در اواخر سال گذشته زمانی که بشاراسد، رییس جمهور سوریه، طی سفر خود به ایران یک مدال افتخار دریافت کرد، در یک مراسم زنده تلویزیونی از ائتلاف و روابط ناگسستنی دو کشور سخن گفت.
اکنون حکومت جمهوری اسلامی که از خیزش های مردمی در سوریه خشنود نیست، بخشنامه ای برای سانسور اخبار مربوط به سوریه خطاب به رسانه ها صادر کرده تا بدین ترتیب بر آگاهی مردم ایران از اعتراضات شدید مردم در سوریه اثر بگذارد. اکنون تهران با این دورنمای آزاردهنده مواجه شده که احتمالاً یکی از دوستان وفادار خود در منطقه را ازدست خواهد داد.
جمهوری اسلامی در سال ۲۰۰۹ موفق شد اعتراضات “جنبش سبز” علیه انتخابات مناقشه آمیز را سرکوب و بقای خود را حفظ کند. اکنون جمهوری اسلامی خود را در برابر خیزش های مردمی در خاورمیانه می بیند که امواج آن به سوریه و بحرین نیز رسیده است.
مهم ترین واسطه برای ایران
روز جمعه گذشته که خونبارترین روز اعتراضات در سوریه بود، بیش از ۱۰۰ نفر از مردم این کشور در سرکوب های خشونت بار نیروهای دولتی سوری کشته شدند. باراک اوباما همتای سوری خود را به کمک گرفتن از تهران و اتخاذ همان رویکردهایی متهم کرد که دو سال قبل به عنوان تاکتیک جمهوری اسلامی در سرکوب مردم ایران مورد استفاده قرار گرفته بود.
سوریه برای ایران بیش از یک دوست منطقه ای است. ازطرف دیگر نیات جمهوری اسلامی در همکاری با سوریه بر نگرانی کشورهای عربی دامن زده است. سوریه مهم ترین پل ارتباطی با گروه های ضد اسراییلی حزب الله در لبنان و حماس در نوار غزه محسوب می شود.
اگر حکومت اسد سرنگون شود، جمهوری اسلامی یکی از دوستان وفادار عرب خود را ازدست خواهد داد و این درحالی است که خیزش های مردمی کشورهای عربی باعث چیدمان جدیدی در منطقه خواهد شد.
سیاست خارجی متناقض
شادی حمید، مدیر تحقیقاتی مؤسسه بروکینگز در دوحه پایتخت قطر، می گوید: “ایران و سوریه محور ضد آمریکایی منطقه را تشکیل می دهند. به همین دلیل جمهوری اسلامی درتلاش است تا سوریه را به عنوان متحد خود حفظ کند. ولی مشکل در اینجاست که سیاست خارجی ایران بسیار متناقض است.”
البته ممکن است ایران گزینه های دیگری در منطقه داشته باشد: حکومت تهران روابط نزدیکی با دولت شیعه عراق دارد، با ترکیه درحال گسترش روابط است و با مصر نیز پیشرفت هایی انجام داده.
ولی شورش های مردمی عرب باعث شده تا مخالفت حکومت های قدرتمند خلیج فارس علیه جمهوری اسلامی بیشتر شود، به ویژه اینکه معتقدند حکومت تهران از اعتراضات شیعیان در بحرین حمایت کرده است.
ممکن است سقوط حکومت اسد باعث تضعیف بلندپروازی های جمهوری اسلامی برای گسترش نفوذ خود در منطقه شود.
اکنون پی بردن به موضع واقعی جمهوری اسلامی در مورد وضعیت کنونی سوریه سخت است، زیرا آیت الله های حاکم بر ایران هرگونه گزارش دهی توسط رسانه های داخلی در مورد خیزش های مردمی سوریه را ممنوع کرده اند. به علاوه، سخنان آیت الله خامنه ای و اشاره او به کشورهایی مانند لیبی، یمن و بحرین، و سکوت در برابر سوریه، نیز بیش از پیش تناقضات موجود در سیاست خارجی این کشور را برملا می کند.
منبع: بازلر سایتونگ، ۲ می
