپس گیری تالار مولوی از سیستم دانشگاه تهران چیست؟آیا تئاتری ها این روزها دچار سرخوردگی هستند؟
دراینکه بیش از نود درصد مردم دراین روزها دچار آسیب ضربات وحشتناک اقتصادی واجتماعی هستند هیچ شکی نیست. همین مسائل کافی است تا به روح و روان آن ها بدترین فشارها وارد آید. تئاترهای ما هم به همین صورت.درمورد تعطیلی تالار مولوی باید بگویم که موضع قدرتی که اشغالگران آن درپیش گرفته اند بسیار شدید است و تنها مدیریت کلان مرکز هنرهایی نمایشی با راهکارهای مذاکره با این افراد باید نسبت به بازپس گیری سالن اقدام کند.
نمایش “همه فرزندان خانومآغا” به کارگردانی حسین کیانی با حمله روزنامه کیهان و سایت رجا نیوز به تعطیلی کشانیده شد. نقش دفاعی مرکز هنرهای نمایشی از این نمایش ها درمورد انتقاد یکی دورسانه حامی دولت چیست؟
ببینید، قدرمسلم رفتار مدیریت مرکز هنرهای نمایشی دردوره قبل با این گونه رسانه ها درموضع ضعف بوده است که عواقب آن را امروز نیز مشاهده می کنیم. مدیران فرهنگی مرکز هنرهای نمایشی که خود از جامعه تئاتر هستند باید روندی را درپیش داشته باشند که حاصل تلاش و خون دل خوردن یک گروه تئاتری از طرف نویسنده یک روزنامه یا سایت به باد نرود.همان طور که گفتم تئاتر های ما نیز باید وارد عمل بشوند و عکس العمل های بیشتری را نشان دهند. وقتی گروههای تئاتر و یا تماشاگران آن ها هیچ پاسخ شفافی را به این گونه رفتارها ندهند و با راهکارهای دموکراتیک طرف مقابل را قانع نکنند همین اوضاع پیش کشیده می شود وبه نظر می رسد که نتیجه ی بدتری هم درآینده رقم خواهد خورد.
کیهان و رجا نیوز درنوشته های خود دلیل محکوم ساختن نمایش فوق الذکر را توهین به اعتقادات اسلامی مردم دانسته بودند. نقش شورای نظارت و ارزشیابی درمرکز هنرهای نمایشی چیست؟
شما به این نظرهایی که درباره نمایش “خانوماغا”نوشته اند اعتقاد دارید؟
نه. من نمایش را دیده بودم و به نظرم علاوه براحترامی که به این شکل از اعتقادات داشته، تنها دست مایه های خرافی مراسم تعزیه را به بوته نقد کشانیده بود. اما همه این ها را شورای نظارت وارزشیابی درگزارش خود قید می کند.غیر از این است؟
کاملا درست است.شورای نظارت و ارزشیابی مرکز هنرهای نمایشی هم از خود تئاتری ها انتخاب شده اند و اصلا این روزها ما در این نهاد فرد غیر تئاتری نداریم.اما نویسندگان هوشمند رسانه های نسبتا محترم با نگاهی سطحی به موضوعات نمایش قلم بر کاغذ آورده اند اما همین شورای محترم باید پاسخگوی رسانه ها و مطالبات خطوط قرمز باشد، نه اینکه آن ها بگویند تعطیل کنید و ما هم به راحتی تعطیل کنیم.
نمایش”همه فرزندان خانومآغا”درمقایسه با دیگر اجراهای تئاترشهر و سالن های دیگر روند جذب مخاطب را به خوبی پیش گرفته بود. این موضوع درباره نمایش “اتللو” به کارگردانی عاطفه تهرانی که اجرای آن نیز تعطیل شد صادق بود. براساس قوانین تایید شده خانه تئاتر این نوع از نمایش ها با تمدید های 10 تا 15 روزه مواجه می شوند. چرا خانه تئاتربه عنوان نهادی مستقل ازمرکز هنرهای نمایشی برای قانونی که خود تصویب می کند عمل نمی کند؟
آن را باید از ایرج راد و دوستان دیگر وی درخانه تئاتر پرسید. اما چیزی که واضح است درکشورما نقش چنین نهادهایی تنها درحد یک چهارچوب تعریف شده کاملا بی اختیار است که فقط کارت صادر می کنند وعکس و تاریخ تمدید اعضای خود را چک می کنند. درمورد احداث متروی تئاتر شهربا شهرداری به چه توافقاتی رسیدند؟ هیچ. هیچ اتفاقی نیفتاد واتفاقا مترو را هم احداث کردند وتنها شرمندگی خانواده تئاتر از آن همه تحصن باقی ماند.